کاردرمانی ذهنی کودکان در تهران: تمرینات تعادلی ،بینایی و مشکلات ذهنی کودک

ضربه مغزی یا تروما با تاثیرات بسیار زیادی بر روی پیشرفت عملکردی کودک همراه است اما ممکن است چند ماه تا چند سال طول بکشد تاثیرات حاصل از آن دیده شود. آسیب دیدگی اکتسابی مغز بر چهار قسمت اصلی از قبیل قابلیت شناختی، قابلیت عملکردی، قابلیت حسی و بینایی تأثیر می‌‌گذارد. متخصص کاردرمانی می‌تواند به ارائه یک روش درمانی برای کودک بپردازد و به او برای بهبود توانایی عملکرد کمک کند.

آسیب ذهنی در کودکان

 طی مدت ۳۰ دقیقه یک کودک یا فرد جوان دچار آسیب دیدگی مغزی خواهد شد که این آسیب دیدگی می‌‌تواند به علت تصادف یا برخی بیماری‌ها از قبیل مننژیت یا انسفالی، اوتیسم، مسمومیت، سکته مغزی یا تومور مغزی به وجود بیاید. تروما یا آسیب دیدگی اکتسابی مغز با تاثیرات بسیار زیادی بر روی پیشرفت عملکردی کودک همراه است و می‌‌تواند چند سال و چند ماه طول بکشد تا علائم آن خود را نشان دهند. تاخیر در رشد به علت آسیب دیدگی یک قسمت از مغز به وجود می‌‌آید و عدم تکامل آن ناحیه به طور کامل ارتباط دارد و وسعت آسیب دیدگی مشخص نیست. مغز یک عضو بسیار حساس است و وظیفه فکر کردن و حرکت کردن و فرایندهایی که باید انجام بدهیم را برعهده دارد. هر گونه آسیب دیدگی به این اندام حیاتی با تأثیرات زیادی بر روی نحوه عملکرد مغز همراه است. آسیب دیدگی مغز باعث می‌‌شود که توانایی کودک برای مهارت‌های عملکردی کاهش پیدا کند. مهارت‌های عملکردی عبارتند از گره زدن بند کفش، لباس پوشیدن و محاسبات ریاضی و انواع مختلفی از کارها است. از آنجا که این فعالیت‌ها به مهارت‌های شناختی بالایی از قبیل سازماندهی، برنامه‌ ریزی، فیدبک حسی، کنترل حرکات بدن، کنترل انگشتان و مواردی از این قبیل ارتباط دارد هرگونه آسیب دیدگی در آن دسته از نواحی مغز که وظیفه قابلیت‌های شناختی را دارند با تاثیرات زیادی بر روی عملکرد کودک همراه است.

 آیا کودک شما دچار مشکلات زیر است؟

 از آنجایی که مغز یک عضو پیچیده است آسیب دیدگی اکتسابی مغز معمولاً بر اساس محل بروز آسیب دیدگی بر روی نقاط خاصی از مغز تاثیر می‌‌گذارد به عنوان مثال آسیب دیدگی پشت مغز می‌‌تواند بر روی بینایی، مهارت‌های دیداری، برنامه‌ ریزی و سازماندهی تاثیر بگذارد. در بخش زیر به طور خلاصه به برخی از تاثیرات عملکردی حاصل از آسیب دیدگی مغز اشاره می‌کنیم.

 تاثیرات کاردرمانی بر قابلیت حسی 

یکپارچه سازی حسی یک روش درمانی است که به کودکان کمک می‌‌کند به درونی سازی و تنظیم واکنش‌های حسی خود نسبت به محیط اطرافش بپردازد. فعالیتی که ما انجام می‌‌دهیم تلفیقی از حس‌های مختلف ما از در مواردی که کودک به لحاظ یکپارچه ‌سازی لمس و حضور بدن خود در یک فضا مشکل دارد متخصصین کاردرمانی می‌‌توانند به بررسی وزن صحیح شی یا مقدار صحیح فشار مورد نیاز برای انجام برخی کارها از قبیل برداشتن اشیا، نوشتن یا نقاشی کردن بپردازند. یکپارچه نامناسب حسی می‌تواند تاثیرات قابل توجهی بر روی توانایی نوشتن کودک توانایی و برای بستن دکمه‌های لباسش یا انجام دادن برخی فعالیت‌های جسمانی از قبیل پریدن و دویدن همراه باشد.

