بلوغ فکری را میتوان “توانایی شکلگیری مفاهیم افزایش شخصیت انتزاعی” دانست و الزامات فعالیتهای فکری یا شکلگیری مفهوم، توانایی درک کردن، انتزاع و توانایی تعمیم میباشند. تکنیکهای ساخت نیاز به موضوع دارند تا چیزی را ایجاد کنند، مانند یک داستان یا نقاشی. این پاسخ نیاز به پردازش شناختی بیشتری نسبت به تداعی معانی دارد.
یکی از اولین آزمونهای نقاشی، تست کشیدن یک آدمک (تست آدمک -DAP – یا آزمون گودیناف – تست کشیدن آدمک هریس) بود که به آزمون دهنده این اجازه را میدهد تا از طریق نقاشی کشیدن به سؤالات پاسخ دهد. از آزمونهای فرافکن (Projective tests) میتوان در محیطهای مختلفی از جمله مانند مدارس، شرکتها و مراکز خصوصی برای ارزیابی جنبههای مختلف روانشناختی از جمله شخصیت، سوابق خانوادگی، هوش، سوءاستفاده جسمی و عاطفی، افسردگی و غیره میتوان استفاده کرد.
تست گودیناف چیست؟
این تست که بر اساس نقاشیهای کودکان از چهرههای انسانی انجام میشود، با دو سیستم امتیازدهی مختلف برای اهداف مختلف قابل استفاده است. یکی هوش غیرکلامی را اندازهگیری میکند و دیگری نمایش اختلالات عاطفی یا رفتاری. در طول جلسهی آزمون که میتواند در 15 دقیقه انجام شود، از کودک خواسته میشود سه شکل – یک مرد، یک زن و یا خودش را ترسیم کند. برای ارزیابی هوش، ناظر آزمون از آزمون آدمک (تست گودیناف یا تست آدمک هریس) استفاده میکند. این سیستم، چهارده جنبه مختلف از نقاشیها، مانند قسمتهای خاص بدن و لباس را برای معیارهای مختلف از جمله حضور یا عدم حضور، جزئیات و تناسب مورد بررسی قرار میدهد. در کل، برای هر نقاشی 64 مورد برای نمره دهی در نظر گرفته میشود. برای هر نقاشی نمره استاندارد جداگانهای ثبت میشود و برای هر سه اینها، یک نمرهی کل. استفاده از یک کار غیرکلامی و غیر تهدیدآمیز برای ارزیابی هوش جهت از میان برداشتن منابع احتمالی گرایش با کاهش متغیرهایی مانند زبان اصلی، مهارتهای کلامی، ناتوانیهای ارتباطی و حساسیت نسبت به کار تحت فشار مد نظر میباشد. اگرچه، نتایج آزمون میتواند تحت تأثیر تجربه نقاشی قبلی کودک باشد، عاملی که ممکن است تمایل کودکان طبقه متوسط را برای کسب نمره بالاتر از این کلاس نسبت به کودکان طبقهی پایینتر که اغلب فرصت کمتری برای نقاشی کشیدن دارند، نشان دهد. برای ارزیابی آزمون دهنده از نظر مسائل عاطفی، آزمون گیرنده از تست آدمک SPED (رویهی غربالگری برای آشفتگی هیجانی) برای نمره گذاری روی نقاشیها استفاده میکند. این سیستم از دو نوع معیار تشکیل شده است. برای نوع اول، هشت بُعد از هر نقاشی در برابر هنجارهایی نسبت به گروه سنی کودک ارزیابی میشود. برای نوع دوم، چهلوهفت آیتم مختلف برای هر نقاشی در نظر گرفتهشده است.
