بیماری پارکینسون چیست و نقش کاردرمانی در بهبود بیمار پارکینسون

بیماری پارکینسون نوعی اختلال حرکتی مزمن و پیش رونده است که در آن سلول‌های عصبی حیاتی و اساسی مغز به نام نورون دچار اختلال در عملکرد و مرگ می‌شوند. برخی از این نورون‌های در حال مرگ، مسوول تولید دوپامین، یعنی ماده شیمیایی که پیام‌های عصبی را به بخشی از مغز که کنترل حرکت و هماهنگی آن‌ها را در بدن بر عهده دارد ارسال می‌کنند. با پیشرفت پارکینسون، میزان دوپامین تولید شده در مغز کاهش یافته و فرد دیگر قادر به کنترل طبیعی حرکات خود نخواهد بود. پارکینسون یک بیماری کشنده‌ و مرگبار محسوب نمی‌شود و نحوه پیشرفت آن در افراد مختلف متفاوت است. علائم اصلی حرکتی بیماری پارکینسون شامل لرزش اندام‌ها و بدن، کندی حرکتی، خشکی اندام‌ها و بدن و بی‌ثباتی خلقی است. اکثر مبتلایان به پارکینسون ممکن است تا سال‌ها پیش از بروز علائم حرکتی و تشخیص پارکینسون تنها علائم غیر حرکتی این بیماری را تجربه کنند. قابل تشخیص‌ترین علائم اولیه این بیماری عبارتند از: از بین رفتن حس بویایی ، یبوست، اختلالات خلقی، اختلالات خواب و ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن وﺿﻌﻴتی یا کاهش فشارخون ارتوستاتیک نوروژنیک (افت فشار خون در هنگام از جا بلند شدن).

کاردرمانی ‌می‌تواند به افراد مبتلا به پارکینسون کمک ‌کند تا بتوانند از عهده فعالیت‌های روزمره‌ای که انجام آن‌ها برایشان دشوار شده بربیاییند. متخصصین کاردرمانی در مراکز مختلفی مشغول به کارند. شما معمولاً می‌توانید از طریق پزشک خود یا خدمات اجتماعی با یک مرکز کاردرمانی تماس بگیرید تا ببینید که آیا خدمات مراجعه متخصصین کاردرمانی برای ویزیت و درمان در خانه را ارائه می‌دهند یا خیر.

 مراحل بیماری پارکینسون

مراحل پارکینسون هم با شدت علائم حرکتی و هم این که بیماری چقدر بر فعالیت‌های روزانه فرد تأثیر گذاشته باشد ارتباط دارد. در تمام مراحل بیماری پارکینسون ، روش‌های درمانی مؤثری جهت تسهیل علائم و بهتر کردن شرایط زندگی برای مبتلایان وجود دارد. در پارکینسون خفیف، علائم حرکتی، اغلب به شکل لرزش در یک سمت بدن بروز می‌کند که گرچه ممکن است ناخوشایند باشند، اما بر فعالیت‌های روزمره بیمار تأثیر نمی‌گذارند. دوستان فرد ممکن است متوجه تغییراتی در وضعیت بدنی، توانایی راه رفتن و یا حرکات چهره در هنگام صحبت کردن او بشوند. ورزش منظم باعث بهبود و حفظ تحرک، انعطاف پذیری، دامنه حرکتی و تعادل بیمار شده و همچنین به کاهش افسردگی و یبوست فرد کمک می‌کند. در پارکینسون متوسط​​، علائم حرکتی ممکن است در هر دو طرف بدن رخ بدهند. بدن کندتر حرکت می‌کند و ممکن است در تعادل و هماهنگی حرکات بدن اختلال ایجاد شود. ممکن است برای مدتی (چند دقیق) بیمار نتواند هیچ حرکتی بکند طوری که انگار پاها به زمین چسبیده‌اند. داروهای پارکینسون بر اساس دوز مصرفی ممکن است تاثیرشان را از دست بدهند و یا عوارض جانبی، از جمله دیسکینزی (حرکات غیر ارادی) ایجاد کنند. ورزش منظم، شاید همراه با فیزیوتراپی، برای حفظ تحرک مناسب بیمار همچنان بسیار مهم است، و درمان‌های تعادل و کاردرمانی نیز به بیمار برای حفظ استقلال در انجام فعالیت‌های شخصی‌اش کمک می‌کنند.

