“این خدمت و سرویس و محتویات این مقاله در کلینیک روشا انجام نمی شود و مشاوره ای هم داده نمی شود و فقط صرفا برای افزایش دانش بازدیدکنندگان عزیز درج شده است”
شب ادراری (خواب ادراری نیز نامیده می‌شود) یک مشکل شایع در دوران کودکی است. کودک با آگاهی از پر شدن مثانه، کنترل ادرار در طول روز را یاد می‌گیرد. پس از آن، کودک یاد می‌گیرد که آگاهانه مثانه خود را کنترل و هماهنگ کند. این اتفاق به طور کلی در چهار سالگی اتفاق می‌افتد. یادگیری کنترل مثانه در شب معمولاً بیشتر طول می‌کشد و این امر تا وقتی که کودک بین پنج تا هفت سال نرسد، از او انتظار نمی‌رود. از سن 8 تا 10 سالگی ممکن است مشکل شب ادراری بر روی عزت‌نفس کودک تأثیر بگذارد و در فعالیت‌های اجتماعی مانند شب را در خانه کسی ماندن مشکل ایجاد کند. در صورت وجود این مشکلات، می‌توانید با پزشک مربوطه در مورد گزینه‌های درمان صحبت کنید.
انواع شب ادراری
دو نوع شب ادراری وجود دارد:
- شب ادراری اولیه: کودک هرگز در شب کنترل مثانه نداشته و همیشه جای خود را خیس می‌کند.
- شب ادراری ثانویه: كودك حداقل به مدت 6 ماه شب‌ها كنترل مثانه داشته است، اما كنترل آن را از دست داد است و حالا دوباره جای خود را خیس می‌کند.
شب ادراری اولیه بسیار شایع‌تر است. شب ادراری ثانویه در کودکان بزرگ‌تر یا نوجوانان باید توسط پزشک ارزیابی شود. شب ادراری در این گروه سنی می‌تواند نشانه‌ای از عفونت ادراری یا سایر مشکلات سلامتی، مسائل عصبی (مربوط به مغز)، استرس یا سایر موارد باشد.
علت شب ادراری چیست؟
اگرچه کاملاً مشخص نیست که چرا شب ادراری رخ می‌دهد، اما تصور می‌شود که این اتفاق به دلیل تأخیر در عملکرد و توسعه حداقل در یکی از سه منطقه زیر در شب باشد:
- مثانه: فضای کمتری در مثانه در هنگام شب وجود دارد
- کلیه: ادرار بیشتری در شب تولید می‌شود
- مغز: قادر به بیدار شدن در هنگام خواب نیست
در نوزادان و کودکان نوپا، ارتباطات بین مغز و مثانه کاملاً شکل نگرفته است. مثانه هر وقت احساس پر بودن می‌کند، خود را آزاد می‌کند. با بزرگ‌تر شدن کودکان، ارتباطات بین مغز و مثانه شکل می‌گیرد. این ارتباط باعث می‌شود تا کودک بتواند خود را کنترل کند که چه زمانی می‌تواند مثانه را خالی کند. این کنترل معمولاً در ابتدا فقط در طول روز میسر می‌باشد. برای کنترل مثانه در شب، مدت زمان بیشتری مورد نیاز است.
سایر عوامل خطر شب ادراری عبارت‌اند از:
ژنتیک
اگر یکی از والدین تا بعد از 5 سالگی عادت به خیس کردن جای خود را داشته باشد، ممکن است در حدود 40٪ از اوقات، فرزندانشان نیز با همان مشکل روبرو شوند. اگر هر دو والدین در کودکی دچار مشکل شب ادراری بوده‌اند، پس حدود 70٪ احتمال دارد که هر یک از فرزندانشان هم همین مشکل را داشته باشند.
استرس
استرس یکی از رایج‌ترین دلایل شب ادراری ثانویه است. کودکان در هنگام رفتن به خانه یا مدرسه جدید، تجربه طلاق والدین یا از دست دادن پدر یا مادر یا افراد دیگری که دوستشان دارند یا پشت سر گذاشتن یک اتفاق مهم در زندگی، دچار استرس میشوند. این استرس می‌تواند باعث شب ادراری آن‌ها شود. درمان استرس می‌تواند به جلوگیری از شب ادراری آن‌ها کمک کند.
خواب عمیق
یک الگوی خواب عمیق می‌تواند بخشی از رشد طبیعی نوجوانان باشد، همچنین یک برنامه خواب نامناسب و تعداد ساعات کم برای خواب نیز می‌تواند از الگوهای خواب در سنین نوجوانی باشد. این موارد همه در دوران بلوغ و به‌ویژه در دوران دبیرستان افراد نوجوان شایع است.