دستورالعمل آزمون نقاشی آدمک و محیط و شرایط آزمون
کارشناس آزمون باید از شرایط و محیط آزمون اطمینان حاصل کند تا عملکرد کودک را به حداکثر برساند و از حواسپرتی غیرضروری جلوگیری کند. این شرایط باید شامل موارد زیر باشد: کودک باید در یک میز تکنفره قرار بگیرد که فضای کافی برای نقاشی کشیدن دارد. از روشنایی کافی در محیط باید اطمینان حاصل شود. از سر و صدا، مراجعان دیگر و سایر مواردی که منجر به حواس پرتی میشوند باید اجتناب شود. هیچ شی ای غیر از مداد با سر نرم و ورق کاغذ سفید نباید روی میز باشد. دستورالعملها باید به زبان عامیانه ارائه شود؛ و معلم باید اطمینان حاصل کند که کودک دستورالعملها را درک کرده و در محیط آزمون احساس راحتی میکند.
معلم باید اطمینان حاصل کند که کودک وقت خود را کاملاً در حال نقاشی کشیدن سپری میکند و عجولانه کار نمیکند. معلم نباید در مورد نقاشی اظهارنظر کند یا از کودک بخواهد جزئیات خاصی را در آن اصلاح کند، زیرا این یک درس هنری نیست بلکه تلاشی برای تعیین مفهوم کودک از چهره و شکل آدم است.
در حین تست، معلم باید این دستورالعملها را دنبال کند:
- یک تکه کاغذ سفید بدون خط و مداد به کودک بدهید. کودک نباید از خط کش یا پاککن استفاده کند. ورق کاغذ باید به اندازه یک کتاب تمرین معمولی باشد.
- به او بگویید “میخواهم یک نقاشی برای من بکشی. اول، میخواهم که یک عکس از یک مرد بکشی. بهترین نقاشی را که میتونی بکشی نقاشی کن. حواست به وقت باشه و کارت را با دقت انجام بده و بعد به تو می گم که کی وقتت تمام شده. به یاد داشته باش: حتماً کل یک مرد را نقاشی کنی. لطفاً شروع کن.
- بعد از گذشت پنج دقیقه از کودک بخواهید که کارش را تمام کند و سپس یک برگه کاغذ سفید و بدون خط دیگری را به او بدهید.
- به او بگویید ” این بار میخواهم عکس یک زن رو نقاشی کنی. بهترین نقاشی را که میتونی بکشی نقاشی کن. حواست به وقت باشه و کارت را با دقت انجام بده و بعد به تو می گم که کی وقتت تمام شده. به یاد داشته باش: حتماً کل یک زن را نقاشی کنی. لطفاً شروع کن.
- پنج دقیق به او وقت دهید تا نقاشیاش را تمام کند و به او بگویید که از پاککن یا خط کش استفاده نکند. مشاهده کنید که آیا کودک در هنگام نقاشی در درک (شنیدن یا دیدن) مشکلی دارد یا خیر.
سیستم نمرهدهی تست گودیناف
پس از اتمام نقاشی، از سیستم امتیازدهی گودیناف (DAP) برای ارزیابی نقاشی کودک استفاده کنید. در افزودن امتیازات برای 14 معیار، به نمره خام کل (حداکثر = 64) میرسید. سپس میتوان این یک نمرهی انفرادی را با گروه سنی کودک مقایسه کرد تا دریابید که عملکرد او تا چه درصدی بوده است.
نمرات خام از نقاشیهای شرکتکنندگان به دست آمد و سپس توسط راهنمای اصلاح شده امتیازدهی هریس به ضریب هوشی (IQ) تبدیل شد که شامل موارد زیر میباشد:
- مشخصههای کلی و اصلی: سر وجود دارد، پاها وجود دارد، بازوها، بالاتنه وجود دارد، طول بالاتنه بزرگتر از عرض آن و شانههای مشخص شدهاند (گسترش ناگهانی تنه در زیر گردن).
- اتصالات: هر دو دست و پاها به تنه متصل بوده، دستها و پاهای در نقاط درستی به تنه وصل هستند، گردن وجود دارد و دو خط طرفین گردن به پیوسته به سر، تنه یا هر دو ترسیم شدهاند.
- جزئیات سر: چشمهای وجود دارد (یک یا دو)، بینی وجود دارد، حال وجود دارد، بینی و دهان در دو بُعد کشیده شدهاند، دو لب نشان داده شده و سوراخ بینی نشان داده شده است.
