یادگیری نوشتن یک اختلال چالش برانگیز است. نوشتن مستلزم تمرین و تکرار و یادگیری مهارتهای زبان از قبیل واژگان و هجی کردن برای بیان معانی و اهداف است. در حقیقت پیچیدگیهای زبان باعث شده است که یکی از برترین اشکال بیان نظرات انسانی تبدیل شود به همین دلیل کودکان ابتدایی به حمایت نیاز دارند تا بتوانند به یک نویسنده تبدیل شود. کودکان در مدارس ابتدایی برای اولین بار با عناصر نوشتاری آشنا میشوند و این فرایند از نوشتن و یادگیری حروف تا بیان نظرات و استفاده از دستور زبان و تولید واژگان و هجی کردن کلمات متغیر است. کودکان ابتدایی باید قواعد مرتبط با یادگیری فنون نوشتار را یاد بگیرند که این امر از کلاس چهارم شروع شود. تا پایان دوره ابتدایی کودک شما باید بتواند به طور مستقل به نوشتن و تولید مقالات چند پاراگرافی بپردازد که حاوی مقدمه، بخش اصلی و نتیجه گیری است.
اگر فرزند شما همه تلاشش را میکند اما نمیتواند خوب بنویسد و انجام دادن هر نوع فعالیت نوشتاری باعث شده است که او دچار اضطراب زیادی شود بهتر است به ارزیابی فرزند خود بپردازید تا وجود اختلال نوشتار در او تشخیص داده شود. برخی از کودکان علاوه بر کمکی که در منزل دریافت میکنند به حمایت بیشتری نیاز دارند. کاردرمانگر میتوانند کاری فراتر از آنچه که شما در منزل انجام میدهید را برای کودک شما انجام بدهند تا بتوانند علت اصلی بروز مشکل کودک شما را مشخص نمایند. اگرچه اختلال نوشتن برای کودک و پدر و مادر و ناامید کننده است نباید کاری کنید که کودک شما اعتماد به نفس خود را از دست بدهد. اگر قصد دارید که به بهبود عملکرد کودک خود در منزل کمک کنید هرگز از نیاز به کمک و دراز کردن دست نیاز به سمت کاردرمان ابا نداشته باشید زیرا آینده کودک شما به این مسئله بستگی دارد که او به تواناییهای خود اعتماد داشته باشد تا بتواند بر این مشکل غلبه کند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در با شماره تلفن 02166099693 تماس حاصل فرمایید.
اختلال نوشتن چیست؟
- دیسکوگرافی یک نوع ناتوانی یادگیری بر مبنای زبان است که برای مهارت کودک برای نوشتن تاثیر میگذارد. گاهی اوقات تشخیص این اختلال در کودکان کار دشواری است زیرا مهارت نوشتن به طور کلی سواد آموزی در همه کودکان یکسان نیست با این حال اختلال نوشتن دارای برخی از علائم و نشانهها است که معمولاً زمانی خودش را نشان میدهد که کودک شروع به نوشتن کرده است.
- کودکانی که دچار اختلال نوشتن هستند برای نگه داشتن مداد و خودکار و نوشتن حروف و اعداد به طور صحیح مشکل دارند. این کودکان برای بیان عقاید و نظرات خود در قالب نوشتار به مشکل بر میخورند و این مسئله شامل هجی کردن و تلفظ صحیح کلمات است. بد خطی یک مشکل شایع محسوب میشود. این کودکان به صورت یکسان بین کلمات فاصله قرار نمیدهند، اندازه کلمات آنها با هم مطابقت ندارد و مشکلاتی در ارتباط با درست نویسی و رعایت حاشیهها وجود دارد.
- کودکانی که دچار این اختلال هستند متوجه میشوند که نشان دادن آنچه که یاد گرفته اند در آزمونهای کتبی و ارزیابیها دشوار است. این گروه از کودکان در نوشتن از روی تمرینات مشکل دارند و ممکن است از نقاشی کردن و رنگ آمیزی کردن خودداری کنند.
