درمان استرس کودکان از مدرسه بعلت عدم توانایی کودک در تکالیف مدرسه

استرس و اضطراب ناشی از مدرسه در میان کودکان تمام سنین طبیعی است و معمولاً در اواخر دوران تابستان که مدرسه دوباره باز می‌‌شود و در نزدیک زمان امتحانات بیشتر خودش را نشان می‌دهد. اکنون این سوال مطرح می‌‌شود که این استرس و اضطراب از کجا به وجود می‌آید؟ فاکتورهای اجتماعی و آموزشی و برنامه‌ ریزی نقش مهمی را در این فرآیند ایفا می‌‌کند و به عنوان عوامل استرس آور پنهانی محیطی در نظر گرفته می‌شوند و کمک پدر و مادر برای کنار آمدن با استرس حاصل از مدرسه بسیار موثر است به ویژه در مواردی که امکان درخواست کمک از روانشناس یا درمانگر وجود ندارد.

علل استرس و اضطراب کودکان در مدرسه

از شایع ترین علل استرس کودکان در مدرسه می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

 فاکتورهای اجتماعی 

تعداد زیادی از کودکان در مدرسه با سطوح مختلف از استرس یا اضطراب مواجه می‌شوند و در این موقعیت اجتماعی احساس خوبی ندارند. اگرچه برخی از این مشکلات می‌توانند یک بستر مناسبی را برای رشد فراهم کنند باید با دقت به آنها پرداخته شود زیرا می‌توانند باعث بروز اضطراب شوند و مشکلات بیشتری را به دنبال داشته باشند.

 معلم‌ها 

داشتن یک معلم خوب و مهربان و با تجربه با تاثیرات زیادی بر زندگی کودکان همراه است البته داشتن یک معلم بد نیز با چنین تاثیری همراه می‌باشد. اگرچه اکثر معلم‌ها همه تلاش خود را می‌‌کنند تا تجربیات عاطفی مثبتی را برای شاگردان خود به وجود بیاورند تعدادی از شاگردان آنها با برخی از اصول خاص تدریس سازگاری بهتری دارند و برخی دیگر با این شرایط کنار نمی‌آیند. درصورتی که مطابقت درستی بین معلم و دانش آموزان ایجاد نشود معمولا کودک نسبت به مدرسه و توانایی‌های فردی خود احساسات منفی خواهد داشت.

 دوستان  

اگرچه اکثر دانش آموزان می‌گویند که دوستانی که در مدرسه دارند یکی از جذاب ترین جنبه‌های مدرسه رفتن است گاهی اوقات دوستان آنها می‌‌تواند باعث به وجود آمدن استرس در آنها شوند. نگرانی‌هایی از قبیل نداشتن دوست کافی، حضور نداشتن در یک کلاس با دوستان، یا عدم حفظ رابطه با دوستان در یک یا چند حوزه خاص، اختلافات و دعوا با دوستان و فشار حاصل از آنها یک نمونه از فاکتورهایی هستند که می‌‌توانند باعث تحت فشار قرار گرفتن کودک در مدرسه شوند. کنار آمدن با این مشکلات به تنهایی و بدون کمک دیگران می‌تواند باعث اضطراب در کودک شود.

