کودکان معمولاً در سالهای پیشدبستانی رنگها را یاد میگیرند. کارشناسان، توانایی تشخیص رنگها را به عنوان یک نقطه عطف در فرآیند شناختی کودک در نظر گرفته میگیرند و این توانایی اغلب بخشی از فرآیند غربالگری اولیه برای تشخیص رشد ذهنی کودک و پذیرش تحصیلی است. شناخت رنگها و شناسایی نام رنگها بخش مهمی از رشد کودک است. شناسایی زودهنگام رنگها موجب تشکیل پیوندی شناختی بین دادههای بصری و کلمات میشود.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره 02166062238 تماس حاصل فرمایید.
کودکان در چه سنی رنگها را یاد میگیرند؟
ورود به یکسالگی یک نقطهی عطف در رشد کودک است و هنگامی که فرزند شما به این نقطه رسید، متوجه خواهید شد که او به تدریج شروع به یادگیری و جذب اطلاعات میکند. کودکان در این سن شروع به راه رفتن و صحبت کردن میکنند و رفتهرفته مستقلتر میشوند و این عملا نشان میدهد که دوران نوزادی پایان یافته است.
حدود یکسالگی، زمانی است که میتوانید شروع به معرفی رنگها به کودکان کنید. در این مرحله برای اغلب کودکان بیشتر مهم است مهم است که شروع به شنیدن و فهمیدن کلمات کنند تا اینکه بخواهند آنها را به خاطر بسپارند.
با این احتمال دارد کودک حتی تا حدود 18 ماهگی هنوز نتواند مفهوم رنگها را به طور کامل درک کند و نام آنها را حفظ کنند، بنابراین شما میتوانید آموزش او را زودتر شروع کنید. این سن، زمانی است که یادگیری رنگها برای کودکان معنا پیدا میکند. درست مانند یادگیری نام اشیاء که اولین بار در حدود یکسالگی برای آنها معنا پیدا میکند.
تطبیق دادن رنگ (مثلا قرار دادن قطعه قرمز روی نقطه قرمز) یکی از سادهترین اشکال یادگیری رنگها است. در ادامه کودک میتواند هنگامی که از او درخواست میکنید قطعهای با رنگ خاص را به شما بدهد، قطعه مورد نظر را برداشته و تحویل شما دهد و سپس او میتواند نام رنگها را یاد بگیرد یعنی زمانی که از او میپرسید رنگ یک شیء چیست، او نام رنگ را میگوید.
علت عدم یادگیری رنگها توسط کودکان
عدم یادگیری رنگها توسط کودکان ممکن است به دلایل مختلفی باشد. در زیر به برخی از این علل احتمالی اشاره میشود:
1. تاخیر در توسعه حس بینایی:
برخی از کودکان ممکن است دیرتر از دیگران حس بینایی خود را توسعه دهند. این موضوع میتواند بر توانایی آنها در تشخیص و یادگیری رنگها تأثیر بگذارد.
2. نقص در پردازش حسی:
برخی از کودکان ممکن است مشکلاتی در پردازش حسی داشته باشند که باعث عدم تشخیص صحیح رنگها شود. مثلاً ممکن است آنها دچار اختلالاتی همچون دیسلکسی یا اختلالات حسی دیگر باشند.
3. عوامل محیطی:
محیط زندگی و تجربههای کودکان نیز میتواند نقش مهمی در یادگیری رنگها داشته باشد. اگر کودک مواجه بهصورت منظم با رنگها و تجربههای مرتبط با آنها نداشته باشد، احتمالاً تواناییش در این حوزه تضعیف خواهد شد.
4. علاقه و توجه:
علاقه و توجه کودک به موضوع رنگها نیز میتواند تأثیرگذار باشد. اگر کودک به رنگها علاقه نداشته یا توجه کافی به آنها نکند، احتمالاً کمترین تلاش برای یادگیری این مهارت صورت خواهد گرفت.
در نهایت، برای کمک به کودکان در یادگیری رنگها، میتوانید از بازیهای تعلیمی، انیمیشنها، کتابها و فعالیتهای هنری که به تشخیص و آشنایی با رنگها کمک میکنند، استفاده کنید. همچنین مهم است که به نحوه آموزش رنگها با توجه به ویژگیها و نیازهای هر کودک توجه کنید تا فرآیند یادگیری برای آنها جذاب و موثر باشد.
