گفتار درمانی به فرایند ارزیابی و درمان مشکلات ارتباطی که اختلالات گفتاری نامیده میشود توسط متخصص گفتار درمانی انجام شود تا مهارت صحبت کردن بیمار بهبود پیدا کند. از گفتار درمانی برای بهبود مهارت برقراری ارتباط استفاده میشود و شامل تلفظ کلمات فعالیتهای مربوط به مداخلات زبانی و سایر موارد است که بر اساس نوع اختلال کلامی یا زبانی تعیین میشود. گفتار درمانی برای بهبود اختلالات کلامی که در دوران کودکی به وجود میآیند یا مشکلات گفتاری در بزرگسالان ناشی از آسیب دیدگی یا بیماری از قبیل سکته یا آسیب دیدگی مغز ضروری است.
انواع گفتار درمانی
ممکن است شما برای درمان تعداد زیادی از اختلالات به متخصص گفتار درمانی که در زمینه درمان مشکلات گفتاری تخصص دارد ارجاع داده شوید. او به شما برای درمان مشکلات مربوط به گفتاری، شنوایی و بلعیدن کمک خواهد کرد متخصص گفتار درمانی به صورت تخصصیتر میتواند ارزیابی و درمان موارد زیر بپردازد:
- روانی کلام
- تلفظ کلمات، توانایی صحبت کردن و درک زبان گفتار و نوشتار
- بهبود مشکلات مربوط به توجه، حافظه و توانایی حل مشکلات
- بهبود لحن صدا، توان بخشی مهارت شنوایی با استفاده از تکنیکهای مرتبط با اختلالات گفتاری، شنوایی و زبانی
- اختلالات مربوط به بلعیدن پس از سکته مغزی و اختلالات مادرزادی
- تعداد زیادی از درمانگرها در زمینه خدمات دیگری نیز تخصص دارند از قبیل بهبود صدا به صورت تخصصی، اصلاح لهجه و نحوه تلفظ کلمات، اصلاح مهارت برقراری ارتباط در تجارت، بهداشت صدا و بهبود صدای افراد ترنس
در بخش زیر شما میتوانید برخی از موارد اختلالات کلامی گفتاری رایج که متخصص گفتار درمانی میتواند به درمان آن بپردازد را مشاهده کنید:
گفتار درمانی برای کودکانی که حرف نمیزنند
اگر کودک باید الان صحبت میکرد اما صحبت نمیکند بهتر است او را نزد متخصص گفتار درمانی ببرید. او روشهای مختلفی را امتحان میکنند تا کودک را تشویق به صحبت کردن نماید از قبیل بازی کردن با او. گاهی اوقات او عروسک مورد علاقه کودک را نشان میدهد و آنقدر صبر میکند تا حس کنجکاوی او برانگیخته شود و به پرست که آن چیست اما این روش به شرایط خاص کودک بستگی دارد. در برخی از کودکان سایر انواع روشهای ارتباطی از قبیل زبان نشانهها یا کارتهای تصویری استفاده میشود. متخصص گفتار درمانی ممکن است درخواست ارزیابیهای بیشتری را نماید به عنوان مثال از شما بخواهد برای تست شنوایی کودک خود را آماده کنید.
گفتار درمانی در کودکانی که به آپراکسی مبتلا هستند
کودکانی که دچار آپراکسی هستند در بیان کردن برخی سیلابها یا تولید برخی صداهای خاص مشکل دارند. کودک شما میدانید که چه میخواهد بگوید اما به نظر میرسد نمیتواند آن را به طور صحیح بیان کند. متخصص گفتار درمانی در زمینه ارزیابی کودکان مبتلا به آپرکسی مهارت دارد و این کار را با استفاده از برخی تست انجام میدهد که به شرح زیر میباشد:
- ارزیابی حفره دهان به منظور بررسی ضعف عضلات فک، لب یا زبان
- بررسی آوای صدا که در این روش او به صدای کودک گوش میدهد تا بتواند به این نتیجه برسد که آیا میتواند به طور صحیح برخی سیلابهای خاص را بیان کند و در فواصل زمانی مناسب مکث کند یا خیر
- ارزیابی نحوه تلفظ و صداها از قبیل صامت و مصوت و ترکیب کردن صداها. این امر به متخصص گفتار درمانی کمک میکند متوجه شود که دیگران تا چه اندازه قادر به شنیدن مهارت گفتاری کودک هستند.
اگر وجود آپراکسی در کودک شما تشخیص داده شده به احتمال زیاد در طول هفته به چند جلسه گفتار درمانی با درمانگر نیاز خواهد داشت. این روش درمانی شامل تمرین کردن مهارت کلامی است و متخصص گفتار درمانی سعی میکند تا حد امکان به کودک شما کمک کند فیدبک شنوایی، دیداری یا حرکتی را درک نماید. یک روش برای انجام این کار توسط متخصص گفتار درمانی این است که کودک در آینه خودش را نگاه کند یا صحبت کردن خود را ضبط کند و سپس با گوش دادن تعداد زیادی از کودکان از این کار لذت میبرند. از آنجایی که درمان آپراکسی به طور موفق مستلزم صرف زمان و تمرین زیاد است احتمالاً متخصص گفتار درمانی تکالیفی را به شما میدهد که در منزل با کودک خود تمرین کنید.
