هیپتونی یک تشخیص رایج است که به طور گسترده‌ای به‌اشتباه درک می‌شود. هیپوتونی ممکن است نشانه‌ای از یک شرایط خوش‌خیم و یا جدی باشد که بر کنترل حرکتی فرد تأثیر می‌گذارد. تشخیص هیپوتونی، حتی در اوایل زندگی نوزاد، معمولاً نسبتاً ساده است، اما تشخیص علت اصلی آن بسیار دشوار است.
تأثیرات طولانی مدت هیپوتونی در رشد کودک عمدتاً به شدت هیپوتونی و همچنین ماهیت علت اصلی آن بستگی دارد. برخی از این اختلالات، مستلزم درمان پزشکی خاصی هستند، اما درمان اصلی بیشتر کودکان مبتلا به هیپوتونی مادرزادی در واقع فیزیوتراپی و کاردرمانی است.
استحکام و تنوس پایین عضلانی چیست؟
” استحکام و تنوس پایین عضلانی ” وضعیتی از پایین بودن غیر طبیعی میزان تنوس عضلانی، میزان کشش یا استحکام در عضله برای حرکت کردن است. پایین بودن استحکام عضلانی هنگامی رخ می‌دهد که طول عضله در حال استراحت کمی بیشتر از حد معمول باشد. این بدان معنی است که رشته‌های عضلانی در سطح مطلوبی همپوشانی ندارند و نقاط کمتری وجود دارد که فیبرها می‌توانند به عضله متصل شده و باعث ایجاد کشش شوند. در نتیجه، عضله فرد باید دامنه حرکتی بیشتری را طی کند و در نتیجه انرژی بیشتری مصرف شود. مهم‌تر از آن، اغلب برای فعال‌سازی عضله، تحریک بیشتری لازم است، که این نیز باعث افزایش زمان پاسخ عضله می‌شود و به طور مستقیم بر توانایی‌های عملکردی کودک تأثیر می‌گذارد. اعمال کردن انرژی مازاد به کاهش استقامت کودک کمک می‌کند.
ویژگی‌های شایع در کاهش استحکام عضلانی چیست؟
علائم و نشانه‌های هیپوتونی عبارت‌اند از:
- مشکل در حفظ و کنترل سر
- مشکل در صاف نشستن و بدون پشتیبانی و تکیه‌گاه کاملاً ثابت و محکم
- کند بودن برای رسیدن به مراحل رشد حرکتی
- مشکل در گذار و انتقال یافتن از یک وضعیت به وضعیتی دیگر
- الگوهای حرکتی ناشیانه یا ناجور
- تأخیر در رشد کلی
- مشکل در هماهنگی چشم و دست
- ترجیح دادن مشاهده کردن به جای شرکت کردن در کارها
- کم تحملی و ناامیدی در کارهای فیزیکی چالش برانگیز
نوزادان و کودکان چند ماهه
نوزادان و کودکان چند ماهه ممکن است کنترل سر ضعیفی از خود نشان دهند. ممکن است به نظر برسد که نوزادان “از دست شما ناگهان سر می‌خورند ” و هنگامی که آن‌ها را در آغوش دارید، نمی‌توانند به خوبی بدن خود را در حالت راست و قائم نگه دارند. نوزادان مبتلا به هیپوتونی، هنگامی که بر روی کمر خوابیده‌اند، اغلب با دست و پاها به سمت بیرون از بدنشان می‌خوابند و گاهی اوقات هنگام قرار دادن روی شکم یا هنگامی که در حالت نشسته یا ایستاده با تکیه بر روی چیزی نگه داشته شده‌اند، در برابر تحمل وزن خود مقاومت می‌کنند.