 فعالیت‌های درمانی برای یکپارچه سازی حسی 

 روش درمانی از فعالیت برای ایجاد ارتباط بین سیستم حسی بدن از قبیل پوست، اعصاب و موها و مغز و تقویت آنها استفاده می‌شود. در برخی از کودکان فرآیند پردازش حسی یا یکپارچه سازی به طور صحیح و به شکل طبیعی انجام نمی‌‌شود و به این ترتیب آنها به درمانگر نیاز دارند تا بتوانند مراحل مهم رشد خود را سپری کنند. تمامی‌ درمانگران و افرادی که در زمینه یکپارچه ‌سازی حسی فعالیت دارند باید به خوبی آموزش ببینند تا بتوانند به کودکان کمک کنند. نظریه در خصوص یکپارچه سازی حسی وجود دارد این است که بدن و مغز با انجام دادن کارهایی که با قابلیت حسی بالایی همراه هستند به طور خودکار به ایجاد ارتباط بپردازند به این ترتیب یاد بگیرند که چگونه به تفسیر بازخوردهایی بپردازند که از یک فعالیت دریافت می‌‌کنند به عنوان مثال با کمک به یک کودک برای بازی کردن و دویدن و پریدن و سایر فعالیت‌های حسی به او کمک کرد با گذر زمان سیستم حسی بدن و تقویت شود تا بتواند به طور صحیح به حرکات موجود در فضا از قبیل عروسکی که به سمت صورت واگذار شده است واکنش نشان بدهد و بتواند به تقویت روابط خود با سایر کودکان و اشیایی از قبیل مداد رنگی‌هایش بپردازد.

 تاثیرات کاردرمانی بر روی عملکرد حرکتی و هماهنگی بدن و تعادل 

 فعالیت‌های حرکتی به بازی‌ها و کارهایی گفته می‌‌شود که برای انجام دادن آنها کودک به دوستان خود نیاز دارد که این حرکات شامل نوشتن، باز و بسته کردن دکمه‌های لباس، برداشتن اشیای کوچک، درست کردن اشیا با آجرهای مخصوص بازی، عوض کردن کانال تلویزیون و مواردی از این قبیل است. باید کودک به انجام تعداد زیادی از بازی‌ها و فعالیت‌های حرکتی بپردازد. پدر و مادر می‌‌توانند در منزل از کودک خود بخواهند به آنها کمک کند تا مهارت عملکردی دست و تقویت شود به عنوان مثال کودک به آنها برای درست کردن یک کار دستی کمک کنند یا آن که از کودک خود بخواهند یک اسفنج را به قطعات کوچک تبدیل کند، نقاشی بکشد و از آجرهای مخصوص بازی برای ساخت اشکال دو بعدی و سه بعدی استفاده کنند تا به این ترتیب مهارت عملکردی دست‌های او افزایش پیدا کند. استفاده از بازی‌هایی که روی تخته انجام می‌شود از قبیل شطرنج، تخته نرد و مواردی از این قبیل به کودک کمک بسیار زیادی می‌‌کند. هدف از انجام فعالیت‌هایی از این نوع و تقویت مهارت عملکردی کودک این است که بتواند به انجام امور و کارهای مهم خود در منزل و مدرسه که پردازد و انجام دادن برخی کارها از قبیل نوشتن، لباس پوشیدن، نقاشی کردن و گره زدن بند کفش برای او راحت تر شود. در صورتی که مهارت عملکردی کودک تقویت نشود در مقایسه با کودکان همسالان خود در مدرسه و از لحاظ آموزشی عقب خواهد بود و از لحاظ عملکرد آموزشی به مشکل بر می‌‌خورد. با کمک متخصص کاردرمانی می‌توان به تدریج بهبود و تقویت مهارت عملکردی کودک پرداخت تا با گذر زمان و ورود به دوران بزرگسالی به فرد مستقل تبدیل شود. متخصص کاردرمانی از طریق تکرار انجام دادن بازی‌های خلاقانه به کودک برای بهبود مهارت عملکردی کمک می‌کند و کودک یاد می‌گیرد که چگونه از دست‌های خود برای درست کردن اشیای مختلف در شکل و اندازه‌های متفاوت استفاده کند تا در دوران بزرگسالی مشکل چندانی نداشته باشد. متخصص کاردرمانی دارای مهارت‌ها، دانش و توانایی‌های خاصی است و می‌‌تواند به رفع مشکلات بپردازد که کودک شما با آن مواجه شده است و علت بروز این مشکلات را توضیح دهد و از روش‌های موثر درمانی برای بهبود مهارت‌های کودک استفاده کند.