- از آنجایی که نوشتن برای همه افراد ضروری است و آنها برای نوشتن اسم خود در بالای صفحه، یادداشت برداری، آزمون دادن و پر کردن صفحه امتحان به مهارت نوشتاری نیاز دارند در این شرایط کودک به علت عدم دستیابی به تطبیق اصول آموزشی و عدم یادگیری مهارت نوشتن نمیتواند مهارت مناسبی در این راستا به دست بیاورد.
علل بروز اختلال نوشتن در کودکان
شناسایی علل بروز اختلال نوشتن در کودکان بسیار ضروری است تا بتوان با آنها کار کرد و به بهبود مشکل آنها کمک نمود. در بخش زیر به برخی از علل بروز اختلالات نوشتن اشاره میکنیم:
- عدم تکامل قابلیت حرکتی دستها
- ناتوانی در پردازش دیداری صحیح حروف و کلمات
- آسیب دیدگی مغز
- تصاویر متعدد ذهنی
- آموزش ناکافی
هفت مورد از علائم اختلال نوشتار یا دیسگرافی
علائم و نشانههای بارز کودکان دچار اختلال در نوشتن شامل موارد زیر میباشد:
مشکل در نوشتن حروف
در کودکانی که دچار اختلال نوشتن هستند شناسایی نحوه شکل گیری خطوط و منحنیها برای نوشتن حروف میتواند کاملاً چالش برانگیز باشد. این گروه از کودکان برای در دست گرفتن مداد و شروع به نوشتن کردن و فاصله گذاری مناسب بین کلمات و اندازه آنها دچار مشکل هستند. در ابتدا شما میتوانید متوجه شوید که یک کودک مبتلا به اختلال نوشتن اغلب به آن شکلی که دوستانش به نوشتن کلمات میپردازند آنها را نمینویسد. همه کلمات به صورت یکسان نوشته نمیشوند و بیشتر برخی از کلمات برای او دشوارتر است به ویژه کلماتی که کوچکتر هستند و از خطوط منحنی بیشتری ساخته شده اند و باعث به وجود آمدن چالش برای کودک میشوند که برای نوشتن و در دست گرفتن مداد مشکل دارد. احتمالا پدر و مادر این گروه از کودکان میتوانند برعکس نویسی کلمات و استفاده نادرست از حروف آخر و غیر آخر و نوشتن فعلها را به طور نادرست، ناتوانی در خواندن دست خط کودک و بد خط بودن او را به خوبی مشاهده کنند.
درد و ناامیدی از دست خط
کودکانی که دچار اختلال نوشتن هستند معمولاً از این مسئله شکایت دارند که نوشتن با دست باعث بروز درد در آنها میشود. اختلال نوشتن یک نوع ناتوانی یادگیری خاص نیست اما میتواند بر روی مهارت حرکتی تاثیر بگذارد. این گروه از کودکان آرنج و مچ دست خود را در حالت نامناسبی نگه میدارند و این مسئله باعث میشود که نتواند به خوبی مداد یا خودکار خود را در دست بگیرند و شروع به نوشتن نمایند. برگههای کاغذ از زیر دست آنها سر میخورد و کودک به علت ایجاد شرایط نامناسب نمیتواند درست بنویسد و دچار درد خواهد شد. همه این موارد باعث پرت شدن حواس کودک میشود و اجازه نمیدهد که او عقاید نظرات خود را روی کاغذ بنویسد. پدر و مادر این گروه از کودکان باید به حرکات غیر عادی و فشار حرکات دست کودک خود توجه کنند تا بتوانند به رفع این مشکل بپردازند. وسایل متعددی از قبیل خودکار و مدادهای وجود دارد که میتواند به کودک کمک کنند اما یادگیری نحوه تایپ کردن به عنوان یک روش که باعث ایجاد درد کمتری میشود یک اقدام موثر برای کودکانی است که دچار اختلال نوشتن هستند.