نکات کاردرمانی برای آموزش رنگها به کودک نوپا
کودکان قبل از اینکه بتوانند نام رنگها را بیاموزند، خودِ مفهوم رنگ را بفهمند. ممکن است از نظر شما موضوع رنگها بسیار ساده به نظر برسد و حتما میگویید: خب آبی، آبی است دیگر. اما کودکان توانایی درک این موضوع را ندارند که آبی روشن و سرمه ای هر دو آبی هستند و همچنین مهارتهای کلامی برای توضیح آن را برای شما ندارند. همراه با یادگیری اینکه هر رنگ چه نامیده میشود، کودکان باید بفهمند که رنگ دقیقا چه چیزی را نشان میدهد. آنها باید بفهمند که رنگ مفهومی مستقل از اندازه، شکل و فرم، نام شی، بافت و جنس شیء، و تعداد اشیاء است. تکرار مداوم و بسط دادن موضوع رنگ در شرایط مختلف و یاد دادن مکرر اینکه هر چیزی چه رنگی هست یا چه رنگهایی نیست، باعث میشود، کودک بالاخره معنای واقعی کلمه رنگ را بفهمد.
پس از اینکه کودک مفهوم خودِ رنگ را آموخت، معمولا آموزش رنگها به او آسان است. کودکان به طور طبیعی جذب رنگهای روشن میشوند، به همین دلیل است که بیشتر اسباببازیها و فعالیتهایی که برای کودکان طراحی میشوند، رنگهای روشن دارند. در طول سالهای پیشدبستانی، کودکان تمایل طبیعی به درک دنیای اطراف خود دارند. ما در دنیایی پر از رنگهای گوناگون زندگی میکنیم و بنابراین استفاده از فرصتهای روزانه برای بحث در مورد رنگها کار آسانی است. البته از آنجایی که آموزش تشخیص رنگ به کودکان بسیار مهم است، ابزارهای آموزشی بسیاری نیز وجود دارند که هم والدین و هم مربیان میتوانند از آنها برای یادگیری رنگها به کودکان استفاده کنند.
در ادامه چند نکتهی ساده اما کاربردی برای آموزش رنگ به کودکان نوپا آورده شده است:
شروع با تمرینهای ساده
کودک نوپای خود را به یکباره در یادگیری رنگهای زیاد غرق نکنید. هر بار روی دو مورد، تمرکز کنید و بعد از آشنایی با آنها موارد بیشتری را اضافه کنید.
هر زمان که آن دو رنگ را دیدید، آنها را به کودک خود نشان داده و نام آن رنگ را به او یادآوری کنید، اما تا زمان یادگیری کامل این دو رنگ، به هیچ رنگ دیگری اشاره نکنید. به عنوان مثال، برای شروع رنگهای قرمز و سبز را به کودک خود آموزش دهید. هر زمان که چیزی قرمز یا سبز دیدید، به آن اشاره کنید. و در زمانهای بازی با کودک خود، فقط اشیاء قرمز و سبز به او بدهید.
به وضوح رنگ اشیا را نام ببرید و در مورد اشیائی با رنگ قرمز در مقابل اشیا با رنگ سبز صحبت کنید. از آنها بخواهید فقط اشیایی را که قرمز یا سبز هستند مرتب کنند. وقتی با قرمز و سبز و تفاوتهای این دو آشنا شدند، زرد را اضافه کنید. البته قطعا آنها در حین بازی رنگهای دیگری را خواهند دید، اما تا جای ممکن سعی کنید فقط در مورد چند رنگی که برای آموزش در این مرحله انتخاب کردهاید صحبت کنید.
نشان دادن و آموزش رنگهای کمتر به آنها در هر دوره از آموزش، کمک میکند تا آنها رنگها را راحت تر به خاطر بسپارند.
استفاده از اشیاء کوچک و رنگارنگ برای مرتب سازی
کودکان نوپا به پامپام (توپک یا منگوله خزی یا کاموایی) به دلیل نرمی آن، علاقه دارند و از یادگیری با آنها هیجانزده خواهند شد. اگر کودک شما تازه رنگها را یاد میگیرد، بهتر است پامپام یا توپکهای رنگی تهیه کنید و رنگ هر پامپام یا توپک خزی را به کودک مرتبا بگویید.
