کودکان بیش فعال ممکن است از بیش فعالی و عدم تمرکز خود خسته شوند که این علائم به هنگام خواب بیشتر خواهند بود. حدود ۵۰ تا ۹۵ درصد از کودکان مبتلا به مشکلات عصبی مثل بیش فعالی علائمی از اختلالات خواب را نیز نشان می‌دهند. ملاتونین می‌تواند به این کودکان برای کاهش استرس و بی خوابی کمک کند.
آیا داروهای بیش فعالی باعث بی خوابی می‌شوند؟
داروهای محرک بسیاری از علائم بیش فعالی را تسکین می‌دهند. این امر به خصوص در مواردی که بی خوابی در اثر بیش فعالی ایجاد شده باشد مفید خواهد بود. با این حال داروهای محرک مثل ریتالین فعالیت دستگاه عصبی مرکزی را نیز افزایش می‌دهند و بی خوابی به عنوان یکی از اصلی‌ترین عوارض جانبی آن‌ها گزارش شده است.
ملاتونین برای کودکان بیش فعال (ADHD)
ملاتونین به طور طبیعی در مغز به عنوان پاسخی در برابر تاریکی تولید می‌شود. این هورمون به حفظ چرخه‌ی خواب و بیداری کمک کرده و در واقع ملاتونین زمان آغاز خواب را به مغز اعلام می‌کند ولی مغز افراد بیش فعال با تأخیر این ماده را تولید می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند که تولید ملاتونین در افراد عادی حدود ساعت ۹:۳۰ شب شروع شده در حالی که این اتفاق در افراد بیش فعال حدود ۱ ساعت بعد شروع می‌شود. تولید ملاتونین در کودکان بیش فعال نیز دیرتر و حدود ساعت ۱۰:۱۵ شب می‌باشد.
تولید دیررس ملاتونین باعث عقب افتادن زمان خواب و طولانی شدن زمان به خواب رفتن خواهد شد. تأخیر در تولید ملاتونین مشکلات خواب در کودکان بیش فعال را توجیح می‌کند. درنتیجه مصرف ملاتونین تحت نظر پزشک می‌تواند به کودکان بیش فعال برای خوابیدن بهتر کمک کند.
ملاتونین چیست؟
ملاتونین یک هورمون طبیعی در بدن بوده که توسط غده‌ی پینه آل به عنوان بخشی از روند آغاز خواب در مغز تولید می‌شود. زمانی که شما در محیط تاریک قرار می‌گیرید بدن شما ملاتونین بیشتری تولید کرده و تولید ملاتونین در روشنایی کمتر خواهد شد.
مکمل ملاتونین را می‌توان به طور طبیعی از منابع حیوانی دریافت کرده و یا آن را در آزمایشگاه تولید کرد. این دارو به صورت قرص، پچ و شربت وجود دارد. نشان داده شده که ملاتونین می‌تواند دارویی مؤثر در کاهش اختلالات خواب باشد.
آیا ملاتونین برای کودکان بی خطر است؟
استفاده کوتاه مدت از ملاتونین برای اکثر افراد بی خطر بوده و برای درمان اختلالات خواب مؤثر است. بر اساس مطالعات انجام شده کودکان مبتلا به بیش فعالی با مصرف ملاتونین به همراه داروهای خود سریع‌تر به خواب رفته و خواب طولانی‌تری خواهند داشت. به عقیده پزشکان این کار خطری نخواهد داشت.
با این حال اطلاعات کافی در مورد مصرف طولانی مدت ملاتونین و همچنین عوارض جانبی احتمالی آن به خصوص در دوزهایی بالاتر از مقدار تولید شده در بدن وجود ندارد. به همین دلیل مهم است که برای مصرف این دارو با متخصص اطفال مشورت کنید چراکه شرایط همه‌ی افراد یکسان نخواهد بود.
چقدر ملاتونین می توانم به کودک خود بدهم؟
ملاتونین معمولاً در قرص‌های ۳ و ۵ میلیگرمی تولید می‌شود. ۵ میلیگرم برای افراد کم سن و سال دوز نسبتاً بالایی بوده و معمولاً از قرص ۳ و یا حتی ۱ میلیگرم در اطفال استفاده می‌شود.