 تاثیر کاردرمانی بر تمرکز و بهبود حافظه

 متخصص کاردرمانی می‌تواند یک فرد موثر در برنامه بهبود کودک شما و تقویت حافظه و تمرکز او باشد. بهبود و تقویت حافظه کودک از طریق روش‌های درمانی مختلف با هدف بهبود عملکرد کودک انجام می‌شود. ضعف حافظه می‌تواند در مدرسه و منزل تاثیرات زیادی را بر کودک بگذارد و به همین دلیل باید هر چه زودتر به رفع مشکل پرداخت.

 تقویت حافظه و تمرکز شامل چه مواردی است؟ 

  منظور از تمرکز کردن این است که تمام حواس و توجه خود را به انجام یک کار بدهید و منظور از حافظه به خاطر آوردن و نگهداری و یاد آوری اطلاعات و خاطراتی که در گذشته اتفاق افتاده است. حافظه و تمرکز دارای جنبه‌های متعددی هستند به عنوان مثال حافظه شامل خاطرات دور و نزدیک از حال آنکه تمرکز شامل انجام دادن کارهایی است که با توجه کردن همراه می‌باشد و انجام دادن کارها با دقت کافی و بدون توجه به عوامل محرک و صداهای محیطی از قبیل صدای ماشین و غیره است. مهارت‌های حافظه و تمرکز کردن در همه افراد اهمیت زیادی دارد و کودکان از این قاعده جدا نیستند و در مدرسه باید بتوانند تمرکز کنند تا به انجام کارهایی بپردازند که معلم از آنها خواسته است و فرآیند یادگیری و رقابت با دوستان و همکلاسی‌ها را نیز شامل می‌‌شود. عدم تمرکز یا توجه باعث بروز رفتارهای بد در مدرسه می‌شود حال آنکه ضعیف بودن حافظه باعث می‌شود که کودک برای به خاطر آوردن اطلاعات ارائه شده در جلسات قبلی دچار مشکل شود. ضعیف بودن حافظه و نداشتن تمرکز در کنار هم باعث اختلال در یادگیری خواهد شد. بین حافظه و تمرکز ارتباط زیادی وجود دارد. در صورتی که شما نتوانید به اندازه کافی بر روی اطلاعات تمرکز کنید این احتمال وجود دارد که در آینده نتوانید آنها را به طور صحیح به خاطر بیاورید.

 بازی‌های مخصوص حافظه و تمرکز شامل چه مواردی است؟ 

 بازی‌های مخصوص حافظه و تمرکز به فعالیت‌های گفته می‌‌شود که کودک برای انجام دادن آنها باید از مهارت حافظه و تمرکز خود استفاده کند. برخی از این بازی‌های عبارت است از جستجوی کلمات، بازی با کلمات، رنگ آمیزی تصاویر خاص، جدول کلمات متقاطع و مواردی از این قبیل. محققان عقیده دارند که استفاده از یک مجموعه مهارت‌های مورد نیاز برای عملکرد بهتر در مدرسه که با تمرکز و حافظه همراه است باعث بهبود مهارت‌ها در کودک خواهد شد و کودک یاد می‌گیرد که چگونه بر روی یک فعالیت متمرکز شود و اطلاعات را به خاطر بسپارد و آنچه را که در مدرسه یاد گرفته است در زندگی خود مورد استفاده قرار دهد.

 آموزش فعالیت‌های حرکتی برای مغز کودکان 

 آموزش فعالیت‌های حرکتی یک نوع روش درمانی است که با هدف بهبود تعادل، ادراک، هماهنگی دست و چشم و تعداد زیادی از سایر جنبه‌هایی که زیر چتر کلمه عملکرد حرکتی قرار دارند به کار برده می‌شود. متخصص کاردرمانی از یک مجموعه بازی‌ها و فعالیت‌ها برای بهبود حرکات کودک استفاده می‌کند. عملکرد حرکتی شامل حرکات بزرگ بدن است که برای حرکت کردن آن مورد استفاده قرار می‌‌گیرد مانند حرکات پا و دست در هنگام دویدن. حرکات بدن یکی از مهارت‌های مهمی است که ما در طول روز به آن نیاز داریم تا بتوانیم راه برویم و انجام کارهای خود بپردازیم.