استفاده از بازی با نام “خرسهای رنگین کمانیِ شمارشی” یا “خرسهای شگفتانگیز” نیز یک منبع یادگیری سرگرمکننده برای معرفی تشخیص رنگ و مفاهیم پایه ریاضی مانند شمارش و جمع میباشد. همچنین میتوان از این وسیله برای انجام دادن بازیهای ریاضی و شمارشی برای کودکان بزرگتر و توسعه مهارتهای حرکتی ظریف و گرفتن اشیا با انگشتان برای کودکان نوپا استفاده کرد.
از کودک خود بخواهید خرسها را در فنجان همرنگشان دستهبندی کند. آنها میتوانند خرسها را با مشت کردن یا با کمک دو انگشت شست و اشاره خود بلند کنند. کودکان همچنین با استفاده از نیروی تخیل خود داستانهایی برای خرسها تصور میکنند و با بازی کردن با آنها اوقات خوشی را سپری خواهند کرد.
تشخیص رنگهای متضاد
بهتر است رنگهایی را برای آموزش در هر دوره انتخاب کنید که اصلا شبیه هم نیستند تا کودک خود را گیج نکنید. مواردی که رنگهای متضاد دارند هنگام یادگیری بیشتر برای آنها لذتبخش هستند.
برای مثال، اگر رنگها را در کنار هم آموزش میدهید، آبی و بنفش، قرمز و نارنجی، قرمز و صورتی و ترکیبهای دیگر مانند اینها را کنار هم قرار ندهید. رنگهایی که به خوبی با تضاد همراه هستند شامل قرمز/سبز، آبی/زرد، بنفش/سبز و سیاه/سفید میشود. البته ترکیبهای بیشتری نیز وجود دارد.
همچنین، گاهی اوقات اشیایی دارای سایههای خاصی از یک رنگ هستند، مثلا سبز مایل به زرد، خردلی یا فیروزهای که میتواند از دید کودک هم نزدیک به سبز و هم نزدیک به آبی باشد و او را گیج کند. سعی کنید در هنگام آموزش از این رنگها استفاده نکنید و به رنگهای اصلی پایبند باشید.
استفاده از اشیای قبلی یا یکسان
درک مفهوم رنگها برای نوزادان و کودکان نوپا ممکن است کمی دشوار باشد زیرا پیش از این کلمات معمولاً برای توصیف چیزهای دیگری استفاده میشده. آنها تا کنون یادگرفتهاند هر کلمه را به اشیای واقعی ربط دهند، مانند توپ، ماشین، مامان، شیر و غیره. اینها همه مواردی هستند که میتوانند ببینند یا در دست خود بگیرند و بدین ترتیب است که نام این اشیاء برایشان معنی داشته است.
اما رنگ، کلمه ای است که به شیء خاصی اشاره ندارد و یک ویژگی است. برای اینکه آنها مفهوم رنگ را بهتر درک کنند، سعی کنید که از دو شیء یکسان و یک شکل برای اشاره به تفاوت رنگها استفاده کنید. به عنوان مثال، یک ماشین قرمز و یک بلوک آبی را به فرزندتان نشان ندهید، زیرا او فکر میکند که شما نام متفاوتی به این اشیا نسبت میدهید (قرمز و آبی)، زیرا خود شیء متفاوت است. بنابراین، برای نشان دادن تفاوت رنگها از یک ماشین قرمز و یک ماشین آبی استفاده کنید.
یک راهکار ساده این است که کاغذهای رنگی را روی زمین بگذارید و از کودک خود بخواهید که لگوهای رنگی را روی کاغذ همرنگ قرار دهد و رنگها را با هم تطبیق دهد.
گفتن نام رنگ “هر چیزی”
این کار به آنها کمک میکند تا بتوانند به سرعت زبان و واژگان خود را گسترش دهند و لغتهای جدید (مربوط به رنگها) را یادبگیرند. هر چیزی که در دنیای روزمره خود میبینند رنگی دارد. سعی کنید که همیشه به صورت شفاهی به اشیا با نام و رنگ آنها اشاره کنید و رنگها را به کودک نشان دهید، و سپس آن شیء را در اختیار کودک بگذارید و اجازه دهید آن را در دست بگیرد و لمس کند.