کودکان خردسال
کودکان خردسال مبتلا به هیپوتونی ممکن است که هنگام نشستن بیش از حد به جلو خم شوند و قادر به فعال‌سازی عضلات تنه‌ی خود برای قائم نگه داشتن آن‌ها نیستند. آن‌ها ممکن است بیشتر در حالت “W ” بنشینند، بدون آنکه عضلات اصلی و عضلات نگه‌دارنده وضعیت خود را درگیر کنند. کودکانی که دچار استحکام عضلانی ضعیفی هستند، ممکن است در دستیابی به نقاط عطف و مراحل رشد حرکتی‌شان تأخیر نشان دهند و در یادگیری غلت زدن، نشستن، سینه‌خیز رفتن و مستقل راه رفتن مشکل داشته باشند.
کودکان بزرگ‌تر
كودكان بزرگ‌تر مبتلا به هیپوتونی ممكن است در کارهای مدرسه و فعالیت‌های فوق برنامه بیشتر به صورت منفعل باشند تا اینکه حضوری فعال در کارها داشته باشند، و در حین انجام کارهای فیزیكی چالش برانگیز، کم تحمل هستند و زود ناامید می‌شوند. آن‌ها ممکن است به‌راحتی خسته شوند و با انجام حرکات حاکی از خستگی، بی‌حوصله‌تر و ناشیانه‌تر عمل کنند. کودکان مبتلا به هیپوتونی ممکن است وجود توانایی‌های شناختی که دارند، با بودن در محیط کلاس دست و پنجه نرم کنند. نشستن به مدت طولانی روی نیمکت یا در حین انجام کارها و تمرینات کلاسی ممکن است برای آن‌ها چالش برانگیز باشد و کودکان به دلیل این استرس جسمی تمرکز خود را از دست بدهند. با بزرگ‌تر شدن کودکان، هیپوتونی ممکن است بر نحوه‌ی راه رفتن و دویدن آن‌ها تأثیر بگذارد. این کودکان ممکن است دچار کج شدن و چرخش کف پا شوند، به طوری که هیچ گونه پشتیبانی از قوس در کف پایشان (و یا مقدار کمی) وجود نخواهد داشت.
عوارض
اگر کودک با استحکام و تنوس عضلانی پایین، درمان نشود ممکن است در موارد زیر با مشکلاتی مواجه شود:
- یادگیری صحبت کردن، قابل درک بودن و وضوح گفتار.
- مدیریت کردن یک روز کامل در مدرسه به دلیل قدرت و تحمل ضعیف.
- شرکت در فعالیت‌های ورزشی که منجر به یک سبک زندگی غیرفعال می‌شود، افزایش خطراتی از دیگر مسائل مربوط به سلامتی مانند چاقی، دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی یا شرایط مشابه.
- دستیابی به عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس وقتی متوجه می‌شوند مهارت‌هایشان با هم سن و سالانشان مطابقت ندارد.
- قلدری کردن و نشان دادن خشونت وقتی دیگران از مشکلات کودک بیشتر آگاه می‌شوند.
- تسلط به مهارت‌های حرکتی ظریف (به عنوان مثال نوشتن، نقاشی کشیدن و برش دادن) به دلیل ثبات ضعیف در عضلات هسته بدن، به این معنی که آن‌ها پایه محکمی برای حمایت از استفاده از بازوها و دستان خود ندارند.
- انجام کارهای مراقبت از خود (به عنوان مثال بستن بند کفش، بستن دکمه‌ها، زیپ‌ها، استفاده از قاشق و چنگال).
- رسیدن به برنامه درسی، به دلیل اینکه آن‌ها قادر به انجام تکالیف درسی به قدر کافی نیستند تا معیارهای ارزیابی را کامل کنند.
- اضطراب و استرس در شرایط مختلف منجر به مشکل در دستیابی به توان تحصیلی‌شان می‌شود.
- عملکرد تحصیلی: توسعه مهارت‌های سوادآموزی مانند خواندن و نوشتن و کنار آمدن در محیط تحصیلی.
- ارزیابی تحصیلی: اتمام آزمون‌ها، امتحانات و تکالیف و کارهای درسی در مقاطع آموزش بالاتر و آموزش عالی.
