اضطراب اجتماعی در کودکان در محیط‌های ناآشنا : هراس اجتماعی کودک

کودکانی که اختلال اضطراب اجتماعی دارند، اضطراب شدیدی را درباره علت‌های مختلفی از قبیل صحبت کردن در مقابل دیگران، با صدای بلند خواندن، ترس از قضاوت شدن توسط دیگران، ترس از رنجاندن، دیگران ترس از خجالت، و ترس ازگفتگو با افراد غریبه را تجربه می‌کنند.

 کودکانی که اختلال اضطراب اجتماعی دارند در بیشتر موقعیت‌های اجتماعی (مدرسه، گروه‌ها،روزهای بازی، کلاس‌های تقویتی و حتی در دورهمی‌های خانوادگی) نگران هستند. اختلال اضطراب اجتماعی می‌تواند باعث اضطراب شدید در کودکان شده و بر روی عملکرد تحصیلی  روابط اجتماعی، اعتماد به نفس، و حوزه‌های عملکرد آنها اثر منفی بگذارد. کودکانی که با این اختلال دست و پنجه نرم می‌کنند، احتمالاً از اینکه در کارهایی مانند ورزش یا دیگر فعالیت‌های گروهی با همسالان خود شرکت داشته باشند اجتناب می‌کنند، زیرا آنها از توجهات بیش از حد منفی یا خجالت می‌ترسند. والدین می‌توانند به کودکانی که اختلال اضطراب اجتماعی را دارند به وسیله فهماندن ماهیت بیماری آنها و آموزش  بچه‌ها برای چگونگی مقابله با نشانه‌های آن کمک کنند.

 دلایل اختلال اضطراب اجتماعی در کودکان

 دقیقاً همانند بزرگسالان اختلال اضطراب اجتماعی در کودکان و نوجوانان ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی، محیطی، اجتماعی و بیولوژیکی/ هوشی به وجود بیاید. بسیاری از والدین ممکن است خود را سرزنش کند اما بدانید که معمولاً ترکیبی از عوامل باعث به وجود آمدن این اختلال‌می‌شود. مهمترین کاری که شما می‌توانید انجام دهید این است که کودکان را حمایت کنید و به آنها برای پیدا کردن راه حل کمک کنید.

 علائم اختلال اضطراب اجتماعی

 علائم ممکن است بر اساس سن کودکان متفاوت باشد. به عنوان والدین یا کسانی که رابطه نزدیکی با کودک دارند، بدانید که تمام این رفتارها ضرورتاً نشان دهنده اختلال اضطراب اجتماعی نیستند اما اگر شما به طور مداوم این علائم را تشخیص دهید  نگرانی شما بی دلیل نیست، برای سنجش کودک تان به یک روان درمانگر مراجعه کنید.

 کودکان پیش دبستانی

 علائم اضطراب اجتماعی در کودکان پیش دبستانی عبارتند از:

• ترس از چیزهای جدید
• کج خلقی، گریه کردن، یا نق زدن
• چسبیدن به والدین و بی حرکت ایستادن
• امتناع از صحبت کردن

 کودکان مدرسه ای

 علائم اضطراب اجتماعی در کودکان مدرسه ای عبارتند از:

• ترس از بلند خواندن یا جواب دادن سوالات در کلاس
• ترس از صحبت کردن با دیگر بچه‌ها
• ترس از قرار گرفتن در مقابل کلاس
• ترس از صحبت کردن با والدین
• ترس از فعالیت‌های اجرایی موسیقایی و ورزش
• ترس از سفارش دادن غذا در رستوران
• ترس از حضور در مهمانی‌های تولد
• ترس از ملاقات با دوستان
• نگرانی درباره قضاوت شدن توسط دیگران
• امتناع از شرکت کردن در فعالیت‌ها و یا مدرسه

 کودکانی که اختلال اضطراب اجتماعی دارند معمولاً بیشتر از بزرگسالانی که این اختلال را دارند و یا فیزیکی را تجربه می‌کند علائمی از قبیل سردرد، دل درد و حالت تهوع.

 نوجوانان

 نوجوانانی که اختلال اضطراب اجتماعی دارند در تمام زمینه‌های زندگی شان دچار ناتوانی‌ می‌شوند. آنها ممکن است در مدرسه خیلی ضعیف عمل کنند و ممکن است برای حضور در کلاس‌ها دچار مشکل شوند. دانش آموزانی که این اختلال را دارند احتمالاً در دوست‌یابی و همینطور برای شرکت در فعالیت‌های فوق برنامه با مشکل مواجه می‌شوند.

 برای اینکه بدانید نوجوانی اختلال اضطراب اجتماعی دارد یا خیر به دنبال نوجوانی بگردید که علائم زیر را دارد:

• آرام است.
• معاشرتی نیست و در لاک خودش است.
• اگر به صحبت کردن ترغیب شود گوشه گیرتر‌ می‌شود.
• مردد است.
• منفعل است.
• همیشه نگران قضاوت‌های دیگران است.
• دست به سینه هستند.
• سرشان را پایین می‌اندازند.
• حالات چهره متعددی را نشان‌ می‌دهند.
• عادات عصبی مانند پیچ و تاب دادن موها یا ور رفتن با موها را دارند.