 قلدری  

در دنیای قلدرها خیلی چیزها تغییر کرده است. خبر خوبی که باید به شما بدهیم این است که امروزه معلم و پدر و مادرها روش خود را عوض کرده اند و ترجیح می‌‌دهند کودک را رها کند تا خودش به حل این مشکل بپردازد. در حال حاضر تعداد زیادی از مدارس دارای برنامه‌ها و سیاست‌های ضد قلدری هستند و اگر چه هنوز هم قلدری در تعداد زیادی از مدارس رخ می‌دهد در مقایسه با گذشته می‌توان به راحتی برای رفع این مشکل از مشاور کمک گرفت. خبر بدی هم که وجود دارد این است که قلدری نیز از فناوری بهره گرفته است. تعداد زیادی از دانش آموزان از اینترنت گوشی موبایل و سایر رسانه‌ها برای قلدری کردن استفاده می‌‌کنند و معمولاً این نوع قلدری با تهاجم بیشتری همراه است. یکی از دلایل آن این است که افراد با قلدری راحت تر می‌توانند فرد ضعیف ‌تر را تحقیر کنند و یکی دیگر از دلایل آن این است که لازم نیست با هدف خود مواجه شوند. شاید ندانید اما قلدری سایبری نیز وجود دارد که تعداد زیادی از پدر و مادرها از وجود آن بی خبر هستند و تعداد زیادی از کودکانی که به آنها زور گفته می‌شود احساس می‌کنند که توانایی لازم برای مقابله با این موقعیت را ندارند.

 برنامه ریزی بیش از حد 

در رسانه‌های مختلف درباره برنامه ریزی بیش از حد برای کودکان و عوارض آن و تاثیراتی که بر روحیه کودک دارد صحبت شده است اما این مشکل همچنان ادامه دارد. تعداد زیادی از پدر و مادرها در تلاش برای موفقیت بیشتر کودک خود و افزایش تجربیات سازنده در کودک شان، او را در کلاس‌های فوق برنامه بسیار زیادی ثبت نام می‌کنند. با بزرگ شدن کودکان و ورود آنها به دوران نوجوانی فعالیت‌های فوق برنامه مدرسه بیشتر می‌‌شود و پس از آن نیز رقابت برای قبول شدن در دانشگاه بیشتر خواهد شد و این هم باعث می‌‌شود که فرد نتوانند از برنامه ریزی بیش از حد خود اجتناب کنند و به این ترتیب دچار استرس خواهد شد.

 نداشتن زمان مخصوص خانواده 

علت پرهزینه بودن زندگی امروزی و شاغل بودن پدر و مادر معمولاً دورهمی ‌خانواده حتی برای شام معنایی ندارد ولی برخی از خانواده‌ها این قانون را حفظ کرده اند و حتماً موقع شام دور هم جمع می‌شوند. اگرچه روش‌های متعددی برای برقراری ارتباط با خانواده وجود دارد. برخی از خانواده‌ها آنقدر پرمشغله هستند که زمانی برای جمع شدن دور هم ندارند و متاسفانه نمی‌توانند به کودک خود کمک کنند به رفع مشکلاتی بپردازد که با آنها مواجه شده است. علت نداشتن زمان کافی برای برقراری ارتباط با خانواده تعداد زیادی از پدر و مادرها با کودکان خود ارتباطی ندارند و اصلا آنطور که فرزندان شان می‌خواهند با مشکلات شان آشنایی ندارند.

 نداشتن خواب کافی  

نداشتن خواب کافی مشکلی نیست که فقط بزرگسالان با آن مواجه شوند. گاهی اوقات فعالیت‌های سنگین مدرسه، کلاس‌های فوق برنامه یا دورهمی ‌خانوادگی و بیدار ماندن کودک تا نصف شب باعث می‌شود که کودک به اندازه کافی نخوابد. نداشتن خواب کافی باعث می‌شود که عملکرد شناختی کودک کاهش پیدا کند، هماهنگی لازم را نداشته باشد، بد اخلاق شود و با عوارض جانبی منفی دیگری مواجه گردد. اگر کودک شما هم کم خوابی دارد بهتر است به فکر اصلاح الگوی خواب باشید.

