اگر چه تعداد زیادی از کودکان مبتلا به بیش فعالی بسیار پر انرژی هستند، داشتن انرژی زیاد به تنهایی نشان دهنده بیش فعالی نیست. واقعیت این است که برخی از کودکان مبتلا به بیش فعالی انرژی بسیار کمی دارند و با علائمی از قبیل نقص توجه و سایر موارد مواجه هستند. اکنون این سوال مطرح میشود که چه موقع به کودکی که انرژی بسیار زیادی دارد بیش فعال گفته میشود. برای تشخیص بیش فعالی باید کودک دچار یک مشکل مزمن در ارتباط با کنترل سطح فعالیت خود و همچنین جمع کردن حواسش باشد.
نقص عملکردی یا اختلال یادگیری دو فاکتور مهم برای تمایز قائل شدن بین اختلال بیش فعالی و عملکرد طبیعی است. در صورتی که کودک انرژی بسیار زیادی داشته باشد اما عملکرد او در مدرسه و محیط منزل طبیعی به نظر برسد نمی‌‌توان به او عنوان بیش فعال را چسباند. کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی انرژی بسیار زیادی دارند. در صورتی که پر انرژی بودن کودکتان شما را نگران کرده است بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا پس از ارزیابی او نتیجه قطعی را اعلام نماید.
تفاوت بیش فعالی و شیطنت
بیش فعالی و سایر علائم اولیه از قبیل رفتارهای تکانشی و نقص توجه فاکتورهای مهمی هستند که نشان می‌‌دهند کودک دچار اختلال بیش فعالی شده است یا خیر. البته موارد دیگری نیز وجود دارند که ممکن است در کودک به خوبی تشخیص داده نشود برخی از آنها به شرح زیر می‌باشند:
- کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی اغلب در پردازش اطلاعات به مشکل بر می‌خورند. به عنوان مثال بیش فعالی باعث میشود که کودک نتواند آرام بگیرد یا به طور صحیح پردازش اطلاعات بپردازد. این وضعیت باعث بروز مشکل در کلاس درس میشود و او نمی‌تواند طبق انتظار معلم به سرعت به طور صحیح اطلاعات داده شده را ارزیابی کند.
- کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی به سرعت مایوس می‌شوند و در کنترل کردن عواطف خود به مشکل بر می‌خورند. این علائم باعث بروز اختلال در روابط اجتماعی آنها میشود و منجر به انزوا و از دست دادن اعتماد به نفس خواهد شد.
- معمولاً کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی برای انجام اقدامات اجرایی از قبیل سازماندهی کردن، برنامه ریزی کردن، توجه کردن، به یاد آوردن مسائل و اولویت دهی دچار مشکل هستند. این مسائل در زمینه‌های مختلف مشکلاتی را به بار می‌آورد. حتی در فعالیت‌های ورزشی پس از مدرسه، انتظار می‌رود که اعضای گروه آمادگی کامل داشته باشند و همه مواردی که به آن آموزش داده شده است را به خاطر بیاورند و به موقع عکس‌العمل نشان دهند اما این کودکان در چنین مواردی مشکل دارند.
- کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی در مقایسه با کودکان هم سن و سال خود به طور کامل به بلوغ نمی‌رسند. به این ترتیب یک کودک ۱۱ ساله مبتلا به اختلال بیش فعالی مانند یک فرد کوچک تر عمل میکند. این امر بدین معنا است که حتی در دوران نوجوانی نیز این کودکان فاقد قدرت قضاوت کردن برای ایجاد تصمیمات دقیق در روابط دوستانه، خطر پذیری و انجام دادن فعالیت‌های خطرناک هستند.
- اگر کودک شما به انرژی بسیار زیادی دارد و به سختی میتواند بنشیند و سایر علائم و نشانه‌های بیش فعالی را دارد بهتر است او را نزد پزشک ببرید اما در صورتی که میتواند عواطف و احساسات خود را کنترل کند و مشکل توجه کردن ندارد و شاهد عملکرد مناسب و در محیط مدرسه و منزل هستید بدون شک فرزند شما بیش فعال نیست و فقط بازیگوش است.
- اگرچه علائم اصلی اختلال بیش فعالی به عبارت است از بیش فعالی، نداشتن توجه و رفتارهای تکانشی، این علائم در همه کودکان به صورت یکسان خود را نشان نخواهد داد. این علائم در اشکال مختلف در کودکان دیده میشود و حتی در دوران مختلف زندگی تغییرات قابل توجهی یادداشت.
