چرخش استخوان لگن هنگامی رخ می‌دهد که یک طرف استخوان لگن جلوتر می‌باشد و یک خار خاصره قدامی فوقانی استخوان لگن جلوتر از دیگری است. هدف پزشکان از درمان این عارضه، کمک به بیماران در جلوگیری از بروز مشکلات بعدی می‌باشد که ممکن است با کج شدن لگن به وجود آید، از جمله اختلالات کف لگن. هنگامی که توانایی کنترل عضلات کف لگن از دست برود، می‌تواند باعث شود بسیاری از موارد دیگری در بدن دچار اختلال شوند. این امر به این دلیل است که عضلات کف لگن از طریق انقباضات عضلانی، به عملکرد اندام کمک می‌کنند.
انجام تمرینات اصلاحی در طی برنامه درمانی برای بادوام‌تر ساختن بدن و رفع اختلالات حرکتی فعلی بسیار حائز اهمیت است. تمرینات اصلاحی می‌تواند به بهبود عملکرد، بازیابی عملکرد و کاهش خطر صدمات بعدی کمک کند.
انواع مشکلات چرخش لگن
سه نوع متداول از چرخش استخوان لگن شامل چرخش لگنی قدامی، خلفی و جانبی می‌باشد. اگر می‌دانید که چرخش لگن، موقعیت قرارگیری لگن نسبت به بدن است، پس می‌توانید درک کنید که هر نوع چرخشی در لگن نشان‌دهنده جهتی ست که لگن در آن ثابت می‌شود.
بسیار مهم است که هنگام شناسایی و تشخیص چرخش استخوان لگن، پزشک این موقعیت‌ها را به‌درستی مشاهده کند. اصطلاحات به کار رفته برای این مسئله، اگر به‌درستی توضیح داده نشوند، اغلب در ابتدا می‌توانند بسیاری از کارشناسان و مربیان و مراجعان ورزشی را به اشتباه بی اندازد.
چرخش قدامی لگن
این وضعیت در حالی رخ می‌دهد که قسمت قدامی لگن به سمت جلو، و قسمت پشت لگن به بالا می‌چرخد. چرخش یا تیلت قدامی لگن به همراه سایر انواع مشکلات چرخش لگن، بر سلامت ستون فقرات تأثیر می‌گذارد و می‌تواند مستقیماً در نتیجه‌ی عدم تحرک یا نحوه نشستن بیمار داشته باشد. نشستن بیش از حد باعث سفت شدن عضلات فلکسور لگن می‌شود که این امر باعث تغییر در موقعیت لگن خواهد شد. اگر عضلات فلکسور لگن، ثبات ستون فقرات را تحت تأثیر قرار دهند، تراز لگن را به خطر خواهد انداخت. این مسئله معمولاً در دوران بارداری مشاهده می‌شود. این عدم تعادل عضلات، هم‌زمان با ضعف عضلات شکمی و عضلات سرینی بزرگ می‌باشد. در این حالت، پزشکان می‌توانند از آن به عنوان سندرم متقاطع لگنی یا سندرم متقاطع تحتانی یاد کنند.
چرخش خلفی لگن
مشکلات مربوط به این نوع عارضه، برخلاف مشکلات چرخش قدامی لگن است. در این وضعیت، قسمت جلوی لگن به سمت بالا و عقب کج می‌شود، درحالی‌که قسمت پایین لگن به زیر بدن می‌چرخد. درست مثل چرخش قدامی لگن، ستون فقرات ممکن است در این موقعیت به خطر بیافتد و تمرینات اصلاحی به کاهش این عارضه کمک خواهد کرد. سفت شدن عضلات همسترینگ، یکی از بزرگ‌ترین علل سهیم در مشکلات چرخش خلفی لگن است.
چرخش جانبی لگن
هر مورد از چرخش لگن، خصوصیات منحصربه‌فرد خود را دارد. چرخش جانبی لگن زمانی رخ می‌دهد که لگن به طرفین جا به جا شود، به حدی که یک لگن از طرف دیگر بالاتر باشد. این امر منجر به عدم تعادل عضلات یک طرفه در سراسر بدن می‌شود.