هنگامی که برای اولین بار شروع به معرفی رنگها میکنید، بهتر است تنها رنگ اشیا را بگویید و نام آنها را همزمان نگویید تا کودک، رنگ را با نام اشتباه نگیرد و گیج نشود. بدین ترتیب خواهید دید که چقدر کودک سریعتر مفهوم رنگ و نام رنگها را یاد خواهد گرفت و متوجه میشود که شما به رنگ اشیا اشاره دارید و نه نام آنها.
رنگ آمیزی با مداد شمعی و ماژیک
رنگآمیزی یک فعالیت عالی برای کودکان نوپا است تا مهارتهای حرکتی ظریف و بصری (هماهنگی دستها و چشمان خود را برای انجام یک کار) توسعه دهند. از کودکتان بخواهید با استفاده از مداد رنگی روی کاغذ بکشد و سپس بگوید که رنگی که کشیده است چه رنگی است.
دستان کودکان کوچک و ضعیف است و هنوز مهارت کمی در انجام کارهای ظریف دارد و بنابراین به شدت توصیه میشود که مداد شمعی یا ماژیک در اختیار او بگذارید که در دست گرفتن و کنترل آن برای کودک بسیار راحتتر است. مداد شمعی و ماژیک برای گرفته شدن توسط دستان کوچک کودک بسیار مناسب هستند. اما از سوی دیگر مداد، باریک و ظریف است و کودک نمیتواند به راحتی آن را در دست خود محکم بگیرد و کنترل کند و بنابراین در نهایت، بسیار زودتر خسته میشود.
یادگیری در محیط طبیعی و موقعیتهای روزمره
بچهها در بهترین حالت در محیط و موقعیتهای روزم چیزهای جدید یاد میگیرند. بنابراین در زمانها و موقعیتهای زیر میتوانید به رنگهای متضاد اشاره کنید:
- زمان غذا خوردن (لوبیای سبز، ذرت زرد، گوجهی قرمز)
- در حین لباس پوشیدن (پیراهن آبی، شلوار مشکی)
- در طول زمان بازی (لگوهای قرمز، توپهای آبی)
- در فضاهای باز (آسمان آبی، چمن سبز، گل صورتی)
نقاشی با انگشت
بازیهای حسی که در آن کودکان به طور فعال چیزهایی را لمس میکنند، میچشند، میشنوند یا بو میکنند، یکی از بهترین راهها برای آموزش مفاهیم جدید به کودکان است. کودکان بسیار دوست دارند که تواناییهای هنری خود را با مالیدن دستهای خود روی کاغذ با رنگ انگشتی امتحان کنند.
شما فقط با گرفتن 3 رنگ اصلی (آبی، قرمز، زرد) از رنگهای انگشتی، میتوانید آنها را مخلوط کنید تا رنگهای ثانویه (سبز، بنفش، نارنجی) ایجاد کنید.
از کودک خود بخواهید دست و انگشتان خود را به رنگ بمالد و فقط آن را روی کاغذ بگذارد و کاغذ را رنگ کند. در این زمان مورد رنگهایی که او استفاده میکند صحبت کنید و از آنها بپرسید چه رنگی روی دست و روی کاغذ است.
شما خودتان نیز میتوانید خیلی سریع در خانه رنگ انگشتی بسازید که برای کودک شما بیخطر و حتی خوراکی است.
استفاده از آهنگ و ویدیو
کودکان نوپا و نوزادان عاشق شنیدن موسیقی و انواع صداها هستند. این صدا میتواند آهنگهای پخش شده از تلوزیون یا دستگاه پخش صدا، آواز خواندن مادر، یا حتی آواهای ایجاد شده توسط خود کودک باشد.
استفاده از آهنگ (مخصوصاً همراه با تصاویر) یک راه عالی برای آموزش مفاهیم جدید به فرزندتان است. قرار دادن کلمات در موسیقی کمک میکند تا چیزها بهتر در ذهن آنها بماند و شانس یادگیری آنها را افزایش میدهد.