تشخیص بین بیش فعالی و شیطنت
پزشک برای تشخیص بیش فعالی یا شیطنت به انجام موارد زیر خواهد پرداخت:
- سابقه خانوادگی بیمار را بررسی می‌‌کنند زیرا بیش فعالی زمینه خانوادگی دارد.
- به طور کامل به بررسی سطح سلامت کودک میپردازد و معاینات لازم را به منظور رد کردن ابتلا به سایر اختلالات و بیماری‌ها که علائم مشابهی را به وجود می‌‌آورند انجام می‌دهد.
- از پدر و مادر کودک درباره رفتارهایی که در منزل دارد سوال می‌پرسد تا بتواند به تشخیص قطعی دست پیدا کند. گاهی اوقات نیز از معلم و پرستاران کودک سوال می‌پرسد.
- به مشاهده و بررسی رفتارهای کودک میپردازد.
- در صورتی که پزشک هیچ مشکلی را تشخیص ندهد می‌توانید به آرام سازی ذهن خود بپردازید اما در صورتی که پزشک اعلام کند کودک شما دچار اختلال بیش فعالی است باید آمادگی لازم برای شروع برنامه درمانی و مداخلات مناسب را داشته باشید. در صورتی که این اختلال در سنین پایین تر تشخیص داده شود کودک از حمایت‌های شما در محیط مدرسه، منزل و روابط اجتماعی خود بهره مند خواهد شد.
اختلال بیش فعالی چگونه درمان میشود؟
معمولاً برای درمان اختلال بیش فعالی از روش‌های درمانی ترکیبی از قبیل دارو درمانی، روان درمانی، آموزش به کودک و برخی تمرینات ورزشی به منظور یادگیری مهارت استفاده میشود. روان درمانی در این گروه از کودکان اغلب به شکل رفتار درمانی انجام میشود و کودک خودش آشنایی پیدا میکند و یاد می‌گیرد در شرایط مختلف به شیوه موثر به کنترل رفتارهای خود بپردازد.
روش‌های قدیمی که برای درمان این اختلال وجود دارد اغلب بر کنترل علائم و نشانه‌های بیرونی تمرکز میکند و به درمان ریشه آنها نمی‌پردازد. به جای آن که به کودکانی که دچار نقص توجه هستند بگویید ‘تمرکز کن’ از او بخواهید به طور همزمان چند کار مختلف را انجام دهد. در این شرایط آنها عملکرد بهتری خواهند داشت.
در مدرسه چگونه باید با این کودکان برخورد کرد؟
- به خاطر داشته باشید که ممکن است این کودکان به موقع به بلوغ اجتماعی نرساند. حتی اگر کودک بر اهداف آموزشی خود متمرکز شده باشد دو سال از همکلاسی‌های خود عقب تر است و به کمک بیشتری نیاز خواهد داشت.
- باید کودک در دوران مدرسه به فعالیت وا داشته شود. در پیش دبستانی و کلاس اول باید معلم همه کودکان را تشویق کند با هم آواز بخوانند یا حرکاتی را با دست و بدن خود انجام دهند اما برای کودکان بزرگتر فرصت‌های مناسبی را ایجاد کند تا کمی راه بروند. باید از کودکان بیش فعال درخواست انجام برخی کارها از قبیل جمع کردن برگه امتحانی یا ارسال پیغام شما به مدیر مدرسه را داشته باشید. مسئولیت دادن به این کودکان کمک بسیار زیادی به بهبود شرایط شان خواهد کرد.
- معلم کودکان بیش فعال میتواند از کلاس موسیقی و نوشتن متن‌های خلاقانه بهره بگیرد. برای این کار او میتواند به موضوعات بپردازد که نیاز به تمرکز ویژه ای دارند مانند حل کردن مسائل ریاضی یا آموزش جسمانی.
- صندلی‌های مدرسه باید اصلاح گردد زیرا برخی از کودکان در شرایطی که توانایی حرکت کردن را دارند عملکرد بهتری خواهند داشت و قادر به انجام تکالیف خود هستند. نباید برای آموزش به این کودکان آنها را وادار به ساکت نشستن کرد درعوض معلم میتواند از او بخواهد در انتهای کلاس روی صندلی خود بایستد یا به آرامی در کلاس راه برود و درباره مسئله ارائه شده فکر کند. هنگامی که قرار است کودک به توضیح یک درس پردازد یا مطلبی را به خواند صندلی راحتی را در اختیار او قرار بدهید یا از او بخواهید روی زمین بنشیند.