چه زمانی باید ملاتونین را مصرف کرد؟
بهترین موقع مصرف ملاتونین ۹۰ تا ۱۲۰ دقیقه قبل از خواب خواهد بود. این کار فرصت کافی برای متابولیزه شدن ملاتونین و ایجاد سیگنال خواب در مغز را به بدن می‌دهد. ملاتونین نباید مستقیماً در زمان خواب مصرف شود و این کار یکی از اصلی‌ترین تصورات غلط در مورد این داروست. به طور کلی عمل کردن ملاتونین به ۲ ساعت زمان نیاز خواهد داشت. این دارو فرد را آرام کرده و به خوابیدن او کمک می‌کند.
اثرات منفی ملاتونین
مطالعات هیچ گونه خطری در رابطه با این دارو پیدا نکرده‌اند و خطر وابستگی به این دارو نیز وجود ندارد. با این وجود برخی از افراد بسته به دوز مصرفی واکنش‌های منفی نسبت به این دارو نشان می‌دهند. هرچقدر دوز دارو بیشتر باشد احتمال بروز عوارض بیشتر خواهد بود. در ادامه به برخی از عوارض جانبی ملاتونین در اطفال اشاره می‌کنیم:
- خواب آلودگی
- افزایش شب ادراری
- سردرد
- سرگیجه
- بی قراری
دیگر نکات مربوط به خواب کودکان بیش فعال
مداخلات رفتاری خواب می‌توانند خواب، علائم بیش فعالی، کیفیت زندگی، عملکرد روزانه و رفتار کودک را بهتر کنند. در کودکان بیش فعال داشتن زمان خواب منظم و بهداشت خواب می‌تواند ارتباط خواب و تخت خواب را تقویت کند. سعی کنید با ایجاد تغییرات تدریجی و تمرکز بر اقدامات مؤثر این کار را انجام دهید. به نکات زیر توجه داشته باشید:
- تا چند ساعت قبل از خواب مصرف قند و کافئین را قطع کنید.
- یک ساعت قبل از خواب اجازه‌ی دیدن تلویزیون را ندهید.
- در طول روز به مقدار کافی ورزش کنید.
- یک روتین خوشایند برای خواب ایجاد کنید مثل حمام آب گرم قبل از خواب
- اتاق خواب را تاریک، خنک و ساکت نگه دارید.
- هر روز در ساعت مشخصی بخوابید و بیدار شوید.
- از یک پتوی توپی سنگین استفاده کنید.
سؤالات متداول
اگر مبتلا به بیش فعالی هستم باید ملاتونین مصرف کنم؟
مصرف کوتاه مدت ملاتونین برای اکثر افراد بی خطر بوده و برای القای خواب مؤثر است. بر اساس مطالعات انجام شده کودکان مبتلا به بیش فعالی با مصرف ملاتونین به همراه داروهای خود سریع‌تر به خواب رفته و خواب طولانی‌تری خواهند داشت.
آیا ملاتونین می‌تواند اختلالات رفتاری ایجاد کند؟
شایع‌ترین عوارض جانبی ملاتونین خواب آلودگی در طول روز، سرگیجه و سردرد هستند. از جمله عوارض با شیوع کمتر می‌توان به درد شکم، استرس خفیف، بی قراری، سردرگمی و احساس افسردگی اشاره کرد.
آیا کودکان مبتلا به بیش فعالی دوپامین کمتری دارند؟
سطح دوپامین در مغز باید در بازه‌ی بسیار کوچکی قرار بگیرد تا فرد بتواند تمرکز داشته باشد ولی در بیماران ADHD سطح دوپامین پایین خواهد بود.
آیا کودک من می‌تواند هر شب ملاتونین مصرف کند؟
پزشکان عقیده دارند که کودک نباید به طور طولانی مدت ملاتونین مصرف کند.
آیا ممکن است کودک به ملاتونین وابسته شود؟
برخلاف دیگر داروهای خواب ملاتونین باعث ایجاد وابستگی نخواهد شد.
آیا ۱۰ میلیگرم ملاتونین زیاد است؟
ملاتونین در صورت مصرف در دوز نرمال که بین ۰.۲ تا ۰.۵ میلیگرم در اطفال است خطری نخواهد داشت.
آیا کودک من می‌تواند در طول روز ملاتونین مصرف کند؟
این کار باعث خواب آلودگی در طول روز شده و ملاتونین باید به هنگام شب مصرف شود.
درمان جایگزین ملاتونین برای کودکان چیست؟
اگر به دنبال راهی سالم برای آرام کردن کودک خود قبل از خواب هستید، دمنوش های گیاهی روشی عالی به عنوان جایگزین ملاتونین خواهند بود. ترکیبات مختلف دارای اسطوخودوس و سنبل الطیب می‌توانند به خواب طبیعی کمک کنند.