آپنه انسدادی خواب / خروپف
در موارد نادر، شب ادراری به این خاطر اتفاق می‌افتد که کودک دچار آپنه خواب انسدادی و خروپف است. در کودکان مبتلابه این بیماری، راه هوایی تا حدی مسدود می‌شود که این موضوع می‌تواند برای مدت کوتاهی تنفس آن‌ها را در هنگام خواب متوقف کند. این مسئله می‌تواند تعادل شیمیایی مغز را تغییر دهد، که ممکن است باعث شب ادراری کودک شود.
یبوست
مثانه و روده در بدن بسیار نزدیک یکدیگر قرار دارند. وجود یک توده مدفوع انباشته در روده (یبوست) می‌تواند به مثانه فشار بیاورد و باعث شود کودک کنترل مثانه را از دست بدهد. درمان یبوست اغلب اولین مرحله برای درمان شب ادراری در این موارد می‌باشد. اگر کودک شما در هنگام کار کردن شکمش، احساس درد یا فشار دارد، این موضوع می‌تواند در شب ادراری او تأثیر داشته باشد.
بیماری مثانه یا کلیه
این مسئله در صورتی اتفاق می‌افتد که کودک در کنترل مثانه هم در طی روز و هم در شب مشکل داشته باشد و علائم دیگری از بیماری مجاری ادراری مانند درد هنگام ادرار کردن یا نیاز به دفع مکرر ادرار داشته باشد.
بیماری عصبی
گاهی اوقات یک مشکل نخاعی که با رشد توده ایجاد می‌شود یا مشکلی که از اوایل کودکی وجود دارد، می‌تواند باعث شب ادراری شود. اگر کودک شما علائم دیگری مانند بی‌حسی، گزگز یا درد در پاها دارد، ممکن است مشکلی در ستون فقرات و نخاع او وجود داشته باشد. اگرچه، این یک دلیل بسیار نادر برای شب ادراری است.
سایر شرایط پزشکی و / یا داروها
در موارد نادر، شرایط و بیماری‌های دیگری مانند دیابت باعث بروز شب ادراری در کودکان می‌شود. برخی مطالعات نشان می‌دهد که کودکان مبتلابه اختلال کمبود توجه / بیش فعالی احتمالاً به دلیل تغییرات و تفاوت‌هایی در مواد شیمیایی مغز دچار شب ادراری میشوند. برخی از داروها همچنین می‌توانند احتمال شب ادراری را در کودکان افزایش دهند.
تأثیرات عاطفی و هیجانی ناشی از شب ادراری
شب ادراری ممکن است تأثیر عاطفی بر کودکان و خانواده آن‌ها داشته باشد. این دسته از کودکان ممکن است به خاطر این مسئله خجالت بکشند، احساس اضطراب کنند یا اعتماد به نفس پایینی پیدا کنند. این می‌تواند بر روابط، کیفیت زندگی و کارهای مدرسه تأثیر بگذارد. کودکان دچار مشکل شب ادراری ممکن است احساس کنند که نمی‌توانند شب را در جایی به غیر از خانه با دوستانشان یا در اردوگاه‌های شبانه بگذرانند. خواهر و برادر آن‌ها ممکن است مجبور شوند که در اتاق جداگانه‌ای بخوابند یا وقتی پدر یا مادر یا زنگ هشدار مخصوص شب ادراری کودک دچار مشکل را از خواب بیدار می‌کنند، آن‌ها نیز به ناچار از خواب بیدار میشوند. این مسئله می‌تواند کارهای اضافه‌ای مانند شستشوی ملافه‌ها و لباس‌های کثیف را بر دوش اعضای خانواده قرار دهد.
بسیار مهم است که به یاد داشته که فرزند شما تقصیری در مشکل شب ادراری ندارد و این مسئله تحت کنترل او نیست. اعضای خانواده و دوستان نباید کودک را شرمسار یا مجازات کنند. در عوض، بای این مسئله به یک پزشک متخصص مراجعه کنند تا علت این مشکل تشخیص داده شود و اقدامات لازم برای کمک به فرزندتان صورت گیرد.
“این خدمت و سرویس و محتویات این مقاله در کلینیک روشا انجام نمی شود و مشاوره ای هم داده نمی شود و فقط صرفا برای افزایش دانش بازدیدکنندگان عزیز درج شده است”
تشخیص
سني كه شب ادراری به عنوان يك “مشكل ” در نظر گرفته می شود، به زماني كه كودك می تواند كنترل مثانه داشته باشد و ديدگاه والدين بستگي دارد، به طور مثال:
- والدینی که در کودکی شب ادراری داشته‌اند ممکن است نگرانی در مورد کودک شش ساله خود که شب ادراری دارد نداشته نباشند.