در پارکینسون پیشرفته، ممکن است شخص برای راه رفتن مشکل داشته و بیشتر روز خود را روی یک صندلی چرخدار یا در تختخواب بگزراند. چنین فردی قادر نیست به تنهایی زندگی کند و برای انجام تمام فعالیت‌های روزانه خود به کمک نیاز دارد. در این مرحله ممکن است مشکلات شناختی، از جمله توهم و هذیان نیز بروز پیدا کنند و تعدیل بین مزایا و عوارض جانبی داروها چالش برانگیزتر خواهد شد.

علل ابتلا به بیماری پارکینسون

علل ابتلا به بیماری پارکینسون تا به امروز، علیرغم چندین دهه مطالعه فشرده، همچنان ناشناخته مانده‌اند. بسیاری از متخصصان تصور می‌کنند که این بیماری در اثر ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می‌شود که ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشند. دانشمندان پیر شدن را به عنوان یکی از عوامل خطر مهم این بیماری تشخیص داده‌اند؛ خطر ابتلا به بیماری پارکینسون در افراد بالای 60 سال 2 تا 4  درصد است، در حالی که میزان این خطر در جمعیت عمومی یک تا دو درصد می‌باشد. در اکثریت قریب به اتفاق موارد پارکینسون عوامل ژنتیکی به طور مستقیم منتقل نمی‌شوند. در حدود 15 تا 25 درصد از افراد مبتلا به پارکینسون یک خویشاوند مبتلا به این بیماری دارند. طی مطالعات گسترده جمعیتی، محققان دریافته‌اند که خطر ابتلا به پارکینسون در افرادی که والدین یا خواهر و برادری مبتلا به پارکینسون دارند، در مقایسه با اشخاصی که هیچ عضو خانواده‌ای که مبتلا به این بیماری باشد، ندارند تقریباً دو برابر است. با این حال، حتی با وجود سابقه مثبت خانوادگی، خطر ابتلا به پارکینسون کمتر از 10 درصد است. محققان چندین جهش ژنی را کشف کرده‌اند که می‌توانند مستقیماً باعث این بیماری شوند، اما این‌ها نیز فقط بر تعداد کمی از افراد یک خانواده تأثیر می‌گذارند. برخی از این جهش‌های ژنتیکی شامل ژن‌هایی هستند که در عملکرد سلول‌های دوپامین نقش دارند. بیماری پارکینسون در سنین پایین‌تر در افرادی با جهش در ژنهای پارکین، یعنیPINK1 ، LRRK2 ، DJ-1 و گلوکوسربروزیداز ایجاد شده است. با این حال، در حال حاضر انجام آزمایش‌ ژنتیکی به عنوان بخشی از روند ارزیابی فرد مبتلا به پارکینسون توصیه نمی‌شود. از آنجا که انواع ژنتیکی یک بیماری را با جزئیات زیادی می‌توان در آزمایشگاه مورد مطالعه قرار داد، و از آنجا که شناخت اشکال ژنتیکی نادر بیماری پارکینسون ممکن است به ما در درک اشکال شایع‌تر بیماری کمک کند، در حال حاضر مطالعات ژنتیکی در خصوص پارکینسون، یکی از موضوعاتی است که به شدت روی آن تحقیق می‌شود.