 انجام دادن کارهای سنگین

امروزه یادگیری مطالب جدید برای کودکان در مقایسه با نسل قدیم دشوارتر شده است فشار زیادی را به کودکان وارد می‌کند به عنوان مثال تا چند دهه اخیر مهد کودک جایی بود که کودک و یادگیری کلمات و اعداد و اصول می‌‌پرداخت ولی امروزه در اکثر کودکانی که به مهد کودک می‌روند انتظار می‌رود که بتوانند بخوانند. اعداد حاصل از تست‌ها باعث می‌شود که معلم و مدرسه و دانش آموزان تحت فشار زیادی قرار بگیرند تا نمرات بالایی را به دست بیاورند و به این ترتیب کودک دچار استرس زیادی خواهد شد.

 ساده بودن بیش از حد تکالیف  

همانطور که انجام دادن کارهای سنگین و تمرینات دشوار برای کودک استرس باور است برخی از کودکان به علت ساده بودن بیش از حد تمرینات خود دچار استرس خواهند شد و این استرس باعث می‌شود که عملکرد آموزشی آنها کم شود و ریشه مشکلات آن را مشخص گردد و به این ترتیب آنها با مشکلات دیگری مواجه خواهند شد.

 نامناسب بودن اصول یادگیری  

همان طور که می‌‌دانید دستور مختلفی برای یادگیری وجود دارد و این امر باعث شده است که برخی از دانش آموزان بهتر بشنوند، برخی دیگر با مشاهده اطلاعات نوشته شده روی تخته آن‌ها را بهتر به خاطر بسپارند ولی برخی دیگر انجام دادن تمرینات عملی را ترجیح بدهند. در صورتی که بین سبک یادگیری و آموزش و شرایط کودک مطابقت و هماهنگی وجود نداشته باشد یا آن که کودک دچار اختلال یادگیری باشد این وضعیت منجر به بروز استرس در محیط آموزشی خواهد شد و عملکرد کودک را کاهش خواهد داد.

 مشکلات مربوط به تمرینات منزل

در مقایسه با گذشته کودکان با فشار زیادی حاصل از تمرینات سنگین مواجه می‌‌شوند و زیاد بودن تمرینات باعث شده است که کودکان دچار استرس شوند.

 اضطراب ناشی از امتحان 

همه ما صرف نظر از آماده بودن یا نداشتن آمادگی برای امتحان استرس حاصل از آن را تجربه کرده ایم. متاسفانه برخی از تحقیقات نشان داده است که استرس زیاد ناشی از امتحان می‌تواند باعث اختلال در عملکرد دانش آموزان شود و کاهش سطح استرس و اضطراب باعث بهبود نمره‌های آنها خواهد شد.

 تغذیه نامناسب 

با توجه به وفور مواد غذایی آماده و محدودیت زمان برای آماده کردن آنها به طور متوسط رژیم غذایی تعداد زیادی از کودکان حاوی مقدار زیادی قند و مواد مغذی کمتر است که تغذیه نامناسب باعث تغییرات خلق و خو نداشتن انرژی و سایر عوارض جانبی منفی خواهد شد و بر روی سطوح مختلف استرس تاثیر می‌گذارد. شما می‌توانید با مراجعه به پزشک به کسب اطلاعات بیشتر در ارتباط با استرس و تغذیه و نحوه مهیا کردن مواد غذایی ارزشمند حتی در شرایطی که خیلی پر مشغله هستید بپردازید.

 آلودگی صوتی 

شاید باور نکنید اما آلودگی صوتی حاصل از هواپیماها، ترافیک سنگین و سایر منابع بر روی عملکرد آموزشی کودکان در مدرسه تاثیر گذاشته است.

 عدم آمادگی  

عدم آمادگی به ویژه در کودکان کوچک تر باعث می‌شود که آنها دچار استرس زیادی شوند. در صورتی که کودک زمان کافی برای ناهار خوردن را نداشته باشد یا برگه رضایت نامه را با خود نیاورده باشد یا لباس ورزشی مخصوص نداشته باشد دچار استرس خواهد شد. کودکان کوچک تر در تعداد زیادی از موارد به کمک نیاز دارند.