- والدین کودک چهار ساله مبتلابه شب ادراری ممکن است نگران باشند زیرا کودک بزرگ‌تر آن‌ها در سه سالگی دیگر در خواب خودش را خیس نمی‌کرد.
برای اکثر کودکان شب ادراری زمانی مشکلی ایجاد می‌کند که توانایی آن‌ها در معاشرت با دوستان را مختل کند. بااین‌حال، این قابل درک است که والدین بخواهند اطمینان حاصل کنند که شب ادراری کودکشان به دلیل یک مشکل و بیماری زمینه‌ای به وجود نیامده است.
سابقه
نکات مهمی که باید هنگام مراجعه و صحبت در مورد شب ادراری کودک با یک پزشک متخصص ذکر کنید، عبارت‌اند از:
- مشکلاتی در رابطه با حوادث روزانه
- دوره‌هایی که کودک خود را خیس نمی‌کند
- سابقه خانوادگی از شب ادراری
- دفعات موارد خیس کردن رختخواب
- آیا فرزند شما در خواب خروپف می‌کند یا خیر
- تأثیر این مسئله بر کودک و خانواده
- چه روش‌های درمانی تاکنون امتحان شده است
- مسائل ناپایداری در خانواده
همچنین ثبت یادداشت 24 ساعته در مورد مقدار مایعاتی که کودک مصرف می‌کند و میزان دفع ادراری که دارد نیز مفید است. این یادداشت شامل ثبت زمان و میزان مصرفی کودک شما و همچنین تعداد دفعات دفع ادرار کودک و در صورت امکان مقدار ادرار در هر دفعه می‌باشد.
آنالیز ادراری
آنالیز ادراری، یک آزمایش غربالگری برای مشکلات زمینه‌ای پزشکی است. برای انجام این آزمایش، نمونه کوچکی از ادرار کودک گرفته می‌شود. آنالیز ادراری معمولاً می‌تواند در مطب پزشک انجام شود.
آزمایش‌ها و ارجاع بیشتر
بیشتر کودکانی که شب ادراری دارند، نیازی به آزمایش یا ارجاع به موارد بیشتری ندارند. اگرچه، کودکی که در طول روز نیز دچار مشکلات مثانه است و یا نتایج غیرطبیعی در آنالیز ادرار یا معاینه فیزیکی او یافت شده است، ممکن است نیاز به آزمایش بیشتری داشته باشد.
چه زمان به دنبال کمک پزشکی باشیم
اگر کودک شما مشکلاتی در ادرار کردن مکرر یا فوری دارد، در طول روز دچار تشنگی شدید می‌شود، در هنگام دفع ادرار درد و سوزش، و یا تورم در پا یا مچ پا دارد یا بعد از هفته‌ها یا ماه‌ها خشک بودن، دچار مشکل جدید شب ادراری شده است، باید با پزشک کودک خود صحبت کنید. این موارد ممکن است نشانه‌هایی از یک بیماری جدی‌تر باشند که باید قبل از اقدام به درمان شب ادراری ارزیابی شوند.
اگر کودک شما مشکلات فوق را ندارد، هر زمان بخواهید می‌توانید به دنبال مشاوره پزشکی باشید یا می‌توانید توصیه‌های کلی یا روش‌های انگیزشی و درمانی را که در زیر شرح داده شده دنبال کنید. تکنیک‌های انگیزشی درمانی برای کودکان کوچک‌تر مبتلابه شب ادراری مناسب است. بیشتر پزشکان تا حداقل شش سالگی کودک وسایل هشدار دهنده یا دارو را پیشنهاد نمی‌کنند.
درمان شب ادراری کودکان
درمان اولیه شب ادراری شامل درمان با آموزش و انگیزه است. در صورت عدم بهبود شب ادراری با این مداخلات، ممکن است از هشدارهای رفتاری یا دارو درمانی استفاده شود.
قبل از شروع درمان، حتماً باید این نکته را در نظر گرفت که کودک شما تا چه اندازه آماده و قادر به شرکت در این فرآیند است. هم شما و هم فرزندتان باید برای این کار انگیزه داشته باشید. اگر کودک شما آن‌قدر بالغ نیست که همکاری کردن با روند درمان را به عهده بگیرد، نباید او را مجبور به این کار کنید.