نحوه تشخیص بیماری پارکینسون

تشخیص پارکینسون، اغلب در مرحله اول توسط پزشکان متخصص داخلی یا پزشکان عمومی انجام می‌شود. بسیاری از افراد پس از این تشخیص اولیه برای نظرخواهی بیشتر به یک متخصص مغز و اعصاب با تجربه و مهارت خاص در ارزیابی و درمان بیماری پارکینسون – که به آن‌ها متخصصین اختلالات حرکتی نیز گفته می‌شود نیز مراجعه می‌کنند. پزشکان برای تشخیص پارکینسون، سابقه بیماری‌های عصبی بیمار را دقیقا بررسی کرده و بیمار را معاینه می‌کنند. اگرچه هیچ آزمایش تشخیصی استانداردی برای پارکینسون وجود ندارد، اما فناوری تصویربرداری دات‌اسکن، ( نوع خاصی از اسکن مغزی)، ممکن است بینش مفیدی برای کمک به پزشک در تشخیص پارکینسون در مراحل اولیه بیماری ارائه دهد. نقش اصلی هر گونه آزمایش دیگر، رد احتمال وجود سایر بیماری‌ها با علائم شبیه به بیماری پارکینسون مانند سکته مغزی یا هیدروسفالی است. تشخیص قطعی موارد بسیار خفیف پارکینسون، حتی توسط متخصصین مغز و اعصاب با تجربه نیز دشوار است. این مساله تا حدودی به این دلیل است که مشکلات و بیماری‌های عصبی بسیاری وجود دارند که علائمی شبیه به پارکینسون دارند. “بنیاد پارکینسون” در این خصوص به افرادی که علائمی شبیه به علائم بیماری پارکینسون دارند توصیه می‌کند، به یک متخصص اختلالات حرکتی برای ویزیت و مشاوره مراجعه کنند.

کاردرمانی چه کمکی می‌تواند به بیماران مبتلا به پارکینسون بکند؟

اگر پارکینسون دارید، ممکن است انجام برخی از کارهای روزمره و فعالیت‌هایی که قبلاً به راحتی انجام می‌دادید، برایتان دشوارتر شده باشد.

دستورالعمل‌ها می‌گویند، افراد مبتلا به این بیماری باید به یک متخصص کاردرمانی که تجربه کار با افراد مبتلا به پارکینسون، بلافاصله پس از تشخیص را دارد، مراجعه کنند. این متخصصان درک می‌کنند که توانایی انجام فعالیت‌های روزمره برای سلامتی و احساس سرزندگی شما چقدر مهم است و می‌توانند:

• روش‌های مختلفی برای آسانتر انجام دادن کارهایی که برایتان دشوار شده را به شما آموزش داده، و یا در صورت نیاز توصیه‌هایی در مورد استفاده از استراتژی‌ها ، تکنیک‌ها ، ابزارها ، یا تجهیزات و فن آوری‌های جدید به شما ارائه خواهند داد.
• ایجاد تغییرات کاربردی مانند تغییر در چینش مبلمان و وسایل منزل به طوری که حرکت کردن در آن فضا برای شما آسانتر شود را به شما پیشنهاد خواهند داد.
• راهکارها و سرنخ‌هایی به شما پیشنهاد می‌کنند که ممکن است به شما در انجام فعالیت‌ها و انجام آسانتر کارها کمک کند. این راهکارها روش‌هایی برای کمک به بیماران است تا به کمک آن‌ها بتوانند وظایف و مسوولیت‌های خود را انجام دهند.
• به شما در یافتن و آموزش راهکارهایی برای انجام کارهایی که ممکن است در آینده برایتان مشکل شوند، کمک می‌کنند.
• با ارائه اطلاعاتی در مورد منابع، خدمات و مزایای مختلف در دسترس، به انتخاب این خدمات در جهت حفظ زندگی خانوادگی، کار و تفریحات اوقات فراغت، به شما کمک می‌کنند.
• در صورت لزوم شما را به سایر سازمان‌ها و مراکز خدماتی و درمانی، که به بیمارانی امثال شما پشتیبانی یا کمک ارائه می‌دهند، ارجاع می‌دهند، همچنین ممکن است اطلاعات و اطلاعات تماس این مراکز را در اختیار شما قرار دهند تا در صورت تمایل شما و خانواده یا دوستانتان بتوانید با آن‌ها تماس بگیرید.
• در مورد مسائلی مانند رانندگی و دسترسی به سایر روش‌های حمل و نقل، یا نحوه دریافت کمک‌های کاربردی به شما توصیه‌هایی ارائه می‌کنند تا بتوانید از عهده جلسات کاری یا وظایف خانوادگی خود بربیایید. همچنین ممکن است در مورد نحوه استفاده از مجوز پارکینگ افراد معلول یا با شرایط خاص برایتان توضیح دهند.