گروه ماهیچه‌های راست کننده‌ی ستون مهره‌ها غالباً روی این چرخش تأثیر می‌گذارد و همیشه باید در این شرایط مدنظر قرارگرفته شود. برای اینکه ستون فقرات ما در حالت خنثی قرار بگیر، لگن باید هم‌راستا با شانه‌هایمان بنشیند. یک طرف هرگز نباید بالاتر از طرف دیگر باشد.
علل شایع مشکلات چرخش لگن
چرخش‌های لگن حتماً به خاطر علت‌هایی به وجود می‌آیند. این چرخش‌ها به خاطر حرکات خاصی و حتی عدم تحرک رخ می‌دهند. پیدا کردن محل بروز عدم تعادل و دانستن اینکه این عدم تعادل چگونگی وخیم‌تر می‌شود می‌تواند به پزشک و بیماران در رسیدن به نتایج بهتر کمک کند.
عضلات فلکسور لگن
چرخش قدامی لگن در نتیجه‌ی سفت شدن عضلات فلکسور لگن است. وقتی این عضله سفت می‌شود، کوتاه می‌شود. هنگامی‌که عضلات فلکسور لگن کوتاه می‌شوند، عضلات باز کننده یا اکستانسور لگن شل شده و کشیده می‌شوند. عضلات فلکسور باسن مانند ماهیچه خاصره‌ای مازویی، عضله‌ی خیاطه و ماهیچه راست رانی به لگن و قسمت تحتانی کمر متصل می‌شوند. با توجه به منشأ و محل‌های اتصال این عضلات، این عضلات نقش اصلی در خم شدن لگن دارند. نشستن بیش‌ازحد و قرارگیری بدن در وضعیت ضعیف، باسن را برای مدت طولانی در حالت خمیده نگه می‌دارد. خم ماندن باسن باعث می‌شود قسمت جلوی لگن به جلو بچرخد و قسمت پشت لگن به سمت بالا بچرخد. این وضعیت بدن باعث می‌شود که فرد مستعد چرخش قدامی لگن باشد.
چرخش لگن در دوران بارداری شایع است و برای زایمان ضروری است. در دوران بارداری حتماً تمرینات چرخش لگن را انجام دهید که به تقویت عضلات هسته و عضلات اطراف آن کمک می‌کند. فراموش نکنید که تمرینات اصلاحی بعد از بارداری به همان اندازه مهم هستند.
عضلات همسترینگ، سرینی و باسن
برعکس این موضوع می‌تواند برای چرخش خلفی لگن اتفاق بیافتد. عضلات همسترنگ و سرینی سفت شده، وقتی قسمت جلوی لگن را به سمت بالا و عقب کج می‌کنند، قسمت زیر لگن را به سمت پایین بدن می‌کشند. عضلات شکمی سفت، لگن را به سمت بالا می‌کشند، درحالی‌که عضلات ضعیف کمر پاسخی نسبت به این کشش نمی‌دهند. این وضعیت، یک مسئله‌ی چرخش خلفی لگن را ایجاد می‌کند.
ماهیچه مربع کمری یا کوادراتوس لومبار
اگر تابه‌حال از کسی شنیده‌اید که می‌گوید یک پای او کوتاه‌تر از پای دیگر است، ممکن است وی دچار چرخش جانبی لگن باشد. چرخش جانبی لگن می‌تواند یک پا را کوتاه‌تر از پای دیگر جلوه دهد. در بیشتر موارد، ماهیچه مربع کمری یا کوادراتوس لومبار، عضله اصلی است که در ایجاد و همچنین اصلاح چرخش جانبی لگن نقش دارد.
عضله کوادراتوس لومبار در اعماق دیواره شکم قرار دارد و هم به لگن و هم به ستون فقرات پایین کمر متصل می‌شود. نقش اصلی این عضله، خم شدن جانبی است – خم شدن از یک طرف به طرف دیگر. این به پایداری لگن کمک می‌کند. هرچه این عضله در یک طرف ستون فقرات سفت‌تر می‌شود، شروع به کشیدن لگن از طرف دیگر می‌کند و باعث ایجاد چرخش جانبی لگن می‌شود. برای جلوگیری از چرخش لگن ابتدا باید موقعیت مناسب لگن را درک کنید.
