“این خدمت و سرویس و محتویات این مقاله در کلینیک روشا انجام نمی شود و مشاوره ای هم داده نمی شود و فقط صرفا برای افزایش دانش بازدیدکنندگان عزیز درج شده است”
کودکان بیش از هر چیز به غذا، لباس و سرپناه و همچنین مقدار کافی خواب نیاز دارند. علاوه بر این برخی از والدین نگران بی‌اشتهایی کودکان خود هستند. امکان دارد کودک گرسنگی خود را ابراز نکند و یا در زمان معین به اندازه کافی مواد غذایی مصرف نکند. این مساله می‌تواند بر وزن کودک اثر بگذارد. در این حالت بیشترین نگران والدین در ارتباط با رشد کودک خود می‌باشد.
علت بی‌اشتهایی کودکان
بی‌اشتهایی در کودکان می‌تواند به عوامل گوناگونی بستگی داشته باشد. برخی از علل شایع بی‌اشتهایی کودکان عبارتند از:
1. بیش‌فعالی: کودکان بیش‌فعال ممکن است به دلیل فعالیت بیش‌اشباع خود، اهمیت کافی به غذاخوردن ندهند و بنابراین روزانه نیاز کالری خود را نپردازند.
2. اختلال در سیستم گوارشی: مشکلات مانند گوشت‌ریزش، وارد آمدن سنگ معده و غیره می‌تواند علت بی‌اشتهایی کودکان باشد.
3. بیماری‌های عفونی: برخی از بیماری‌های عفونی مانند آنفلوانزا، علت ایجاد بی‌اشتهایی در کودکان باشند.
4. عوامل روانی: استرس، نگرانی یا مشکلات روانی می‌توانند باعث کاهش اشتهای کودکان شده و باعث بی‌اشتهایی آنها شوند.
5. محیط غذایی: اگر محیط غذایی کودکان فاقد تنوع و مختلف مواد غذایی سالم باشد، ممکن است علاقه آنها به غذا خوردن کاهش یابد.
برای تشخیص دقیق علت بی‌اشتهایی کودکان و مدیریت آن، مشاوره با یک پزشک خانواده یا متخصص تغذیه مناسب می‌تواند کمک کننده باشد. آنها می‌توانند با بررسی سابقه پزشکی و رژیم غذایی کودکان، به شما راهنمایی کنند و برنامه‌های مناسب را برای بهبود وضعیت بی‌اشتهایی کودکانتان ارائه دهند.
دلایل بی‌اشتهایی کودکان
شایع‌ترین دلایل بی‌اشتهایی کودک شامل موارد زیر می‌باشند:
بیماری و مصرف دارو
در برخی از مواقع بروز بیماری و یا مصرف بعضی از داروها می‌تواند بر اشتهای کودک اثر منفی بگذارد. در دوره بیماری تمامی عملکردهای بدن از جمله گوارش دچار مشکل می‌شوند. در نتیجه کودک دچار بی‌اشتهایی می‌شود. حتی پس از بهبودی امکان دارد کمی طول بکشد تا عملکرد دستگاه گوارش به حالت عادی بازگردد. مصرف آنتی‌بیوتیک می‌تواند بر اشتهای کودک تأثیر بگذارد. بسیاری از داروهای دیگر نیز می‌توانند باعث بی‌اشتهای کودک شوند.
کمبود روی در بدن کودک
یکی از مهمترین مواد جهت هضم غذا در معده، اسید کلریدریک می‌باشد. این ماده در افزایش اشتها نیز مؤثر است. عنصر روی باعث تولید این اسید در بدن می‌شود. بنابراین بی‌اشتهایی کودک می‌تواند به علت کمبود روی در بدن باشد. با ایجاد تغییر در رژیم غذایی کمبود این عنصر به راحتی قابل جبران است. از جمله مواد غذایی حاوی مقادیر زیاد روی شامل مرغ، بادام هندی، سبوس گندم و تخم کدو می‌باشند.
بروز مشکل در عملکرد گوارشی و هضم غذا
برای هضم غذا در معده به انرژی نیاز است. سوء هاضمه، گازهای گوارشی و نفخ بر این انرژی اثر منفی می‌گذارند. بیماری‌های مختلف نیز می‌توانند باعث بروز مشکل در هضم غذا شده و سبب بی‌اشتهایی کودک شوند.