فواید کاردرمانی برای کاهش و بهبود علائم بیماری پارکینسون

افراد مبتلا به بیماری پارکینسون علائم متفاوتی را تجربه می‌کنند. در این جا شایعترین علائم پارکینسون را به طور مجزا مورد بحث قرار داده و توضیح می‌دهیم که یک متخصص کاردرمانی برای هر کدام از این موارد چه کمکی می‌تواند انجام دهد:

لرزش 

ممکن است بیمار مبتلا به پارکینسون دچار لرزش باشد و لرزش می‌تواند در انجام کارهای روزمره مانند بستن دکمه‌های پیراهن یا آرایش کردن فرد اختلال ایجاد کند. یک متخصص کاردرمانی می‌تواند روش‌های مختلفی برای مدیریت این لرزش به بیماران توصیه کرده و همچنین ممکن است تمریناتی برای کمک به بهبود عملکرد دست‌ به آن‌ها پیشنهاد دهند.

خستگی 

بعضی افراد مبتلا به پارکینسون ممکن است دچار خستگی شدید باشند و از نظر جسمی و روحی سریعتر خسته شوند. متخصصین کاردرمانی ممکن است از شما بخواهند که گزارشی از وضعیت روزانه خود بنویسید. این امر به این دلیل است که بتوانید بفهمید چه کارهایی باعث خستگی شما می‌شوند و یا در صورت وجود، چه زمان‌هایی از روز بیشتر احساس خستگی می‌کنید. آن‌ها می‌توانند به شما در برنامه‌ریزی برای پیدا کردن سرعت مطلوب و مناسب انجام کارها ، ورزش‌هایی آرام و استراحت در طول روز کمک کنند، همچنین می‌توانند راهکارهایی برای ایجاد روال مناسب خواب به شما پیشنهاد کنند.

ارتباطات 

افراد مبتلا به پارکینسون ممکن است مشکلات ارتباطی، از جمله تغییر در دستخط، را تجربه کنند. متخصصین کاردرمانی می‌توانند راهکارهایی در این زمینه به شما ارائه دهند، از جمله پرهیز از هر چیزی که باعث حواس پرتی شما در هنگام نوشتن می‌شود و یا تمرکز کردن روی تک تک حروف در هنگام نوشتن آن‌ها.

آن‌ها همچنین می‌توانند برای شروع کار کردن با رایانه و دیگر فناوری‌ها و یا ادامه استفاده از آن‌ها به شما کمک کنند تا بتوانید مکاتبات روزمره خود را از طریق آن‌ها انجام دهید و یا مراکزی را به شما معرفی کنند که بتوانند آموزش‌های لازم را به شما ارائه دهند.

اضطراب 

افرادی که پارکینسون دارند، ممکن است دچار اضطراب شوند. این اضطراب ممکن است به دلیل تغییر در مواد شیمیایی موجود در مغز که باعث کنترل و تنظیم خلقیات می‌شوند، و یا به دلیل نگرانی‌هایی که فرد در مورد زندگی با شرایط یک بیماری مزمن دارد ایجاد شود. به عنوان مثال، بیماری ممکن است باعث شود فرد دیگر از شرکت در فعالیت‌ها خودداری کند زیرا نگران زمین خوردن و یا خوردن و آشامیدن خود در ملاء عام است.