پیامدهای خاص‌تری از عدم مراجعه برای درمان، تحت تأثیر مشکلات شایعی قرار خواهند گرفت که بیشترین تأثیر را بر فرزند شما دارند.
چرا باید برای کودک دچار کاهش استحکام عضلانی، به دنبال درمان باشیم؟
تشخیص به تنهایی، راه حل این عارضه نیست. با این کار فقط با مطلع ساختن افراد درگیر در این باره، راهی برای دستیابی به کمک مورد نیاز کودک باز می‌شود.
هنوز باید به کودک “کمک ” شود. کمکی که ارائه می‌شود (حداقل از یک منظر درمانی) منعکس کننده موارد زیر خواهد بود:
- اول و مهم‌ترین چیزی که مداخله پزشکی برای آن لازم است.
- بیشترین نگرانی والدین / معلمان / مراقبان در مورد کودک (به عنوان مثال مهم‌ترین چالش‌های عملکردی) چیست.
- حیطه‌های خاصی که برای کودک مشکل‌ساز است (که حتی در کودکان با یک تشخیص همسان متفاوت خواهد بود).
- ظرفیت محیط‌هایی که کودک در آن‌ها به سر می برد، برای تأمین نیازهای کودک.
این تشخیص برای کودک واقعاً چه معنایی دارد؟
از تشخیص‌ها برای برچسب زدن به مجموعه خاصی از علائم که توسط کودک تجربه می‌شود استفاده می‌شود.
سپس این برچسب‌ها به شما کمک می‌کند تا موارد زیر را محدود کرده و به طور خاصی تنظیم کنید:
- سایر مسائل معمولاً هم‌زمان اتفاق می‌افتند.
- دارو ممکن است برای کودک مناسب باشد.
- درمان‌ها (فیزیوتراپی) ممکن است به کودک کمک کنند (به عنوان مثال روش‌های پزشکی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، روانشناسی).
- دوره مداخله (پزشکی و یا مداخلات بهداشتی وابسته) ممکن است وجود داشته باشد و نتیجه‌ای که ممکن است انتظار رود (پیش‌آگهی).
- مواردی که می‌توان برای کمک به کودک انجام داد.
یک تشخیص به کودک و مراقبان او (والدین، معلمان، پزشک و متخصصان بهداشت، مراقبان) کمک می‌کند تا:
- به اطلاعاتی در مورد خوشه‌ی مربوط به علائم دسترسی داشته باشند.
- ویژگی‌های بارز در چالش‌های کودک را به همه افرادی که در مراقبت از کودک درگیر هستند، انتقال دهند.
- با توجه به تشخیص، ممکن است برخی رفتارها را به صورتی متفاوت تفسیر کنند.
- در مورد آنچه می‌توان برای کمک به کودک انجام داد اطلاعات کسب کنند.
- مشخص كنند كه كجا و چگونه باید به كودك كمك كنند.
- به صندوق حمایتی یا خدماتی که ممکن است در شرایطی در دسترس نباشد، دسترسی پیدا کنند.
درمان هیپوتونی
اهداف درمان:
- هدف قرار دادن و رسیدگی به قدرت و پشتیبانی پروگزیمال (نزدیک به مرکز بدن) برای تسهیل در قدرت و عملکرد دیستال (دور از مرکز بدن)
- بهبود بخشیدن به کنترل وضعیت قرار گیری بدن
- تسهیل در رشد و تکامل حرکتی و زمینه‌های برنامه‌ریزی حرکتی
- بهبود پاسخ‌های وضعیتی بدن و واکنش‌های محافظتی
- رسیدگی به میزان روان بودن و کارایی حرکات
- بهبود قدرت و توان عملکردی
کاردرمانی
رویکردها و فعالیت‌های کاردرمانی که می‌تواند کودک مبتلا به کاهش استحکام عضلانی و / یا مراقبان و اطرافیان او را حمایت کند، شامل موارد زیر می‌باشد:
- فعالیت‌های حرکتی عمده: افزایش مشارکت در فعالیت‌های حرکتی عمده.