 رفتار کودک در مدرسه

 علائم رفتاری کودک در  مدرسه اضطراب اجتماعی در نوجوانان:

• احتمالاً در مدرسه عملکرد ضعیفی دارند.
• در کلاس دستش را به نشانه سوال پرسیدن یا پاسخ دادن بالا نمی‌برد.
• از همکلاسی‌هایش خارج از کلاس دوری می‌کند.
• از اجرا کردن نمایش در مقابل دیگران و یا صحبت کردن در جمع می‌ترسد.
• از صحبت کردن در کلاس می‌ترسد.
• در مرکز توجه بودن او را ناآرام می‌کند.
• در کتابخانه و کافه تریا تنها می‌نشیند.
• از کمک خواستن از معلم می‌ترسد.
• از دیر وارد شدن به کلاس می‌ترسد.
• ممکن است از رفتن به مدرسه امتناع و یا ترک تحصیل کند.

 رفتار با همسالان

 رفتار نوجوانی سراغ اجتماعی دارد با همسالانش به شرح زیر است:

• در گروه‌های همسالان بسیار ناراحت هستند.
• دوستان کمی دارند.
• از اینکه خودشان گفت‌وگویی را شروع کند و یا در گفتگو شرکت کنند می‌ترسند.
• می‌ترسند که از دیگران بخواهند دور هم جمع شوند.
• می‌ترسند که با دیگران تماس بگیرند.
• از تماس چشمی‌با دیگران اجتناب می‌کنند.
• آرام صحبت می‌کنند و یا زیر لب صحبت می‌کنند.
• به نظر می رسد که همیشه در “حاشیه” باشند.
• وقتی که با دیگران صحبت می‌کنند کمتر در مورد خودشان حرف می‌زنند.

 کسانی که اختلال اضطراب اجتماعی شدید تری دارند ممکن است ترک تحصیل کنند و یا از خارج شدن از خانه  اجتناب کنند. به علاوه، عدم درمان اختلال اضطراب اجتماعی در سنین نوجوانی ممکن است خطر ابتلا به دیگر مشکلات روحی از قبیل افسردگی، اختلالات تغذیه، مصرف مواد مخدر و حتی اقدام به خودکشی را افزایش دهد.

 درمان

 درمان اختلال اضطراب اجتماعی در کودکان و نوجوانان به منظور کمک به کاهش اضطراب آنها است، و همینطور به آنها این امکان را‌ می‌دهد که دانش آموزان از پس از فعالیتهای مدرسه و روزانه خود برآیند. درمان موثر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درمان رفتاری – شناختی
• خانواده درمانی
• داروهایی مانند مهارکننده‌های بازجذب سروتونین برای مثال قرص پاکسیل، زولوفت، پروزاک، و زاناکس

 علاوه بر درمان‌های استاندارد، تعدادی از استراتژی‌های مقابله ای هستند که معلمان، والدین و دانش آموزان می‌توانند برای مدیریت اضطراب اجتماعی در کلاس و خارج از کلاس از آن استفاده کنند.

 مدارس می‌توانند نقش مهمی در این پروسه ایفا کنند، زیرا مدرسه مکانی است که اغلب این اختلال می‌تواند بیشترین تاثیر منفی در عملکرد نوجوانان را داشته باشد مداخلاتی که توسط روانشناس در مدرسه انجام‌ می‌شود، آموزش مهارتهای اجتماعی و آموزش مهارتهای تحصیلی همگی راه‌های مفیدی هستند که مدارس می‌توانند در موارد اختلال اضطراب اجتماعی تحت تاثیر قرار دهند.

 نکات کلیدی برای کمک به فرزندتان برای مقابله با اختلال اضطراب اجتماعی

 اولین و مهمترین قدم برای اینکه به فرزندتان کمک کنید تا با این اختلال مقابله کند این است که آنها را با این اختلال آشنا کنید. کودکانی که اختلال اضطراب اجتماعی دارند، وجود ترس و اضطراب را در موقعیت‌های اجتماعی احساس می‌کنند، اما همیشه دلیل آن ترس اضطراب را نمی‌دانند. به کودکان تان کمک کنید که اتصال نقاط بین پاسخ‌های احساسی، علائم فیزیکی و علت‌ها، اولین و مهمترین مرحله برای یادگیری مقابله با اختلال است. آموزش کودکان تان درباره راه‌هایی که اضطراب فکری و رفتاری را تحت تاثیر قرار‌ می‌دهد، درس بسیار مهمی در یادگیری کنار آمدن با احساسات منفی است. 