 چرا کودکان به فعالیت‌های حرکتی نیاز دارند؟ 

 حرکات کنترل شده به کودکان کمک می‌‌کند به کارهایی از قبیل دویدن، خم شدن، پریدن و فعالیت‌های ورزشی به پردازنده و به راحتی بنشینند و بایستند. کودک در صورتی می‌‌تواند با موفقیت به انجام این فعالیت ورزشی می‌پردازد که توانایی درست حرکت کردن را داشته باشد توانایی حرکتی باعث می‌‌شود که کودک بتواند در اطراف راه برود و بازی کند و از بودن در کنار سایر کودکان لذت ببرد.

 فعالیت‌های حرکتی شامل چه مواردی است؟ 

 فعالیت‌های حرکتی از لحاظ پیچیدگی با هم تفاوت‌های زیادی دارند با این حال برخی مهارت‌های بنیادین وجود دارد که کودک کمک می‌‌کند به انجام این فعالیت‌ها بپردازد. عبارت توانایی حرکتی به چند مفهوم مختلف تقسیم می‌‌شود که از آن برای توصیف کارهایی که در طول روز انجام می‌‌شود از قبیل دویدن، راه رفتن، بازی کردن و فعالیت‌هایی از این قبیل استفاده می‌گردد. در بخش زیر یک فهرست از این جنبه‌های عملکردی را توضیح می‌دهیم:

• تعادل
• حالت بدن
• هماهنگی دست پا و چشم
• تمایز گذاری بین مفاهیم دیداری و شنیداری
• توانایی تشخیص عمیق یک شی یا بلندی صدا در فضا
• درک کردن بدن و اعضای آن در فضا
• هماهنگی و یکپارچگی دوسویه
• کنترل دست و پا و استفاده از آنها در ارتباط با اشیا موجود در فضا
• آگاهی از موقعیت خود در محیط
• ارزیابی و حرکت کردن بر اساس ارتباطات فضایی بین بدن و اشیا
• فعالیت‌هایی از قبیل بلند شدن، نشستن، تعادل، هل دادن و چرخیدن در محیط
• شروع حرکاتی از قبیل راه رفتن
• حرکت‌های پایدار عضله برای حفظ تعادل در هنگام خم شدن لازم است.
• ایستادن ناگهانی و حرکت نکردن
• هماهنگی الگوی راه رفتن و حرکت کردن که شبیه ریتم موسیقی است
• برنامه ریزی و زمان بندی حرکتی و هماهنگی بدن در ارتباط با کارهایی که قرار است انجام شود.
• توانایی بدن برای کنترل حرکات بدن به طور مستقل
• نزدیک کردن دست به قسمت میانی بدن
• آگاهی از زمان و مکان
• درک اندازه اشیا
• بهبود تعادل با استفاده از گیرنده‌های موجود در گوش داخلی
• حفظ تعادل در هنگام نشستن و ایستادن و راه رفتن
• تشخیص سرعت و مسیر حرکات
• به خاطر سپردن و به خاطر آوردن الگوی حرکت عضله و یادگیری الگوهای حرکتی جدید
• گوش دادن، درک و عکس العمل به آموزش

 فرضیه ای که در ارتباط با آموزش فعالیت حرکتی وجود دارد توسط دو روش اصلی کاردرمانی تایید شده است که عبارتند از نظریه بالا به پایین و نظریه پایین به بالا.

• نظریه بالا به پایین به آنالیز کارها و امور می‌‌پردازد و بر اساس این نظریه کارها تکرار می‌شوند، ساده می‌شوند و سخت تر می‌شوند تا در نهایت کودک مهارت‌های مورد نیاز برای انجام یک کار را یاد بگیرد در نتیجه مهارت‌های کودک بهبود پیدا می‌‌کند.
• اما در نظریه پایین به بالا از این روش اصولی تر استفاده می‌شود و بر روی بهبود مهارت‌های مهم از قبیل تعادل، هماهنگی چشم و دست و مواردی از این قبیل تمرکز دارد تا با بهبود این مهارت‌های عملکردی کودک به سمت موفقیت پیش برود. بهبود مهارت‌های عملکردی به سایر کارها نیز قابل تعمیم است.

 بهبود مهارت نوشتن در کودک با کمک متخصص کاردرمانی 

 متخصص کاردرمانی می‌تواند به بهبود نوشتن کودک شما کمک کند. متخصص کاردرمانی با ارزیابی و سپس استفاده از روش‌های درمانی در راستای بهبود نوشتن کودک شما قدم برمی‌دارد. نوشتن و دست خط یک فرآیند پیچیده است و آن طور که اکثر افراد فکر می‌کنند ساده نیست. متخصص کاردرمانی به آنالیز جنبه‌های مختلفی می‌پردازد که بر روی مهارت نوشتن کودک تاثیر گذاشته اند و به ارائه روش‌های درمانی برای بهبود این مهارت خواهد پرداخت.