- ایجاد انگیزه: فعالیت‌ها را برای کودک دست یافتنی و جذاب می‌کنند
- سرگرمی / بازی: کودک اگر سرگرم شود و درمان او بر مبنای بر بازی باشد، بیشتر به انجام وظایف خود ادامه می‌دهد.
- پیشرفت دادن مهارت‌های اساسی: مانند کنترل وضعیت قرار گیری بدن، استقامت و آگاهی از بدن.
- فعالیت‌های مبتنی بر بازی را برای ارتقاء مشارکت طولانی‌تر در فعالیت‌ها.
- فعالیت‌های درجه بندی شده به طوری که آن‌ها به تدریج قدرت و استقامت کودک را رشد می‌دهند.
- تمرینات / بازی‌های سخت عضلانی برای افزایش قدرت و استقامت.
گفتاردرمانی
رویکردها و فعالیت‌های گفتاردرمانی که می‌تواند کودک مبتلا به کاهش استحکام عضلانی و / یا مراقبان او را حمایت کند شامل موارد زیر می‌باشند:
- قدرت عضلات صورت: فعالیت‌هایی برای افزایش قدرت عضلانی صورت می‌شود (به عنوان مثال نوشیدن ماست هم زده / یا شیک‌های غلیظ با استفاده از نی، باد کردن بادکنک).
- بیان: بهبود بیان اصوات خاص گفتاری در گفتن کلمات.
- آگاهی از دهان: ایجاد آگاهی دهانی (به عنوان مثال حرکت زبان در دهان).
- فرمهای جایگزین برای برقراری ارتباط: آموزش روش‌های جایگزین برای برقراری ارتباط از طریق زبان اشاره یا PECS (سیستم ارتباطی تبادل تصویری) در حالی که استحکام عضلانی بهبود می‌یابد.
- استراتژی‌های ارتباطی: همکاری با والدین برای دستیابی به اهداف و استراتژی‌هایی برای کمک به توسعه‌ی زمینه‌های ارتباطی که کودک با آن‌ها مشکل دارد.
- فعالیت‌های روزمره: ارائه راهکارها و مشاوره‌هایی به خانواده‌ها که می‌توانند در خانه و در کارهای روزمره برای کمک به رشد مهارت‌های ارتباطی کودکشان مورد استفاده قرار دهند.
- اهداف گام به گام: ایجاد اهداف گام به گام در مراحلی كوچك كه قابل دستیابی باشند و پیشرفت كودك را در حیطه‌های مهارتی نشان دهند.
- اطلاعات بصری: استفاده از اطلاعات بصری بیشتر با استفاده از یک سیستم حرکت آموزشی، تصاویر و یا نمادها برای کمک به درک و استفاده از زبان در صورت لزوم و مناسب بودن.
- تشویق مثبت: تقویت و تشویق‌های مثبت زیاد در طول درمان برای کمک به ایجاد اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس کودک مؤثر است.
- برقراری ارتباط با کارکنان آموزشی (در صورت مناسب بودن) در مورد مهارت‌های ارتباطی کودک و ارائه اطلاعات و ایده‌هایی که می‌تواند در محیط آموزشی برای کمک به کودک در دسترسی به برنامه درسی مورد استفاده قرار گیرد.
استراتژی‌های درمانی در خانه یا مدرسه
استراتژی‌های مدیریتی که کودک مبتلا به کاهش استحکام عضلانی و با هیپوتونی (در پیش دبستانی، مدرسه و یا خانه) را حمایت می‌کنند عبارت‌اند از:
- سیستم پاداش.
- تنظیمات مناسب برای میز مدرسه.
- تشویق.
- ایجاد فرصت‌هایی برای موفقیت، با ساده‌سازی فعالیت‌ها.
- دادن وقت بیشتر برای انجام تکالیف.