کاهش سرعت رشد کودک
بی‌اشتهایی در همه موارد نشان‌دهنده وجود مشکل در بدن کودک نمی‌باشد. معمولا اشتهای کودک در ماه‌های اولیه زندگی زیاد است. ولی پس از 4 یا 5 ماه، سرعت رشد بدن کاهش پیدا کرده و در نتیجه میزان انرژی مورد نیاز برای رشد کودک نیز کاهش پیدا می‌کند. بی‌اشتها شدن کودک در این حالت کاملاً طبیعی است.
عدم تنوع در رژیم غذایی
والدین بایستی بر مقدار و نوع غذایی که کودک مصرف می‌کند نظارت داشته باشند. تنوع در رژیم غذایی کودک اهمیت زیادی دارد. در صورتی که کودک مقادیر زیاد مواد غذای حاوی غلات کامل مصرف کند، امکان دارد برای مدت زیادی احساس گرسنگی نکند. غلات کامل دارای فیبر است و هضم کامل آن به زمان زیادی نیاز دارد. همچنین مصرف بیش از حد نیاز شیر گاو و یا شیر خشک می‌تواند باعث بی‌اشتهایی کودک شود.
استرس
استرس اثرات منفی زیادی بر کودکان دارد. از جمله این اثرات کاهش اشتها می‌باشد. استرس سبب می‌شود تا کودک میل خود به خوردن غذا را از دست بدهد و در خوابیدن نیز دچار مشکل شود. به همین جهت علت والدین بایستی علت ایجاد استرس را مشخص کرده و آن را رفع کنند. بعضی از دلایل شایع ایجاد استرس در کودکان شامل موارد زیر می‌باشد:
- بروز مشکلات در خانواده از جمله مرگ یکی از اعضای خانواده و یا مرگ حیوان خانگی و همچنین به دنیا آمدن فرزند دوم
- مورد آزار قرار گرفتن
- ناتوانی در مقابله با فشار و مشکلات تحصیلی و انتظارات غیر منطقی والدین
افسردگی
یکی دیگر از علت‌های بی‌اشتهایی کودک افسردگی است. بیشتر والدین بین افسردگی و غم و اندوه تفاوتی قائل نمی‌شوند. احساس غم و اندوه با گذشت زمان رفع می‌شود، ولی افسردگی به سادگی از بین نمی‌رود. افسردگی نه تنها باعث ناراحتی کودک می‌شود بلکه در زندگی روزمره کودک نیز اختلال ایجاد می‌کند.
افسردگی می‌تواند باعث شود تا کودک علاقه خود به انجام فعالیت‌های روزانه را از دست داده بدهد. تغییر در عادات غذایی نیز می‌تواند نشان‌دهنده افسردگی باشد. در چنین مواردی مراجعه به مشاور روان‌شناسی کودک جهت رفع افسردگی کودک توصیه می‌شود.
کم‌خونی
یکی دیگر از علت‌های بی‌اشتهایی در کودکان کم‌خونی است. کودکان مبتلا به کم‌خونی معمولاً کسل، خسته و زودرنج می‌باشند. کم‌خونی در صورت عدم درمان می‌تواند در رشد کودک و عملکرد او در مدرسه اختلال ایجاد کند. توصیه می‌شود جهت اطمینان از کم‌خونی کودک از آزمایش خون استفاده شود.
یبوست
حرکات نامنظم روده می‌تواند باعث ایجاد یبوست شود. بی‌اشتهایی کودک نیز می‌تواند در ایجاد یبوست موثر است. نشانه یبوست سفت شده مدفوع است.
علاوه بر دلایل ذکر شده، عوامل دیگری مانند میزان غذای مصرفی، وضعیت اجتماعی– اقتصادی و هراس از خوردن غذاهای جدید نیز می‌توانند باعث بی‌اشتهایی کودک شوند.
“این خدمت و سرویس و محتویات این مقاله در کلینیک روشا انجام نمی شود و مشاوره ای هم داده نمی شود و فقط صرفا برای افزایش دانش بازدیدکنندگان عزیز درج شده است”
نحوه تشخیص علت بی‌اشتهایی کودکان
تشخیص علت بی‌اشتهایی کودکان به وسیله یک پزشک متخصص، مانند پزشک خانواده یا پزشک کودکان و نوزادان انجام می‌شود. این تشخیص ممکن است شامل انجام تاریخچه پزشکی و آزمون‌های جسمی و روانی شامل بررسی آزمایشات خون، اندازه‌گیری وزن و قد، تست‌های آلرژی و بررسی وضعیت روانی کودک برای شناسایی علت مشکل باشد.