 راهکار‌های تمدد اعصاب را آموزش دهید

 کودکانتان به یادگیری ابزارهای مختلفی نیاز دارند تا در مواقعی که دچار اضطراب و آشفتگی می‌شوند و از آنها استفاده کنند. تقریباً غیر ممکن است وقتی که شما با علائم فیزیکی شدید اضطراب مواجه‌ می‌شوید از راهکارهای انطباق مقابله‌ای استفاده کنید، بنابراین اولین قدم این است که بر روی آموزش آرام کردن واکنشهای اظطرابی کار کنید.

• نفس عمیق: نفس عمیق بهترین روش برای آرام کردن ضربان سریع قلب، نفس کوتاه و احساس سرگیجه است. به کودکانتان آموزش دهید که تصور کنند یک بالون را باد می‌کنند و در عین حال دیافراگم را با نفس عمیق کشیدن، درگیر کنند. در هنگام نفس کشیدن کودکان، با شمردن به آنها یاد بدهید که آرامتر وعمیق تر نفس بکشند.( ۴ شماره دم، ۴ شماره نگه داشتن نفس، ۴ شماره باز دم).
• تصورات هدایت شده: کودکان شما می‌توانند در حالی که نفس عمیق‌ می‌کشند ماجرای آرام بخشی را در ذهن شان تصور کنند. یک داستان سریع را با صدای آرام برای کودکان تان بگویید تا اینکه بتوانند تمرکز کنند.
• آرامش عضلات پیش رونده: عضلات کودکان مضطرب وقتی که تحت فشار هستند، منقبض‌می‌شود. به کودکان تان بیاموزید برای شل کردن عضلات و رها شدن از تنش از بازوها و دست‌هایشان شروع کنند. دستانشان را به مدت ۵ ثانیه مشخص کنند و محکم نگه دارند و سپس آرام باز کنند. بازوها، گردن، شانه و پاهایشان را حرکت دهند.

آموزش نوآوری شناختی

 کودکانی که اختلال اضطراب اجتماعی دارند معمولاً با باورهای منفی که افکار مضطرب شان را تقویت می‌کند، آشفته‌می‌شوند. این باورهای منفی معمولاً در طبقه بندی زیر قرار می گیرند:

• بدترین شکل ممکن قضیه را فرض می‌کند. اعتقاد دارند که دیگران آنها را با دید منفی نگاه می‌بینند.
• بیش از حد واکنش نشان‌می‌دهند.
• شخصی سازی می‌کنند.

 به فرزندانتان آموزش دهید که افکار منفی را تشخیص دهند و آنها را با افکار مثبت جایگزین کند. اگر کودک تان‌می‌خواهد جمله ای مانند(” معلمم فکر می‌کند که من احمق هستم زیرا من در خواندن ضعیف هستم”)، را بیان کند شما به او کمک کنید که فکر منفی را تشخیص دهد، واقعیت را با آنان نشان دهید (وظیفه معلم این است که به کودکان آموزش دهد نه اینکه آنها را بر اساس چیزهایی که‌می‌دانند قضاوت کند)، و آن را با فکر مثبت جایگزین کنید (“من در خواندن مشکل دارم و معلم به من کمک خواهد کرد که پیشرفت کنم”).

 مهارتهای حل مسئله را آموزش دهید

 کودکانی که مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی هستند معمولاً در اجتناب مهارت پیدا می‌کنند. آنها هر کاری را برای اجتناب از درگیر شدن در موقعیت‌هایی که بیشترین اضطراب را به وجود می‌آورد انجام‌ می‌دهند. در حالیکه این راه ممکن است راه کاهش مقاومت تصور شود، اما این کار در واقع اضطراب اجتماعی را به مرور بدتر‌ می‌کند.

 به کودکتان بیاموزید تا با پیشرفت توانایی حل مسئله بر روی احساس ترس و اضطراب خود کار کند. برای مثال اگر کودکی از صحبت کردن در جمع می‌ترسد، می‌تواند بارها در خانه در مقابل آیینه صحبت کردن در جمع را تمرین کند، یک نفر از او فیلم برداری کند و بعد آن را نگاه کند، چهره دوستانه ای را در اتاق پیدا کند و با او تماس چشمی‌ برقرار کند، و از نفس عمیق برای آرام کردن اضطراب کمک بگیرد.

 به کودکتان کمک کنید تا علل را تشخیص دهد. و برای راهکارهای حل مسئله ای که بر روی آن علل اثر داشته باشد ایده پردازی کند.

 تقویت مهارت‌های دوست یابی

 در صورتی که شما نمی‌توانید برای کودکتان دوست پیدا کنید، شما می‌توانید به آنها کمک کنید که مهارت دوست یابی را تمرین کنند. این مهارت‌ها را با نقش بازی کردن و مدل سازی تمرین کنید به کودکان تان کمک کنید که با همسالانش احساس آرامش کند. مهارتهایی از قبیل:

• احوالپرسی‌ها
• عضوشدن در گروه یا خارج شدن از آن
• آغازگرهای مکالمه
• گوش دادن و پاسخ دادن
• پرسیدن سوالات دنباله دار/ و ساختن جملات دنباله دار