برخی از افراد مبتلا به پارکینسون زمانی دچار اضطراب می‌شوند که در فاصله بین مصرف دو دوز دارو علائمشان بدتر شود. وقتی فرد داروهای خود را مصرف کند، علائم او بهبود می‌یابد. اما بعضی اوقات ممکن است علائم قبل از شروع دوز بعدی عود کنند، و این باعث بروز نوسان در وضعیت خلقی فرد شود.

متخصصان کاردرمانی ممکن است بتوانند در یافتن راهکارهای مقابله با اضطراب به بیماران کمک کرده و در صورت لزوم می‌توانند بیمار را به یک متخصص روانشناس یا روانپزشک نیز ارجاع دهند.

کاردرمانی پارکینسون و کار

در بیمارانی که درمان به دقت مدیریت شده و از پشتیبانی فراوانی برخوردار باشند، بسته به نوع شغل و علائم ممکن است فرد بتواند با وجود پارکینسون تا سال‌ها به کار خود ادامه دهد.

اگر فرد در انجام کارهای و وظایف عملی خود مشکل پیدا کند ، متخصصین کاردرمانی می‌توانند محل کار او را ارزیابی کرده و تنظیمات مناسبی برای کمک به بیمار برای ادامه کار وی پیشنهاد دهند. آن‌ها همچنین می‌توانند در مورد مسئولیت‌های خود با کارفرمای بیمار صحبت کرده و به عنوان رابطی بین بیمار، کارفرمای او و سایر مراکز خدماتی، که ممکن است بتوانند به بیمار کمک کنندعمل کنند. ممکن است خود کارفرما نیز خدمات درمانی شغلی خاصی داشته باشد که بیمار بتواند از آن ستفاده کند.

بیماران مبتلا به پارکینسون نباید بدون مشورت با متخصص کاردرمانی خود از تجهیزات پزشکی استفاده کنند

بیماران نباید بدون اینکه ابتدا با متخصص کار درمانی خود مشورت کنند، هیچ گونه تجهیزات و وسایلی مانند صندلی استراحت یا اسکوترهای حرکتی خریداری کنند، حتی اگر فروشنده‌های این تجهیزات ادعا کنند که این وسایل نیازهای افراد پارکینسون را برآورده می‌کند.

اگر از نظر متخصص کاردرمانی استفاده از یک وسیله یا تجهیزات خاص برای یک بیمار مفید باشد، ممکن است بتواند با فراهم کردن امکان اخذ وام درمانی بدون بهره، امکان استفاده از این تجهیزات را برای بیماران ایجاد کنند.

بیماران ممکن است بتوانند از خدمات درمانی بیمه یا دیگر خدمات درمانی برای دریافت ویلچر استفاده کنند. متخصصین کاردرمانی می‌توانند بیماران را برای ارزیابی به سازمان‌های خدماتی مربوطه ارجاع دهند.

کمک به دریافت وام یا خدمات مالی برای سازگار کردن محیط با شرایط بیمار

در صورت نیاز به نصب تجهیزات خاص یا ایجاد تغییرات جزئی در فضای خانه یا محل کار افراد بیمار، از جمله نصب ریل یا دستگیره در کنار پله‌ها و در داخل خانه بیماران، متخصصین حرفه‌ای می‌توانند برای دریافت خدمات مالی به بیماران مشاوره دهند.

در صورت نیاز به مشاوره در مورد تجهیزات گرانقیمت‌تر در خانه، مانند نصب آسانسور یا بالابر کنار پله یا امکانات خاص در حمام، باید با یک متخصص کاردرمانی در بخش خدمات اجتماعی یا خدمات بیمه درمانی صحبت کنید. این افراد می‌توانند به شما را در مورد بودجه و شرایط مالی موجود مشاوره دهند.