این مراحل شامل موارد زیر می‌شود:
- ارزیابی فیزیکی: پزشک ممکن است برای بررسی وضعیت جسمی کودک شما، مانند بررسی وزن و قد، انجام آزمون‌های فیزیکی مختلف از جمله بررسی سیستم گوارشی، پوست، تیروئید و غیره را انجام دهد.
- تاریخچه پزشکی: پزشک شما احتمالاً سوالاتی در مورد تغذیه، فعالیت‌های روزانه، مسائل روانی، عادات خواب و هر نقطه قابل تحت تاثیر در بی اشتهایی کودک شما خواهد پرسید.
- آزمایش‌های تشخیصی: پزشک می‌تواند آزمایشات خونی مانند آزمون‌های آلرژی، آزمایش‌های تخصصی برای بررسی سلامت روانی، آزمایش‌های خون برای بررسی استانداردهای تغذیه‌ای و هورمون‌ها و غیره را نیز در نظر بگیرد.
- ارزیابی تغذیه‌ای: یک متخصص تغذیه ممکن است با بررسی رژیم غذایی کودک و ارائه راهکارهایی برای بهبود تغذیه، به تشخیص علت بی اشتهایی کودک کمک کند.
اگر بی‌اشتهایی علاوه بر کاهش تغذیه، با علائم دیگری همراه باشد مثل تب، اسهال، استفراغ یا تغییرات چشمگیر در وزن، حتما به پزشک مراجعه کنید. او می‌تواند تشخیص دقیق‌تری برای بی‌اشتهایی کودک شما ارائه دهد و برنامه‌های درمانی مناسب را تعیین کند.
درمان بی‌اشتهایی کودکان
روش‌های مختلفی جهت رفع بی‌اشتهایی کودک وجود دارند. برخی از این روش‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
مصرف مواد غذایی مغذی و متنوع در وعده صبحانه
از لحاظ زمانی در آغاز روز بدن به بیشترین میزان انرژی نیاز دارد. مصرف مواد غذایی مغذی و لذیذ در وعده غذایی صبحانه، بدن کودک را برای فعالیت در طول روز آماده می‌کند و میزان سوخت و ساز بدن او را افزایش می‌دهد.
تغییر تعداد وعده‌های غذایی
بزرگسالان معمولاً به خوردن سه وعده غذایی در طول روز عادت دارند. با توجه به این که رشد کودکان به انرژی زیادی نیاز دارد، به همین دلیل بهتر است در تعداد وعده‌های غذایی کودکان تغییر ایجاد شود. به این منظور توصیه می‌شود به جای سه وعده ، مصرف مواد غذایی هر چند ساعت یک بار انجام شود. در نتیجه کودک در طول روز انرژی بیشتری دارد و همچنین میزان مواد غذایی مصرفی کودک نیز تنظیم می‌شود.
نوشیدن آب پیش از صرف غذا
نوشیدن آب پیش از صرف غذا آب از دست رفته بدن را تأمین کرده و همچنین دستگاه گوارش را نیز برای ورود غذا آماده می‌کند. این دو عامل سبب افزایش اشتهای کودک شده و کودک دوباره احساس گرسنگی می‌کند.
مصرف وعده‌های غذایی مختصر
معمولاً در بین وعده‌های اصلی از مواد غذایی مانند بیسکوییت یا چیپس استفاده می‌شود. بهتر است به جای مصرف موادی که ارزش غذایی چندانی ندارند و باعث بی‌اشتهایی می‌شوند، از ساندویچ‌های کوچک و یا مواد مغذی استفاده شود تا احساس گرسنگی رفع شده و همچنین مواد مورد نیاز بدن نیز تأمین شود.
شیر به تنهایی یک وعده غذایی کامل محسوب نمی‌شود
شیر دارای مواد مغذی بسیاری می‌باشد ولی به تنهایی یک وعده غذایی کامل محسوب نمی‌شود. مصرف بیش از حد شیر باعث کاهش اشتها جهت صرف وعده غذایی بعدی می‌شود. به همین جهت شیر بایستی به میزان متوسط مصرف شود. به جای شیر از محصولات لبنی دیگر نیز می‌توان استفاده کرد.
مصرف بادام زمینی جهت افزایش اشتها
بادام زمینی یکی از مواد غذایی است که باعث رفع بی‌اشتهایی می‌شود. معمولاً برای افزایش اشتها از بادام زمینی سرخ شده استفاده می‌شود. در صورتی که کودک به مصرف نان و کره علاقه‌مند است، توصیه می‌شود به جای کره عادی از کره بادام زمینی استفاده کند.