مشکل در فاصله گذاری متن
این بخش به وجود مشکل در ایجاد فاصله مناسب بین کلمات و بین حروف و با این جملات ارتباط دارد. نوشتن از چپ به راست بر روی خط مستقیم و فاصله گذاری بین اعداد و معادلات در ریاضی میتواند یک فرایند چالش برانگیز باشد. برخی از معلمها از شاگردان خود میخواهد که برای نوشتن به حاشیهها توجه کنند و کلمات را درست مرتب بنویسند تا از بیرون زدن حروف از خط جلوگیری شود. یکی از دشوارترین کارهایی که کودکان مبتلا به اختلال نوشتن با آن مواجه هستند نوشتن درون کادرهای کوچک است که معلم از آنها میخواهد فعالیتهای کلاسی خود را درون این کادرها ثبت نمایند. خاطر نشان میکنیم که مشکلات مرتبط با فاصله گذاری در نوشتار در کودکانی که دچار اختلال پردازشی دیداری هستند و گاهی اوقات در کودکانی که دچار اختلال خواندن هستند دیده میشود.
مشکل در هجی کردن کلمات
فرایند نوشتن برای کودکانی که دچار اختلال نوشتن هستند دشوار است و این امر باعث میشود که ریسک بروز مشکل و اشتباه در ارتباط با هجی کردن افزایش پیدا کند. همچنین هجی کردن کلمات زبان انگلیسی برای آنها بسیار دشوار میباشد زیرا استثناهای زیادی برای قواعد آن وجود دارد.
عدم رعایت اصول گرامری
در کودکانی که دچار اختلال نوشتن هستند عملکردهای نوشتاری از قبیل برنامه ریزی و نوشتن جملات صحیح گرامر دشوار است. جملات سرسری و پر از اشتباه و عدم استفاده از نقطه گذاری و سایر علائم بسیار شایع میباشد که این مسئله باعث میشود که متوجه شود مهارت نوشتاری بسیار دشوار است این مسئله در مواردی که توانایی کودک با سایر مهارتهای او از قبیل صحبت کردن همراه است به خوبی مشاهده میشود.
انجام ندادن تکالیف مدرسه
نوشتن تکالیف کلاسی است و مهارت ضروری برای آزمونها و پروژهها و حتی تکالیف مخصوص منزل میباشد. از آنجایی که کودکان مبتلا به اختلال نوشتن میدانند که برای نوشتن مشکل دارند تمایلی برای تکمیل کردن تمرینات خود نخواهند داشت و علاقه ای بر انجام تکالیف شان نشان میدهند و حتی از شرکت دست در پروژههای درسی خودداری میکنند. معلمین گروه از کودکان متوجه میشود که تکالیف مربوط به نوشتن را انجام نداده اند و این دانش آموزان تمایلی به نوشتن و شرکت در فعالیتهای کلاسی یادگیری ندارند.
نداشتن اعتماد به نفس و ایجاد یک تصویر منفی از خود
اختلال نوشتن همانند سایر اختلالات یادگیری باعث میشود که کودک اعتماد به نفس خود را از دست بدهد این کودکان با مشاهده ناتوانی خود در نوشتن و مشاهده دست خط مناسب خود خجالت میکشند و تمایلی به حضور در فعالیتهای گروهی ندارند. تلاش دو برابری برای یادگیری مهارت نوشتن و پر کردن برگه تکالیف یک اقدام دلسرد کننده است و در نهایت کودک در ارتباطات مدرسه دچار مشکل خواهد شد. در صورتی که این اختلال همچنین تشخیص داده نشود کودک بیشتر میشود و به این نتیجه میرسد که عملکرد و توانایی مناسبی را ندارد. به همین دلیل آماده شدن به کودک در ارتباط با اختلال یادگیری و دسترسی به استراتژیها و ابزارهای مورد نیاز برای غلبه بر چالشهای ایجاد شده بسیار ضروری است به علاوه برخی از تحقیقات نشان داده که کودکان مبتلا به اختلال یادگیری در مقایسه با همسالان خود با سرعت متفاوتی مینویسد.