 علائم و نشانه‌های استرس را در کودکان مدرسه‌ای خود تشخیص دهید

 علائم و نشانه‌های استرس به اشکال مختلف خود را نشان می‌دهند که برخی از آنها به شرح زیر می‌باشند:

• کودکان همیشه کلمات لازم را برای توصیف احساسات خود ندارند و گاهی اوقات استرس و تنشی که دارند را به صورت بد اخلاقی نشان می‌‌دهند، کودکانی که استرس دارند در مقایسه با سایر کودکان زودتر عصبانی می‌شوند و کنترل خود را از دست می‌‌دهند.
• کودکی که عادت کرده است همیشه به او گوش داده شود به طرز ناگهانی و به علت شرایط خاص مدرسه دچار استرس می‌شود و دوست ندارد از منزل خارج شود و به مدرسه برود. تغییرات ناگهانی خلق و خو می‌‌تواند نشانه بالا بودن سطح استرس کودک باشد.
• استرس معمولا باعث بروز علائم و نشانه‌های جسمانی خواهد شد. کودکانی که اغلب استرس دارند دچار سردرد و معده درد می‌شوند و معمولاً به مراجعه به پزشک نیاز دارند.

 ۵ نکته برای پدر و مادرها برای رفع استرس در کودکان مدرسه ای 

• اگرچه شما می‌توانید ظرف یک شبانه روز به رفع مشکلات کودک خود در یک حوزه خاص درسی بپردازید گاهی اوقات می‌تواند به عنوان پدر و مادر به کودک خود کمک کنید با مشکل و استرس خود در مدرسه کنار بیاید و به کنترل استرسش بپردازد تا احساس قدرتمندی بیشتری نماید. کودک خود را تشویق کنید به شناسایی و پذیرش عواطف خود بپردازد.
• به شناسایی استراتژی‌هایی بپردازید که کمک کننده هستند زیرا هر کودک به یک استراتژی خاص نیاز دارد به عنوان مثال یک کودک از یوگا یا مدیتیشن برای می‌‌گیرد و سایر کودکان از روش‌های دیگری از قبیل نشان دادن میزان پیشرفت خود در کار و آموزش ولی جالب است بدانید که برخی دیگر از کودکان از انجام فعالیت جسمانی در قالب ورزش یا تمرین با پدر و مادر لذت می‌برند. خوب دقت کنید و به بررسی کودک خود بپردازید تا بتوانید بهترین روش را برای کمک به کودک خود پیدا کنید.
• به کودک خود برای انجام مهارت‌های برنامه‌ ریزی و سازمان دهی کمک کنید زیرا این کار به او کمک می‌کند استرس کمتری داشته باشد.
• مهارت‌های خود کنترلی را به فرزندتان یاد دهید این مهارت‌ها شامل توانایی شناسایی کارهایی است که باید انجام بشود و کودک با آنها درگیر است، پیدا شدن به خود و دستیابی به آن پاداش در هنگام دسترسی به اهداف مورد نظر است.
• با کودک خود در خصوص قدرتی که خود آگاهی دارد صحبت کنید. خودآگاهی شامل موارد زیر است:

1. آگاهی از آنچه که شما با آن مبارزه می‌کنید.
2. توانایی مواجه شدن با آن و برطرف کردن آن به نحوی که دیگر احساس نکنید دنیا به آخر رسیده است.
3. شناسایی مراحلی که به شما برای مبارزه با آن کمک می‌‌کند.
4. آگاهی از اینکه هر کسی چیزی برای جنگیدن دارد.
5. شناسایی کردن، تشویق کردن خود و وقت گذاشتن برای انجام کارهایی که در آنها مهارت دارید.

• اطمینان حاصل کنید که فرزند شما به اندازه کافی ورزش می‌کند زیرا فعالیت جسمانی یک راه حل عالی برای کنترل استرس است. تکنیک‌های ریلکسیشن و تمرینات مخصوص تنفس نیز می‌تواند کمک کننده باشد.