فعالیت جسمانی
ورزش کردن دارای فواید بسیاری برای کودک می‌باشد. فعالیت جسمانی باعث مصرف انرژی در بدن می‌شود. مصرف انرژی باعث تحریک دستگاه گوارش شده و اشتهای کودک را افزایش می‌دهد. معمولاً کودکانی که به مقدار زیادی ورزش می‌کنند و دارای فعالیت‌های جسمانی زیادی هستند به ندرت دچار بی‌اشتهایی می‌شوند.
تأثیر دمای محیط بر اشتهای کودک
دمای محیط بر اشتهای بزرگسالان و کودکان تأثیر می‌گذارد. معمولاً کودکان در فصل تابستان و در هوای گرم بی‌اشتها می‌شوند. در حالی که به نظر می‌رسد در زمستان و در هوای سرد اشتهای کودکان افزایش پیدا می‌کند. دمای محیط بر میزان انرژی مصرف شده جهت گرم نگه داشتن بدن اثر می‌گذارد. با خنک نگه داشتن دمای محیط، فرایند سوخت و ساز بدن کودک با سرعت طبیعی انجام می‌شود و در نتیجه اشتهای کودک افزایش پیدا می‌کند.
مصرف روی جهت رفع بی‌اشتهایی کودک
مصرف عنصر روی جهت بهبود عملکرد گوارش ضروری است. در صورتی که میزان اسید کلریدریک در معده طبیعی باشد، فرایند هضم غذا تنظیم می‌شود. در کنار مصرف مواد غذایی حاوی روی، طبق دستور پزشک متخصص کودکان می‌توان از مکمل‌های روی نیز استفاده کرد.
مصرف غذای مورد علاقه کودک
در برخی از مواقع حالت روحی کودک بر اشتهای او اثر می‌گذارد. امکان دارد کودک از خوردن غذاهای تکراری خسته شده باشد و یا از مسائل دیگر ناراحت باشد. والدین با تهیه غذای مورد علاقه کودک باعث می‌شوند تا کودک احساس گرسنگی کرده و اشتهای او افزایش پیدا می‌کند.
مواد غذایی که باعث درمان بی‌اشتهایی کودک می‌شوند
مواد غذایی که باعث افزایش اشتهای کودک می‌شوند عبارتند از:
آب لیمو
لیمو باعث افزایش اشتهای کودک می‌شود. به این منظور کودک می‌تواند جهت رفع بی‌اشتهایی به اندازه یک لیوان آب لیمو مصرف کند. به این ترتیب دستگاه گوارش کودک شروع به فعالیت کرده و کودک احساس گرسنگی می‌کند.
آلو
مصرف آلو باعث افزایش اشتها می‌شود. مواد مغذی موجود در آلو همراه با طعم خاص آن باعث می‌شود تا این میوه یکی از مواد غذایی محبوب کودک محسوب شود. مصرف آلو احساس گرسنگی در کودک را افزایش می‌دهد.
هلو
هلو دارای مقادیر زیاد فیبر می‌باشد. فیبر موجود در هلو باعث بهبود فرایند گوارش و هضم غذا می‌شود در نتیجه از یبوست جلوگیری می‌کند. هلو میوه بسیار خوش‌طعمی می‌باشد و جهت افزایش اشتهای کودک بسیار مفید است.
ماست و نعنا
برای افزایش اشتهای کودک می‌توان از برگ نعنا نیز استفاده کرد. به این منظور تعدادی برگ نعنا را با مقداری ماست مخلوط کرده و مقداری نمک نیز به آن اضافه کنید. این ماده غذایی اشتهای کودک را افزایش می‌دهد و حتی برای کودکان بالای یک سال نیز مفید و مؤثر است.
تخم کدو
تخم کدو دارای فیبر می‌باشد. فیبر موجود در تخم کدو باعث حفظ سلامت دستگاه گوارش می‌شود. همچنین تخم کدو به علت وجود عنصر روی بر فرایند هضم مواد غذایی در بدن تأثیر می‌گذارد. به همین جهت مصرف مقداری تخم کدو باعث افزایش اشتها و ایجاد احساس گرسنگی در کودک می‌شود.