عوارض
علت اصلی اختلال در حرکت، عدم تعادل عضلات است. چرخش لگن یک عامل همیشگی در عدم تحرک، پایداری، وضعیت قرارگیری بدن و کنترل حرکات است. چرخش لگن موقعیت قرارگیری لگن نسبت به بدن است. اگر لگن شما از موقعیت خود خارج شود، معمولاً به طریقی کج می‌شود و می‌تواند منجر به اختلالات دیگری در زنجیره حرکتی فرد شود.
در بسیاری از مسائل مربوط به چرخش لگن، عضلات فلكسور و اکستانسورها (عضلات مسئول کشیدن بدن) در باسن، به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرند. از آنجا که این عضلات به لگن و قسمت تحتانی کمر متصل می‌شوند، می‌توان انتظار داشت که سایر عضلات ناحیه لگن دچار تنش می‌شوند. این عضلات شامل ماهیچه مازویی بزرگ یا عضله سوئز (پسواس) ماژور، ماهیچه راست رانی و ماهیچه مربع کمری یا کوادراتوس لومبار می‌باشند، اما به این چند عضله محدود نمی‌شوند. این ماهیچه‌ها بر ناحیه تحتانی کمر تأثیر می‌گذارند و به وضعیت قرارگیری خوب یا ضعیف بدن کمک می‌کنند.
این وضعیت قرارگیری بدن می‌تواند با چرخش ستون فقرات، انحراف لگن و انحراف ران همراه باشد. شایان ذکر است که فردی با اختلاف در طول پاها یا مشکلات مفصل ران نیز ممکن است یکی از پاهایش جلوتر از دیگری قرار داشته باشد. در بسیاری از موارد، مشکلات قرارگیری بدن تحت درد غیراختصاصی پایین کمر می‌باشد. این امر بدین دلیل است که تراز نبودن وضعیت بدن باعث عدم تراز مفصل می‌شود، این شرایطی است که باعث می‌شود اعصاب سیگنالی موجود در این منطقه، سیگنال‌های درد را تحریک کنند.
با کمردرد ناشی از وضعیت قرارگیری بدن، به‌خصوص در ناحیه‌ی پایین کمر، ممکن است درجاتی از کج شدن غیرطبیعی لگن ایجاد شود. در حقیقت، موقعیت نامناسب لگن در طولانی‌مدت، غالباً سنگ بنای بسیاری از مشکلات وضعیت قرارگیری بدن است، ازجمله مواردی که نه‌تنها کمر بلکه سایر نواحی ستون فقرات را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
درمان چرخش استخوان لگن
فیزیوتراپی
روش‌ها و تکنیک‌های مختلف زیادی برای درمان مشکلات چرخش استخوان لگن وجود دارد؛ مانند سایر برنامه‌های مراقبتی در فیزیوتراپی، یک ارزیابی جامع باید انجام شود. این شامل بررسی سابقه‌ی بیماری، علائم و نشانه‌ها، معاینه محل آسیب، ارزیابی قدرت و هماهنگی لگن و ارزیابی درد می‌باشد. روش‌های مختلفی برای درمان اختلال عملکرد لگن وجود دارد. بیشتر درمانگران از روش‌ها و رویکردهای متنوعی در مورد بیماران استفاده می‌کنند. فیزیوتراپیست می‌تواند از روش‌های زیر برای رفع پیچ‌خوردگی لگن استفاده کند:
- مانیپولاسیون (درمان دستی) و جا انداختن مفصل خاجی خاصره‌ای یا ساکروایلیاک (بیمار ممکن است یک صدای کلیک بشنود)
- موبیلیزاسیون مفصل
- موبیلیزاسیون یا مانیپولاسیون ستون فقرات کمر
- استفاده از ماساژ بافت نرم در عضلات بیش از حد استفاده شده