نکاتی برای معلمها
در صورتی که شما متوجه شده اید که یکی از شاگردان تان دچار اختلال نوشتن یا دیسکوگرافی است بهتر است هر چه سریع تر به مدیر مدرسه با پدر و مادر کودک اطلاع دهید تا از کاردرمانگر برای بهبود شرایط کودک خود کمک بگیرند این مشکل معمولاً قبل از کلاس دوم و سوم تشخیص داده میشود که کودک دچار اختلال نوشتن از هنوز مشکل او خیلی مشهود نشده است.
نکات زیر برای معلمها برای مواجهه با کودکانی که دچار اختلال یادگیری هستند ضروری است:
- شاگرد خود را مجبور نکنید روی تخته بنویسد.
- از او بخواهید برای نوشتن متون و پر کردن کتاب کار خود از تبلت استفاده کند.
- اختلالات مربوط به نوشتن باعث میشود که کار گروهی برای کودک دشوار باشد. بهتر است که به جای کار گروهی از کارها و تمرینات دو نفره استفاده کنید.
- به شاگرد خود اجازه دهید تکالیف خود را تایپ کند یا از کامپیوتر برای خلاصه برداری استفاده نماید.
- به او اجازه دهید برای کنفرانسهای کلاسی از فیلمهای ضبط شده استفاده نماید.
- از محدود کردن مطالبی که باید بنویسد خودداری کنید.
- زمانی که برای نوشتن پاسخ سوالات خود لازم دارد را محدود نکنید.
- شاگرد خود را به جای آنکه بر اساس کمیت مطالب نوشته شده ارزیابی کنید بر اساس کیفیت آن بررسی نمایید.
- به شاگرد خود فرصت ویژه بدهید تا بتواند هر آنچه که به طور ناگهانی به ذهنش میرسد را روی کاغذ بنویسد.
- از امتحاناتی که با پاسخهای کوتاه همراه هستند از قبیل سوالات چهار جوابی خودداری کنید.
- در کلاس اعلام نکنید که شاگرد شما دچار یک نوع اختلال یادگیری است.
- فرصتهایی را برای ارزیابی شفاهی دانش آموزان ارائه کنید تا بتوانند بدون نیاز به نوشتن دانش خود را نشان بدهند.
چگونه به کودکان مبتلا به اختلال یادگیری کمک کنیم؟
درمان اختلال یادگیری در کودکان مختلف متفاوت است و انتخاب روش درمانی بر اساس نوع ناتوانی کودک یا هر گونه مشکلی در ارتباط با سلامت وجود دارد متفاوت خواهد بود. در بخش به روشهای اشاره میکنیم که میتوان از آنها برای درمان کودکان مبتلا به اختلال نوشتن استفاده کرد.
کمک کردن به کودکان برای هجی کردن کلمات
هیچ گونه تمرین نوشتاری خاصی برای اختلالات نوشتاری وجود ندارد اما استفاده از برخی روشهای خاص میتواند کمک کننده باشد. از آنجایی که تعداد زیادی از کودکان مبتلا به اختلال نوشتار دچار اختلال خواندن نیز هستند باید برای مهارتهای خواندن نیز تمرکز کرد. به عنوان مثال برای بهبود مهارت خواندن از رمز گذاری کلمات استفاده نموده این تمرین برای کودکانی که درک کردن مشکل دارند مفید است. به این منظور باید الگوهای مربوط به تلفظ، ارتباط صداها و حروف، ارتباط بین معانی و گروه حروف را برای کودک توضیح داد.
کاردرمانی
آن دسته از دانش آموزانی که دچار مشکلات حرکتی هستند به کاردرمانی نیاز دارند. کاردرمانگر بر روی افزایش قدرت دست و هماهنگی نقاط مختلف دست کودک که برای نوشتن لازم است تمرکز میکند به کودک کمک میکند به یادگیری نحوه قرار دادن بازوی خود در حالت مناسب بپردازد و بدن خود را در بهترین حالت ممکن حفظ کند.