گفتار درمانی در کودکانی که لکنت زبان دارند
لکنت زبان مشکلی است که معمولاً در دوران کودکی به وجود میآید ولی ممکن است در دوران بزرگسالی نیز ایجاد شود. لکنت زبان معمولاً یک نوع مشکل رفتاری در نظر گرفته میشود. متخصص گفتار درمانی سعی میکند که با استفاده از تکنیکهای مخصوص اصلاح لکنت زبان، کودک بتواند کنترل بیشتری بر لکنت خود داشته باشد. یک روش رایج که میتوان از آن برای کمک به کودکی که دچار لکنت زبان است استفاده کرد این است که به کودک یاد بدهیم سرعت حرف زدن خود را کنترل کنند زیرا صحبت کردن به طور صحیح باعث میشود که در برخی از افراد لکنت بدتر شود. تمرین زبان به صورت آرام و شمرده میتواند موثر باشد. بررسی کردن نحوه تنفس کودک میتواند کمک کننده باشد. حتی پس از درمان افرادی که دچار لکنت هستند به جلسات درمانی بعدی متخصص گفتار درمانی نیاز دارند تا از عود مجدد مشکل آنها جلوگیری کرد.
گفتار درمانی در کودکانی که دچار آفازیا هستند
آفازیا اختلالی است که به علت آسیب دیدگی به مغز باعث بروز مشکل در صحبت کردن میشود این اختلال میتواند شامل مشکل در گوش دادن، خواندن و نوشتن باشد. این مشکل میتواند برای تعداد زیادی از افراد که دچار سکته مغزی میشوند رخ دهد. متخصص گفتار درمانی نقش مهمی را در تشخیص آفازیا ایفا میکند و این کار را با ارزیابی مهارت خود فرد برای درک کردن دیگران، بیان کردن منظور خود و حتی بلعیدن مواد غذایی انجام میدهد. متخصص گفتار درمانی میتواند کارهای مختلفی را برای کمک به فرد مبتلا به آفازیا انجام دهد که برخی از آنها به شرح زیر میباشد:
- برخی تمرینات خاص برای بهبود مهارتهای زبانی خاص
- گروه درمانی برای بهبود مهارتهای مکالمه
- نوشتن و حالت بدن برای بهبود مهارتهای برقراری ارتباط
گفتار درمانی در کودکانی که دچار مشکل بلعیدن هستند
ممکن است کودک شما به دلایل مختلفی دچار مشکل بلعیدن باشد. متخصص گفتار درمانی به کودکانی که دچار مشکل بلعیدن هستند کمک میکند تا با انجام دادن برخی تمرینات ورزشی به تقویت دهان خود بپردازند، حرکات زبان خود را افزایش دهند و نحوه جویدن مواد غذایی در آنها بهبود پیدا کند. متخصص گفتار درمانی همچنین توصیههایی را در خصوص مواد غذایی مصرفی کودک به پدر و مادر او خواهد کرد. متخصص گفتار درمانی به نوزادان کمک میکند به این الگوی شیر خوردن و تنفس آنها هماهنگی ایجاد شود. همان طور که قبلاً گفتیم اینها فقط موارد کوچکی هستند که متخصص گفتار درمانی میتواند انجام دهد. اختلالات دیگری وجود دارد که میتوان با استفاده از برخی روشها به ارزیابی آنها پرداخت.
در هنگام گفتار درمانی چه اتفاقی رخ میدهد؟
گفتار درمانی معمولاً با ارزیابی کند توسط متخصص گفتار درمانی که میتواند به شناسایی نوع اختلال ارتباطی کودک بپردازد و بهترین روش برای درمان او معرفی کند انجام میشود.