- حتی اگر شما در فواصل زمانی بین تدریس، زمان کافی را به استراحت کردن کودکان اختصاص داده باشید برخی از آنها فقط مدت کوتاهی ساکت می‌نشینند. در صورتی که شما به عنوان معلم یک کودک بیش فعال احساس کردید تحملش تمام شده است او اجازه بدهید بلند شود و کمی پاهای خود را بکشد حتی اگر سر جلسه امتحان حضور دارد.
نحوه کنترل کودک بیش فعال
کنترل یک کودک بیش‌فعال میتواند چالش‌برانگیز باشد، اما با روش‌های مناسب می‌توان به مدیریت و کنترل رفتارهای آنها کمک کرد. در ادامه چند روش برای کنترل کودک بیش‌فعال آورده شده است:
1. روزمره سازی: برنامه‌ریزی روزانه با زمانبندی منظم برای فعالیت‌های فیزیکی، تحصیلی، غذاخوردن، استراحت و خواب از کلیدی‌ترین اقدامات برای کنترل بیش‌فعالی کودک است.
2. فعالیت‌های بدنی: ورزش و فعالیت‌های بدنی مانند پیاده‌روی، دوچرخه سواری یا ورزش‌های تیمی میتواند به کودک کمک کند تا انرژی اضافی خود را صرف حرکت و ورزش کند.
3. تمرکز و تعقیب: انگیزه‌بخشی به کودک در مواجهه با چالشهای تعیین‌هویت، تبدیل تغییرات خطی به تغییرات تکاملی و ایجاد فرصت‌های حفظ تعادل آنلاین هم از جمله روش‌های موثر برای کنترل بیش‌فعالی کودکان می‌باشند.
4. حمایت از مهارت‌های مقابله: کمک به کودک برای یادگیری مهارت‌هایی نظیر مدیریت خشم، اشتیاق و تمرکز، میتواند به او کمک کند تا با موقعیت‌های فشار آمیز بهتر برخورد کند.
5. محیط آرام: فضای آرام و مرتب، باعث کاهش افزایش حرکت بیش‌فعال کودک میشود. ایجاد بخش‌های آرام در خانه و مدرسه و داشتن ساعت‌های استراحت و آرامش میتواند کودک را آرام کند.
در هر صورت، مشاوره با متخصصان توانمند و به‌روز در حوزه روانشناسی و تربیتی میتواند به شما کمک کند تا بهترین روش‌ها برای کنترل بیش‌فعالی کودک خود را پیاده‌سازی کنید.
چگونه باید با کودکان بیش فعال در منزل برخورد کرد؟
- باید به کودک خود بگویید به حرکت کردن و راه رفتن نیاز دارد به این ترتیب اجازه بدهید در هنگام غذا خوردن بلند شود و کمی راه برود تا انرژی اش تخلیه شود سپس دوباره غذا خوردن را ادامه دهد. از همین استراتژی در فعالیت‌های ورزشی، خدمات مذهبی و آموزشی و مواردی که کودک باید ساکت و بدون حرکت بنشیند استفاده کنید.
- قبل از حضور در مدرسه کودک خود را برای انجام فعالیت جسمانی تشویق کنید. به عنوان مثال اگر کودک شما سگ دارد می‌توانید از او بخواهید کمی با سگش قدم بزند در غیر این صورت میتواند کمی طناب بزند تا انرژی اش تخلیه شود. کودکان بیش فعال انرژی بسیار زیادی دارند و با ورزش کردن تخلیه انرژی خواهند شد.
- از یک برنامه مشخص پیروی کنید زیرا کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی به یک ساختار منظم نیاز دارند. شما باید در برنامه روزانه خود زمان مشخصی را برای انجام فعالیت‌های مدرسه و امور ورزشی در نظر بگیرید و این برنامه را روی در یخچال بچسبانید که کودک همیشه آن را مشاهده کند.
- کودک باید یاد بگیرد نظم داشته باشد و همه وسایل خود از قبیل لباس اسباب بازی، کیف مدرسه و کتاب‌هایش را در جای مخصوص خود قرار دهد.