درمان این مشکل اغلب طولانی مدت است و ممکن است شامل چرخه‌های موفقیت و شکست باشد. درمان باید شامل پیگیری مداوم با پزشک متخصص باشد (تقریباً هر چهار ماه یک‌بار). والدین باید بدانند که شب ادراری کاملاً غیرارادی است و کودک هرگز نباید به دلیل خیس کردن جایش مجازات شود. اهانت کردن و سرزنش کلامی، تأثیری در بهبود توانایی خشک ماندن کودک ندارد.
آموزش و مشاوره برای مشکل شب ادراری
- شب ادراری تقصیر کودک نیست؛ کودک را نباید به دلیل شب ادراری مجازات کرد.
- کودک را تشویق کنید که مرتباً در طول روز و کمی قبل از خواب ادرار کند (در کل چهار تا هفت بار). اگر کودک شب از خواب بیدار شد، او را به توالت ببرید.
- از نوشیدنی‌های شیرین و حاوی کافئین به خصوص در عصر برای کودک خودداری کنید.
- ممکن است بهتر باشد که کودک بیشتر مایعات خود را صبح و اوایل بعدازظهر بنوشد تا از پر شدن بیش از حد مثانه در طول شب جلوگیری کند. قبل از امتحان این کار، مایعاتی را که کودک شما در یک دوره 24 ساعته می‌نوشد، یادداشت کنید. بر اساس مقدار کلی که به دست می‌آید، می‌توانید برنامه‌ای را برای تقسیم کردن مصرف مایعات در طول صبح، بعد از ظهر و عصر در نظر بگیرید. یک توصیه این است که 40 درصد مایعات را صبح، 40 درصد بعدازظهر و فقط 20 درصد مایعات را عصر به او بدهید. به عنوان مثال، اگر كودك به طور كلی تقریباً 1 لیتر در 24 ساعت مصرف می‌کند، والدین باید تقریباً 400 میلی‌لیتر – تقریباً 40 درصد – در صبح، 400 میلی‌لیتر در بعدازظهر، و 200 میلی‌لیتر – تقریباً 20 درصد – در شب به او بدهند. این راهکار فقط در صورتی باید ادامه داشته باشد که به کودک در خشک ماندن و جلوگیری از شب ادراری او کمک کند
- به کودک یادآوری کنید که هر شب، هنگامی که نیاز به ادرار کردن دارد، باید از رختخواب بلند شود و از توالت استفاده کند. همچنین به کودک یادآوری کنید که بلافاصله قبل از خواب مثانه خود را خالی کند.
- با استفاده از چراغ خواب‌هایی در راهروی خانه و یا روشن گذاشتن چراغ دستشویی می‌توانید به کودک کمک کنید تا در شب راحت‌تر به طرف توالت برود. اگر محل توالت از اتاق خواب کودک فاصله دارد، می‌توانید صندلی توالت قابل حمل کودک را در اتاق او قرار دهید.
- استفاده از پوشک، شورت آموزشی یا پوشک‌های شورتی را در خانه متوقف کنید زیرا این موارد ممکن است مانع تمایل کودک برای بلند شدن از رختخواب شود، به خصوص اگر کودک بالاتر از هشت سال باشد. می‌توانید از آن‌ها برای موارد خاص مانند دیدارهای شبانه با خانواده یا دوستان استفاده کنید.
- روی تشک کودک را با یک ملحفه‌ی ضد آب محافظت کنید تا از بوی بد ادرار در آن جلوگیری شود.
- پس از خیس کردن رختخواب در طول شب، قبل از آنکه کودک لباس‌هایش را عوض کند، او را تشویق کنید که به دستشویی برود. می‌توانید یک حوله خشک روی قسمت مرطوب تخت قرار دهید، یا می‌توانید چند لایه روکش بر روی تشک قرار دهید، و یک روانداز تشک را با یک پد ضد آب عوض کنید. این به شما و / یا کودک اجازه می‌دهد تا به سرعت و به راحتی چیزی‌هایی که خیس شده‌اند را بردارید و دیگر نیاز نیست که کل تشک و پتوی روی تخت را عوض کنید. لباس خواب و حوله‌های خشک را بیرون بگذارید تا کودک به راحتی آن‌ها را پیدا کند.
- از کودک بخواهید در تمیز کردن تخت خود در صبح، از جمله برداشتن و شستن ملحفه، کمک کند. همچنین برای جلوگیری از بوی ادرار بر روی پوست بدن کودک، از او بخواهید که روزانه دوش گرفته یا استحمام کند.
- كودكی كه شب ادراری دارد را اذیت نکنید و اجازه ندهید که خواهر یا بردار او نیز او را آزاد دهد.