گفتار درمانی در کودکان
از کودکان گفتار درمانی میتواند در کلاس یا در گروههای کوچک و یا حتی به صورت فردی با گفتار درمانگر انجام شود که این مسئله به نوع اختلال گفتاری کودک بستگی دارد. تمرینات و فعالیتهای ورزشی گفتار درمانی بر اساس نوع اختلال گفتاری کودک، سن او و نیازهایی که دارد تعیین میشود. در هنگام انجام گفتار درمانی در کودکان متخصص گفتار درمانی به ارائه موارد زیر میپردازد:
- برقراری ارتباط از طریق صحبت کردن، بازی کردن و استفاده از کتاب و تصاویر سایر اشیا به عنوان بخشی از مداخلات زبان به منظور تحریک و کمک به پیشرفت توسعه زبان
- الگو برداری صحیح از صداها و سیلابها برای کودک در هنگام انجام بازیهای مناسب سن کودک و آموزش نحوه تولید صداهای خاص
- ارائه استراتژیها و تکالیف برای کودک و پدر و مادر او یا پرستار کودک در خصوص نحوه انجام گفتار درمانی در منزل
گفتار درمانی در بزرگسالان
گفتار درمانی در بزرگسالان با ارزیابی آنها و تعیین نیازهای که دارند و بهترین روش درمانی انجام میشود. تمرینات مخصوص گفتار درمانی برای بزرگسالان به آنها برای بهبود مهارت کلامی، زبانی و ارتباطات شناختی کمک میکند. گفتار درمانی شامل یادگیری مجدد نحوه بلعیدن مواد غذایی در افرادی است که دچار آسیب دیدگی یا برخی بیماریها از قبیل بیماری پارکینسون یا سرطان دهان هستند که باعث بروز مشکلات مربوط به بلعیدن شده است. و خیلی تمرینات میتواند شامل موارد زیر باشد:
- بهبود حل مسئله، حافظه و سازمان دهی و سایر فعالیتها برای بهبود مهارت ارتباطات شناختی
- تاکتیکهای گفتگو برای بهبود مهارت ارتباطات اجتماعی
- تمرینات مخصوص تنفس برای بیان بهتر کلمات
- تمرینات مخصوص تقویت عضلات دهان
اگر شما به دنبال انجام تمرینات گفتار درمانی در منزل هستید میتوانید از منابع مختلفی از قبیل نرم افزارهای مخصوص گفتار درمانی، بازیها و اسباب بازیهای مخصوص بهبود زبان از قبیل فلش کارت و کتاب کار استفاده کنید.
شما به چند جلسه گفتار درمانی نیاز خواهید داشت؟
زمان لازم برای جلسات گفتار درمانی به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد که برخی از آنها سن شما، نوع و شدت اختلالات گفتاری، بیماری و آسیب عامل ایجاد کننده اختلال گفتاری، درمان بیماری. برخی از اختلالات گفتار درمانی در دوران کودکی شروع میشود و با بالا رفتن سن کودک بهبود پیدا میکند حال آنکه برخی دیگر وارد دوران بزرگسالی میشوند و به درمان بلند مدت نیاز دارند. اختلال ارتباطات که به علت سکته مغزی یا سایر بیماریها به وجود میآید به کمک درمان و بهبود بیماری بهتر خواهد شد.
گفتار درمانی تا چه اندازه موفقیت آمیز است؟
میزان موفقیت گفتار درمانی در اختلالات مختلفی که باید درمان شوند و با توجه به سن بیمار متفاوت است. هنگامی که شما گفتار درمانی را شروع میکنید میتوانید به بهبود نتایج بپردازید. گفتار درمانی در کودکان با موفقیت بیشتری همراه است و در صورتی که در سنین پایین شروع شود و در منزل نیز پدر و مادر یا پرستار به کودک کمک کنند میزان موفقیت او افزایش خواهد یافت. گفتار درمانی میتواند به درمان انواع مختلفی از اختلالات زبانی و کلامی و به تأخیر افتادن زبان در کودکان و بزرگسالان کمک کند. گفتار درمانی میتواند با مداخله زود هنگام به بهبود مهارتهای ارتباطی و افزایش اعتماد به نفس کمک نماید.
نقش گفتار درمانی در درمان اوتیسم چیست؟
متخصص گفتار درمانی فردی است که در زمینه درمان مشکلات زبان و اختلالات گفتاری تخصص دارد و یکی از اعضای اصلی تیم درمان اتیسم است که اغلب با ارزیابی به موقع و شناسایی افرادی که در معرض اختلالات گفتاری قرار دارند به تشخیص اوتیسم میپردازد و بیمار را به سایر متخصصین ارجاع میدهد. پس از آن که اختلال اوتیسم تشخیص داده شد او به ارزیابی بهترین روش برای بهبود مهارت ارتباطی و بهبود کیفیت زندگی فرد میپردازد. متخصص گفتار درمانی از طریق روشهای درمانی مختلف و همکاری با خانواده کودک، مدرسه و سایر متخصصین به بهبود کودک کمک خواهد کرد. در صورتی که کودک مبتلا به اوتیسم صحبت میکند و دارای مشکلات گسترده گفتاری است متخصص گفتار درمانی میتواند روشهای جایگزین را برای صحبت کردن او معرفی کند. برخی از تکنیکهای گفتار درمانی به شرح زیر میباشد:
- خواندن یا تایپ کردن
- عروسکهای سخنگوی الکتریکی
- استفاده از کارتهایی که از کلمات و تصاویر استفاده میکنند و تحت عنوان سیستم ارتباطی تعریف عکس شناخته میشود و از تصاویر به جای کلمات استفاده میکند تا کودک مهارتهای ارتباطی را یاد بگیرد.
- استفاده از صداهایی که کودک نسبت به آن حساسیت زیادی یا کمی دارد تا مهارتهای مربوط به صدا در او تقویت شود.
- بهبود تلفظ کلمات با ارسال پیام یا تمرینات مخصوص یا عضلات صورت
- کمک به کودک برای خواندن ترانههایی که با هدف مطابقت ریتم، استرس و جریان سیلاب نوشته شده است.
برخی از این تکنیکها مورد حمایت محققان قرار دارند و شما میتوانید درباره استفاده از آنها برای بهبود مهارتهای کلامی کودک خود با گفتار درمانگر صحبت کنید.