آموزش درمانی
آموزش درمانی به کودکانی که دچار اختلال نوشتن هستند کمک میکند تا بتوانند بر روی نقاط ضعف خود در یادگیری تمرکز کنند و بتوانند به اهداف خود برای نوشتن کلمات به طور مناسب دست پیدا کنند و در این راستا از ابزارهای دیداری استفاده میشود. این ابزارها باعث میشوند که کودک بتواند با راحتی بیشتری بنویسد و بر مشکل خود غلبه کند.
پدر و مادر چگونه میتوانند به بهبود نوشتار و تسکین درد کودک خود کمک کند؟
نوشتن از لحاظ روانی با استرس زیادی برای کودکانی که دچار اختلال نوشتن یا دیسگرافی هستند همراه است به همین دلیل این کودکان تلاش میکنند تا حد امکان از نوشتن خودداری کنند. اگر شما وقت زیادی را صرف آموزش چند نکته جزئی به کودک خود میکنید میتوانید با انجام برخی اقدامات از میزان دردی که او در هنگام نوشتن احساس میکند بکاهید. برخی از این نکات کمک کننده به شرح زیر میباشند:
برگههای کودک خود را عوض کنید
سعی کنید به جای کاغذهای بی خط از کاغذ خط دار استفاده کنید تا هر کلمه به خوبی روی خط قرار بگیرد و کودک شما بتواند بین کلمات یک فضای خالی مناسب قرار بدهد.
تایپ کردن را به کودک خود یاد بدهید
تایپ کردن در مقایسه با نوشتن با دست برای کودکانی که دچار اختلال نوشتن هستند راحت تر است به همین دلیل آموزش نحوه تایپ کردن به کودک باعث میشود که استرس او برای نوشتن و بیان کردن نظراتش کمتر شود.
به ایجاد حافظه عضلانی بپردازید
در کودکانی که دچار اختلال نوشتن هستند قابلیت حرکت دست میتواند یک چالش بزرگ باشد و شما میتوانید از کودک خود بخواهید از سه انگشتی که برای نوشتن استفاده میکند به منظور بالا و پایین تکان دادن گچ استفاده نمایند. شما میتوانید این تمرین را به یک بازی تبدیل کنید و برای درست انجام دادن آن به کودک خود جایزه بدهید.
تمرینات ورزشی چند حسی
از کودک خود بخواهید که با شن بازی کند تا با استفاده از انگشتان خود برای نوشتن کلمات استفاده نماید. احساس کردن کلمات و به خاطر سپردن آنها باعث میشود که کودک آنها را بهتر به خاطر بسپارد.
صحبت کردن و نوشتن
کودک خود را تشویق کنید که کلمات را با صدای بلند بگوید و سپس آنها را بنویسد زیرا این کار به شما کمک میکند تا بتواند بر روی کلمات تمرکز کند. این حرکت باعث درگیر شدن نقاط مختلف مغز خواهد شد.
دیکته گفتن
در کودکانی که به لحاظ مهارت کلامی مشکلی ندارند میتواند یک ضبط صوت را در اختیار آنها قرار دهید تا ابتدا صدای خود را ضبط کنند و سپس در حین گوش دادن به آن به نوشتن بپردازند. این امر باعث میشود که نوشتن برای فرزند شما راحت تر باشد زیرا در این حالت نیاز به تمرکز کردن برروی جمله سازی و گرامر ندارد و فقط بر روی ساختن کلمات متمرکز خواهد شد.
از تمرینات مخصوص ساخت حروف استفاده کنید
یکی از مشکلات شایعی که در کودکان مبتلا به اختلال نوشتن وجود دارد شروع کردن کلمات از بالا به پایین است. شما میتوانید به کودک خود یاد بدهید که حروف را از بالا شروع کند تا به تدریج پیشرفت نماید.