 نوشتن چیست و شامل چه مواردی می‌باشد؟ 

 نوشتن و به طور کلی نوشتار شامل یک مجموعه از حرکات ریز و ظریف دست، مهارت ادراکی، بینایی و درک زبان برای در دست گرفتن مداد یا خودکار و تولید الگوهایی است که متشکل از حروف و کلمات می‌باشد و یک مفهوم را ارائه می‌دهد. برای اینکه کودک بتواند این حرکات ویژه را انجام بدهد به مهارت‌های بسیار مهم نیاز دارد تا جنبه‌های مختلف نوشتار را پوشش دهد. از دیدگاه درمانی نوشتن را می‌‌توان به سه حوزه اصلی که عبارت است از درک زبان، مهارت حرکتی و مهارت‌های بینایی ادراکی تقسیم کرد. به این ترتیب پیشرفت در مهارت نوشتن سه بخش مهم را پوشش می‌دهد که عبارتند از:

• قابلیت درک زبان به خاطر آوردن و استفاده از حروف و کلمات که شامل نحوه شکل دهی صحیح کلمات، فاصله گذاری بین آنها و نوشتن آنها روی کاغذ است.
• مهارت کنترل حرکات دست انگشتان و پایدار کردن یک مجموعه از عضلات که شامل عضلات شانه و بازو و ساعد و عضلات مرکزی است که باعث می‌شود فرایند نوشتن به طور صحیح روی کاغذ انجام شود.
• مهارت‌های دیداری برای تمایز گذاری و درک خطوط روی کاغذ و نحوه ارتباط آنها با یکدیگر است تا یک تصویر، کلمه و حروف را به وجود بیاورند.

 بهبود اعتماد به نفس کودک

 پایین بودن اعتماد به نفس می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد به عنوان مثال کودکانی که دچار یک نوع اختلال هستند و این اختلال بر روی عملکرد آنها تاثیر گذاشته است اعتماد به نفس پایینی دارند. کودکان توجه زیادی به عملکرد سایر همکلاسی‌های خود دارند و در صورتی که این افراد متوجه شوند که نمی‌‌تواند یک بازی یا حرکت یا فعالیت را مانند آن‌ها انجام بدهد به تکرار جملاتی از قبیل من نمی‌توانم و چقدر سخت است می‌پردازد و به این ترتیب اعتماد به نفس او پایین می‌‌آید زیرا به این نتیجه می‌‌رسد که همانند همکلاسی‌ هایش توانمند نیست. این وضعیت می‌تواند برای پدر و مادرها دشوار و ناامید کننده باشد در این شرایط پدر و مادر باید به تشویق کودک خود بپردازند. یکی از کارهای بسیار خوبی که به بهبود اعتماد به نفس کودک کمک می‌‌کند این است که کودک بتواند به تنهایی به انجام کارهای خود بپردازد. متخصص کاردرمانی از روش‌ها و بازی‌هایی استفاده می‌کند تا اعتماد به نفس کودک شما بهبود پیدا کند.

 آب درمانی برای کودکان 

 آب درمانی از اصول گرما و شناور بودن استفاده می‌‌کند و به همین دلیل برای انواع مختلفی از بیماری‌ها مفید است. آب درمانی فقط شامل شنا کردن نیست بلکه انجام دادن هر نوع حرکتی در آب و برخلاف جاذبه زمین است. قرار گرفتن بر خلاف جاذبه زمین یک روش عالی برای تقویت عضلات و پایداری بدن به ویژه شانه است. آب باعث می‌شود که فرآیند فیدبک حسی درون بدن کودک به بالاترین سطح خود برسد و کودک درک بهتری از موقعیت فیزیکی بدن خود داشته باشد. بهبود سطح این مهارت‌ها می‌تواند به بهبود مهارت نوشتن در کودک کمک نماید. متخصص کاردرمانی در آب با کودک کار می‌کند تا بتواند راحت تر حرکت نماید و به این ترتیب تعادل و هماهنگی بدن کودک افزایش پیدا می‌‌کند و واقعاً بر خلاف نیروی جاذبه آب فعالیت می‌کند.