- موها نشان داده شده: موهای بیش از دور سر کشیده شده و نامشخص باشند – موها کامل کشیده شده باشند.
- لباس: لباسهای کشیده شده باشد (هر نوع نمای مشخصی از لباس)، دو تکهی مشخص از لباس (به عنوان مثال، کلاه و شلوار) کشیده شده باشد، آستینها و شلوار نشان داده شود و هیچ بخشی از اعضا زیر لباس دیده نشود، کاملاً چهار تیکه لباس کشیده باشد، مثل کلاه، کفش، کت، پیراهن، گردنبند، کمربند و شلوار و مدل لباس کامل باشد و ناسازگاری و ناجوری در آن دیده نشود (برای مثال لباس نظامی، لباس اداری و کلاه و پاچههای شلوار و کفشها باید نشان داده شده باشند)
- جزئیات دست: انگشتان دست باید نشان داده شود (با هر نشانهای که شده) و تعداد آنها باید صحیح باشد. انگشتان دست باید بهصورت دوبعدی نشان داده شود و طول آنها بیشتر از عرض آنها باشد و زاویهی مدنظر بیش از 180 درجه نباشد، انگشت شست باید بهوضوح در مقابل چهار انگشت دیگر دست قرار گرفته و کاملاً مشخص باشد؛ و دست کاملاً از انگشتان دست و ساق دست مجزا میباشد.
- مفاصل: باید مفصلهای دست- آرنج، شانه و یا هر دو و مفصلهای پا- زانو، لگن یا هر دو بهوضوح نشان داده شده باشد.
- نسبتها: مساحت سر نباید بیش از یک دوم و کمتر از یک دهم مساحت تنه باشد. دستها برابر با تنه باشند اما تا زانو نرسند، طول پاها نباید کمتر از طول تنه و از دو برابر طول تنه بیشتر باشد، کف پاها در 2 بعد کشیده شده باشد- بیشتر از یک سوم یا کمتر از یک دهم پا نباشند و هر دو دست و پاها در دو بعد کشیده شده باشند.
- هماهنگی حرکتی: خطوط باید به خوبی به هم وصل شده باشند بدون آنکه در محل اتصالها هیچ خطی از خط دیگر عبور کند و یا بین انتهای خطها فاصله باشد. در طراحی سر نباید ناهماهنگی دیده شود. طرح سر نباید دایره یا بیضی کامل باشد: کنترل آگاهانه مشهود باشد؛ طراحی تنه، همان نمره # 3 را دارد؛ دستها و پاها بدون بینظمی و با ابعاد متناسب کشیده شده باشند و روند رو به باریک شدن در محل اتصال با تنه وجود نداشته باشد؛ و از ویژگیهای متقارن برخوردار است (این گزینه احتمالاً امتیاز بیشتری در نقاشیهای نیمرخ دارد).
- جزئیات ظریف سر: گوشهای کشیده شده باشند (2 گوش در صورت کامل، 1 گوش در نیمرخ)، گوشهای در موقعیت و نسبت صحیحی کشیده شده باشند، جزئیات چشم – ابرو یا مژهها نشان داده شده باشد، جزئیات خود چشم – مردمک نشان داده شده، جزئیات چشم – نسبت درستی داشته باشد. طول بیشتر از عرض، جزئیات چشم – طرز نگاه مشخص باشد- فقط در نقاشی از نیمرخ امتیاز بیشتر میگیرد، چانه و پیشانی نشان داده شده است.
- تصویر نیمرخ: برجستگی چانه نشان داده شده است. پاشنه بهوضوح نشان داده شده است. مشخصات بدن – سر، تنه و پا بدون خطا است؛ و تصویر نشان داده شده بهصورت نیمرخ واقعی و بدون خطا و کامل بوده، یا هیچ یک از قسمتهای بدن که معمولاً در تصاویر نیمرخ دیده نمیشود، نباید در تصویر مشاهده شود.