آیا راه‌حل‌هایی برای نشستن بر روی صندلی وجود دارد که بتواند به این وضعیت کمک کند؟
مدیریت این وضعیت به این بستگی دارد که چرخش ستخوان لگن قابل اصلاح است یا ثابت می‌باشد که این امر می‌تواند طی یک ارزیابی جامع تشخیص داده شود. هدف این است که در کلیه برنامه‌های حرکتی، از لگن محافظت به عمل آید. لگن پایه و اساس یک حالت نشسته‌ی پایدار است زیرا آنچه را که برای بدن در بالا و پایین اتفاق می‌افتد را تحمل می‌کند. راه‌حل‌هایی برای نشستن بر روی صندلی شامل موارد زیر می‌باشد:
- اطمینان از عرض مناسب صندلی
- استفاده کمربند لگنی؛ در صورت قابل اصلاح بودن بعد از ارزیابی خطر، برای بازگرداندن لگن در تراز مناسب خود
- استفاده از پشتی تنظیم شده که برای قرارگیری لگن به طور صحیحی چرخانده شده است، در صورت ثابت بودن کجی لگن
- اطمینان از زاویه کمر که هر گونه محدودیت‌های حرکتی مفصل لگن را پوشش بدهد
- یک‌پایه‌ی پله‌ای برای اطمینان از توزیع برابر وزن بر روی ران‌ها
- رسیدگی به هر گونه چرخش مرتبط در ستون فقرات
ورزش
طراحی برنامه‌هایی که با هدف بهبود تراز بدن و وضعیت بدن انجام می‌شوند، برای توانبخشی، عملکرد و دستیابی به نتایج بسیار مهم است. هدف از انجام تمرینات اصلاحی، ارتقاء بهزیستی عمومی فرد با بهبود حرکات عملکردی از طریق ورزش یا حرکت دادن بافت‌های نرم است. در ادامه در مورد به چگونگی استفاده از تمرینات اصلاحی برای رفع عدم تراز لگن اشاره کرده‌ایم.
حرکت پل با عضلات سرینی
این تمرین عضلات باسن و همسترینگ را هدف قرار می‌دهد.
- روی زمین دراز بکشید، صورت به سمت بالا و زانوها را خم کنید.
- پاها را با عرض مفصل ران از هم باز کنید.
- عضلات شکم را طوری فشار دهید که قسمت پشت بر روی کف زمین صاف باشد. ماهیچه‌های شکم را در طی تمرین سفت و گرفته نگه دارید.
- نفس را بیرون بدهید و باسن را از زمین بلند کنید، بنابراین قسمت فوقانی بدن و ران‌ها یک خط مستقیم را تشکیل می‌دهند.
- نفس را به داخل بکشید و بدن را به آرامی پایین بیاورید.
- 10 تا 20 بار این حرکت را تکرار کنید.
حرکت پلانک
ممکن است انجام حرکت پلانک در ابتدا دشوار باشد، اما باید این حالت را تا جایی که می‌توانید نگه دارید، در نهایت حداکثر 1 دقیقه باید این حالت را نگه داشت.
حرکت پلانک کمک می‌کند تا عضلات شکمی و کمر را مورد هدف قرار دهید:
- روی تشک ورزش به روی صورت دراز بکشید.
- دست‌ها را روی تشک قرار دهید، کف دست را روی به پایین قرار دهید. دست‌ها را مستقیماً زیر شانه ها نگه دارید.
- عضلات شکم و عضلات ران را محکم کنید.
- به آرامی قسمت بالا تنه و ران‌ها را از زمین بلند کنید و به حالت پوش آپ (شنا) قرار بگیرید. بدن را محکم و راست نگه دارید. اطمینان حاصل کنید که عضلات شکمتان در طول تمرین درگیر هستند.
- حالت پلانک را تا جایی که می‌توانید نگه‌دارید، بهتر است تا 60 ثانیه نگه‌دارید. بدن را به‌آرامی پایین به روی زمین بیاورید.