- برای کودک خود قوانین مشخصی را وضع کنید زیرا این کودکان به این قوانین نیاز دارند تا بدانند از آنها چه انتظاراتی را دارید اما به خاطر داشته باشید که این قوانین باید ساده باشند تا کودک دچار مشکل نشود.
- رژیم غذایی سالمی را برای کودک خود در نظر بگیرید زیرا مواد خوراکی مصرفی او بر علائم و نشانه‌های اختلال بیش فعالی تاثیر می‌گذارند. رژیم غذای کودک باید سالم باشد و از قرار دادن هله هوله یا فست فود در برنامه او خودداری کنید.
- از سیستم پاداش و تشویق غافل نشوید و به رفتارهای خوب و مثبت او جایزه بدهید. هنگامی که کودک شما از قوانین وضع شده پیروی میکند به او جایزه بدهید در غیر این صورت او را به صورت منطقی تنبیه کنید.
- از مدیتیشن غافل نشوید زیرا یک اقدام مناسب برای بهبود تمرکز کودک است و به او کمک میکند بر رفتارهای خود کنترل بیشتری داشته باشد.
بیش فعالی و شیطنت چه تفاوتی دارن؟
بیش‌فعالی و شیطنت دو وضعیت مختلف در کودکان هستند و از هم تمایز دارند. در ادامه به توضیح دو وضعیت زیر پرداخته میشود:
1. بیش‌فعالی:
– بیش‌فعالی یک وضعیت شناخته شده در کودکان است که به میزان بالای فعالیت حرکتی و حواس پرتی در محیط اطراف اشاره دارد.
– کودکان بیش‌فعال معمولاً نمی‌توانند به خوبی تحت‌فشار قرار گرفته، مرتب تمرکز کنند و طولانی مدت روی یک کار کار کنند.
– علائم بیش‌فعالی میتواند شامل بی‌قراری، بی‌تمرکزی، افزایش حرکت بدنی مداوم، سخت‌گیری، گاهی خشنی و ناآرامی باشد.
– این وضعیت معمولاً نیاز به تشخیص و درمان توسط متخصصین مختص هسته‌ای میکند.
2. شیطنت:
– شیطنت به وضعیتی اطلاق میشود که در آن کودک به دلیل خلاقیت و انرژی بالا خود، ممکن است رفتارهای بی‌قاعدت و آزاردهنده‌ای انجام دهد.
– اغلب شیطنت نشان‌دهنده بی‌توجهی به نکات اجتماعی و محیط اطراف به عنوان محیط خاصیت تشخیصی ندارد و معمولاً به ندرت با قصد خشونت اسکانل‌نوروی و غربال کودکان و برنامه ریزی برای اثربخش خدمات مرتبط با کوادکان تماس گرفته میشود.
اگر به فهم بیشتر در خصوص این وضعیت‌ها نیاز دارید، همیار به شما از صحت معلومات درخواست شماره با مهندسین متخصص به نحوت ایده آلی اصلی ارائه علمی و پژوهشی امکان‌سازی کنند.
بیش فعالی در کودکان چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص بیش فعالی در کودکان معمولاً توسط یک متخصص بهداشت روانی یا روانشناس انجام میشود. اما بومی به علامت‌ها و نشانه‌های بیش‌فعالی کودکان میتواند کمک کرد تا خودتان یا مراقبین بهترین تصمیم‌ها را برای کودکتان بگیرید.
به عنوان مثال، بیش‌فعالی در کودکان ممکن است با علایم و نشانه‌های زیر همراه باشد:
1. افزایش حرکتی به‌طور مداوم و بیش‌اشباع
2. عدم تمرکز و عدم توانایی پایداری بر روی یک فعالیت
3. بی‌احترامی به محدودیت‌ها و قوانین
4. عدم توانایی در مدیریت احساسات، مانند خشم و خجالت
5. رفتارها و عملکردهای چالش‌برانگیز و خطرناک
6. مشکلات در ارتباط با همسالان و معلمان
اگر تشخیص بیش‌فعالی در کودک خود را نگران کننده می‌دانید، می‌توانید با مشاوره یک متخصص بهداشت روانی یا روانشناسی مشورت کنید. آنها به شما کمک خواهند کرد تا با بررسی نشانه‌ها و رفتارهای کودکتان، به تشخیص دقیق‌تری درباره بیش‌فعالی او برسید و برنامه‌های مناسب برای مدیریت و بهبود وضعیت او را پیاده‌سازی کنید.