آب هویج
هویج دارای مزایای بسیار زیادی جهت حفظ سلامت بدن می‌باشد و یکی از این مزایا رفع بی‌اشتهایی می‌باشد. به این منظور کودک می‌تواند 30 دقیقه پیش از صرف غذا، به اندازه یک کاسه کوچک آب هویج مصرف کند. آب هویج باعث ایجاد احساس گرسنگی و افزایش اشتها در کودک می‌شود.
بادام زمینی
عنصر روی باعث افزایش اشتهای کودک می‌شود. این عنصر به مقادیر زیاد در بادام زمینی وجود دارد. کودکان زیر یک سال نباید بادام زمینی مصرف کنند؛ چرا که حساسیت به بادام زمینی در میان بسیاری از افراد شایع است و امکان دارد کودک نیز مبتلا به این نوع حساسیت باشد. کودک ابتدا بایستی این ماده غذایی را به مدت یک هفته مصرف کند تا والدین از عدم وجود حساسیت در کودک اطمینان حاصل کنند. مصرف بادام زمینی به هر شکلی از جمله کره برای کودک مفید می‌باشد.
زنجبیل
از زنجبیل همراه با محصول حاصل از ترکیب شیر و سرکه یا آب لیمو جهت بازیابی انرژی گوارشی و رفع بی‌اشتهایی استفاده می‌شود.
زردچوبه
زردچوبه علاوه بر افزایش اشتهای کودک باعث از بین رفتن عفونت و بهبود عملکرد هضم می‌شود. مخلوط زردچوبه و مقداری روغن حیوانی جهت رفع بی‌اشتهایی کودک بسیار مفید است.
دارچین
به علت وجود هیدروکسی کالکون در دارچین، مصرف این ادویه همراه با مواد غذایی مختلف می‌تواند باعث درمان بی‌اشتهایی کودک شود.
برای درمان بی‌اشتهایی کودکان چه کارهایی باید انجام داد؟
درمان بی‌اشتهایی کودکان بستگی به علت اصلی بی‌اشتهایی آنها دارد. اما تعدادی از روش های عمومی که ممکن است به کمک برای بهبود وضعیت بی‌اشتهایی کودکان شما باشد عبارتند از:
1. تغذیه بهبود یافته: مهمترین راه برای درمان بی‌اشتهایی کودکان، تغذیه بهبود یافته است. اطمینان حاصل کنید که رژیم غذایی کودکان شما تغذیه کامل و تنوع دارد. انتخاب غذاهای سالم و پر ارزش غذایی مانند میوه، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های سالم مانند گوشت، مرغ، ماهی و محصولات لبنی می‌تواند بهبود اشتها کودکان را تسهیل کند.
2. ایجاد محیط خوشایند برای غذاخوردن: اطمینان حاصل کنید که محیط غذاخوردن کودکان شما مطلوب و مهیج است. از ظروف رنگارنگ و جذاب استفاده کنید، تغییرات در روند غذاخوردن و ایجاد محیطی خوشایند برای نشستن به همراه دیگر اعضای خانواده می‌تواند به افزایش اشتها کودک کمک کند.
3. خوراکی‌های مناسب برای تقویت اشتها: برخی خوراکی‌هایی مانند توت فرنگی، آووکادو و کله پاچه اشتها را تقویت می‌کنند. مصرف این خوراکی‌ها به مواردی که ممکن است سبب کاهش اشتها شدند مثل پرخوری، استرس و … جلوگیری می کنند.
4. نظارت پزشکی: همواره مهم است که هرگونه مشکل پزشکی بروز کند، به پزشک مراجعه کنید. او می‌تواند تشخیص دقیق‌تری برای بی‌اشتهایی کودک شما ارائه دهد و برنامه‌های درمانی مناسب را تعیین کند.
5. مشاوره روان‌پزشکی: در برخی موارد، اشتها دچار علایم روانی می‌شود. در این صورت، مشاوره از یک روان‌پزشک می‌تواند بهبود بیشتری برای بی‌اشتهایی کودک شما به همراه داشته باشد.
با این حال، اگر اشتها به طور ناگهانی کاهش پیدا کرد، بهبودی در مدت زمان طولانی نشان نداد یا با علائم دیگری همراه است، حتما به یک پزشک متخصص مراجعه کنید تا علت واقعی مشکل را تشخیص دهد و برنامه‌ای درمانی مناسب را برای کودک شما تعیین کند.
“این خدمت و سرویس و محتویات این مقاله در کلینیک روشا انجام نمی شود و مشاوره ای هم داده نمی شود و فقط صرفا برای افزایش دانش بازدیدکنندگان عزیز درج شده است”