شما میتوانید با خواندن شعر و آواز و آهنگهایی که که میسازید، رنگها را به آنها نشان دهید و آنها را نام ببرید. حتی فقط داشتن ریتم و ملودی خاص در هنگام گفتن نام رنگها، به کودک شما کمک میکند تا رنگها را راحتتر به خاطر بسپارد.
در چه سنی باید کودک رنگها را یاد بگیرد؟
به طور کلی، بسیاری از کودکان در سن 2-3 سالگی به مراحل ابتدایی یادگیری رنگها و تشخیص تفاوت آنها وارد میشوند. اما هر کودک ممکن است در یادگیری رنگها در سنهای مختلف توانایی متفاوتی داشته باشد. برای بسیاری از کودکان، آشنایی با رنگها و تشخیص تفاوت آنها را میتوان از 2 سالگی آغاز کرد.
از دورههای مختلف سنی برای یادگیری رنگها، به شرح زیر استفاده میشود:
1. **2-3 سال**: در این سن، بسیاری از کودکان قادر به تشخیص و نامگذاری رنگها میشوند. فعالیتهای ساده مانند بازی با اشیاء رنگی و خواندن داستانهایی که درباره رنگها و تفاوت آنها است، میتواند کمک کننده باشد.
2. **4-5 سال**: در این سن، کودکان با جزئیات بیشتری درباره رنگها آشنا میشوند و میتوانند تفاوتهای رنگی را بهتر تشخیص دهند. فعالیتهای هنری، بازیهای آموزشی، و استفاده از کارتهای حافظه با تصاویر رنگی، میتواند برای کودکان این سن مفید باشد.
3. **6-7 سال**: در این سن، کودکان میتوانند رنگها را توسط نام آنها تشخیص دهند و ممکن است بتوانند رنگها را از هم تفاوت دهند. فعالیتهای هنری پیچیدهتر و بازیهای آموزشی با مراحل بیشتر از قبل، میتواند کودکان در این سن در یادگیری رنگها یاری کند.
با این حال، اهمیتی ندارد که کودک شما در چه سنی رنگها را یاد بگیرد. مهمترین نکته این است که این فرایند برای کودک به صورت جذاب و بازیگونه انجام شود تا علاقه و انگیزهی او برای یادگیری رنگها افزایش یابد.
راهکار یادگیری رنگها توسط کودکان
برای کمک به کودکان در یادگیری رنگها، میتوانید از روشها و فعالیتهای زیر استفاده کنید:
1. استفاده از اشیاء و بازیهای تعلیمی:
از اشیاءی با رنگهای مختلف مانند برگههای رنگی، قلمهای رنگی، بازیهای آموزشی و پازلهای رنگی استفاده کنید تا کودکان با تشخیص و تفاوت رنگها آشنا شوند.
2. فعالیتهای هنری:
انجام فعالیتهای هنری مانند نقاشی، رنگ آمیزی، بسته به رنگ، و ساخت اشیاء هنری میتواند به کودکان کمک کند تا با رنگها به شیوهای خلاقانه آشنا شوند.
3. خواندن کتب و داستانهای مرتبط:
خواندن کتب و داستانهایی که درباره رنگها و تفاوت آنها است، میتواند به کودکان کمک کند تا به طور جذاب تر با رنگها آشنا شوند.
4. بازیهای آموزشی:
استفاده از بازیهای آموزشی مانند کارتهای حافظه با تصاویر رنگی، پازلهای رنگی، و بازیهای تشخیص رنگ میتواند توجه و تمرکز کودکان را به رنگها جلب کند.
5. پرداختن به تفاوتهای رنگی:
به کمک اشیاء مختلف، به کودکان کمک کنید تا تفاوتهای رنگی را تشخیص دهند و نام ببرند. به عنوان مثال، میتوانید از آنها بخواهید تا اشیاءی با رنگهای مشابه یا متفاوت را جدا کنند.
6. تشویق و پاداش:
هنگامی که کودکان توانایی تشخیص و یادگیری رنگها را نشان میدهند، آنها را تشویق کنید و به آنها پاداش دهید تا انگیزه آنها برای یادگیری بیشتر افزایش یابد.
با توجه به موارد فوق و با توجه به سبک یادگیری و علاقههای هر کودک، میتوانید روشهای مناسب برای یادگیری رنگها را انتخاب کرده و از آنها برای کمک به کودکان استفاده کنید.