- شناسایی نقاط قوت کودک و تقویت آن‌ها.
صبور باشید
از آنجا که کودکان مبتلا به هیپوتونی اغلب واکنش حرکتی را بلافاصله نشان نمی‌دهند، هم درمانگرها و هم والدین تمایل دارند که این کودکان از کاری که دارند انجام می‌دهند صرف‌نظر کنند و به فعالیت دیگری بپردازند. در این شرایط، صبر داشتن مهم است، زیرا کودک می‌تواند با ظرفیت‌های بخصوصی به هدف خود برسد. انتظار برای این کار، یک پاسخ کلیدی است. با باقی ماندن بر روی یک فعالیت و اصلاح آن فعالیت برای اطمینان از حصول موفقیت، می‌توانید فعالیت عضله و روانی الگوهای حرکتی را تسهیل کنید.
توالی مراحل رشدی را دنبال کنید
کودکان مبتلا به هیپوتونی اغلب در دستیابی به نقاط عطف و مراحل رشد حرکتی دست و پنجه نرم می‌کنند. به کودک اجازه دهید بدون در نظر گرفتن سنی که درمان را شروع کرده است، هر توالی در مراحل رشد را تجربه کند. مراحل گذار بین هر موقعیت مهم بدن را تشویق کنید: خوابیده روی کمر، خوابیده روی شکم، نشسته، ایستاده روی زانوها، یک پای زانو زده و ایستاده.
تراز مناسب بدن را تقویت کنید
در تمام مراحل رشد، قدرت عضلات را بر روی پایه‌ی متقارن و تراز شده‌ی بدن افزایش دهید. اگر در حالت نشسته کار می‌کنید، قبل از شروع فعالیت اطمینان حاصل کنید که لگن در وضعیت خنثی قرار دارد. اگر در حالت ایستاده کار می‌کنید اطمینان حاصل کنید که پاها به درستی تراز شده و تحمل وزن از جانب سطح تکیه‌گاه صورت می‌گیرد تا رشد عملکردی عضلانی تقویت شده و پیامدهای احتمالی از بین برود.
درجه‌بندی ورودی‌ها
سعی کنید کودک را با حرکات ناگهانی حیرت‌زده نکنید، او را هل ندهید یا نکشید، اجازه دهید کودک به‌تنهایی شروع به کار کند تا کار خود را تا حداکثر ممکن انجام دهد و ناتوانی در انجام آن را به حداقل برساند.
کم کردن میزان پشتیبانی و حمایت به مرور زمان
در حین کار با کودک، با بالاترین میزان پشتیبانی و تکیه‌گاه برای او شروع کنید و کم‌کم این پشتیبانی را کاهش داده تا جایی که کودک بتواند خود کنترل کارهایش را به دست بگیرد. هنگام پرداختن به کنترل وضعیت قرار گیری بدن، با تکیه‌گاه قرار دادن برای قسمت بالای کمر و شانه شروع کنید و به آرامی این تکیه‌گاه را پایین بیایید تا وقتی که کودک شروع به فعالیت و قوی‌تر شدن می‌کند، این کار به کودک امکان می‌دهد تا استقلال بیشتری در عملکرد خود کسب کند.
وظایف را عملکردی کنید
تمرکز بیشتر بر عملکرد باشد. در مورد نیازهای روزمره‌ی کودک با خانواده و مراقبان او صحبت می‌شود. این که آیا این امر به فعالیت‌های روزمره مانند لباس پوشیدن کمک می‌کند یا به نشستن و بلند شدن از صندلی در مدرسه، هم به صورت عملی و هم به صورت مفید به برنامه‌ریزی حرکتی کودک کمک می‌کند.
برنامه‌ریزی برای دستیابی به موفقیت
وظایف را به اجزای قابل کنترل تقسیم کنید. برای پرداختن به هر کار، وقت و انرژی لازمی را به کودک اختصاص دهید؛ و تشویق مثبت را فراموش نکنید!