درمان انگیزشی
انگیزه درمانی یا درمان انگیزشی شامل ثبت پیشرفت، همراه با جوایز بیشتر برای دوره خشکی طولانی‌تر می‌باشد. شما و کودک باید در مورد این جایزه از قبل به توافق برسید و ممکن است از یک برچسب روی یک تقویم برای هر شب خشک بودن تا یک کتاب مورد علاقه برای هفت شب خشک بودن متغیر باشد. انگیزه درمانی روش خوبی است که می‌توانید در ابتدای کار برای کودکان کوچک‌تر امتحان کنید.
هشدارهای شب ادراری
زنگ هشدارهای شب ادراری مؤثرترین روش برای کنترل شب ادراری است. این هشدارها معمولاً مخصوص کودکان بالای شش سال هستند. زنگ هشدارها معمولاً برای ابتدای درمان استفاده نمی‌شوند زیرا قیمت آن‌ها کمی بالا بوده و به انگیزه بالایی از کودک و والدین نیاز دارند. می‌توان بعد از سه تا شش ماه دیگر از روش‌های آموزش رفتاری، قبل از درمان با دارو، هشدار درمانی را امتحان کنید.
این زنگ هشدارها با استفاده از حسگری که اولین قطره ادرار را در لباس زیر تشخیص می‌دهد، کار می‌کنند. هنگامی که حس‌گر فعال می‌شود، سیگنالی را به دستگاه هشدار می‌فرستد که هدف آن بیدار کردن کودک با صدا، نور یا لرزش است. زنگ هشدار کمک می‌کند تا کودک قبل از خاموش شدن صدای آن از خواب بیدار شود یا ادرار کردن را متوقف کند.
کودکان باید مسئول به کار انداختن زنگ هشدار خود باشند و باید هر شب قبل از خواب آن را تست کنند. با به خاطر سپردن صدا یا لرزش، کودک باید توالی رویدادهایی را که در صورت خاموش شدن زنگ هشدار رخ می‌دهد تصور کند:
- کودک زنگ هشدار را خاموش می‌کند، بلند می‌شود و به توالت می‌رود و ادرار را تخلیه می‌کند
- کودک به اتاق خواب برمی‌گردد، ملافه و لباس خود را عوض می‌کند (در صورت نیاز، با کمک والدین)
- کودک حس‌گر را پاک کرده یا تعویض می‌کند
- کودک زنگ هشدار را مجدداً تنظیم کرده و دوباره به خواب می‌رود
از شب‌هایی که کودک جای خود را خیس می‌کند و شب‌هایی که چنین اتفاقی نمی‌افتد، یک دفترچه یادداشت داشته باشید. برای شب‌هایی که کودک جایش را خیس نکرده است و برای استفاده‌ی موفقیت‌آمیز از توالی زنگ هشدار، تشویق مثبت در نظر بگیرید.
با شروع هشدار درمانی، برخی از کودکان با خاموش شدن هشدار از خواب بیدار نمی‌شوند. در ابتدا باید کودک را بیدار کنید، اگرچه بیشتر کودکان سرانجام خودشان یاد می‌گیرند که بیدار شوند. برای موفقیت هشدار درمانی، حتماً باید کودک در حین فرایند رفتن به دستشویی در نیمه شب بیدار و هوشیار باشد و “در خواب راه نرود “. از زنگ هشدار به طور مداوم استفاده کنید تا زمانی که کودک سه تا چهار هفته متوالی، شب‌هایی بدون شب ادراری داشته باشد. این معمولاً سه تا چهار ماه طول می‌کشد اما ممکن است بین پنج هفته تا شش ماه نیز باشد. در صورت تکرار شب ادراری می‌توان توالی زنگ هشدار را از سر گرفت.
آیا کودک من تا سنین بزرگ‌سالی دچار شب ادراری خواهد بود؟
شب ادراری تقریباً همیشه به خودی خود از بین می‌رود. اکثر کودکان در اواخر سال‌های نوجوانی یا زودتر از رسیدن به این مرحله، از آن خلاص میشوند. شب ادراری ثانویه ممکن است با یافتن علت از بین برود. یا درمان می‌شود، یا خودبه خود بهتر می‌شود. اگر در اواخر سال‌های نوجوانی شب ادراری متوقف نشده است، باید فرزندتان توسط پزشک ویزیت و معاینه شود.
“این خدمت و سرویس و محتویات این مقاله در کلینیک روشا انجام نمی شود و مشاوره ای هم داده نمی شود و فقط صرفا برای افزایش دانش بازدیدکنندگان عزیز درج شده است”
