گفتاردرمانی کودک کم شنوا یا دارای کاشت حلزون شنوایی: مزایا و مراحل

برای کودکانی که دچار کم شنوایی شده‌اند که بر گفتار آن‌ها تأثیر گذاشته است، ممکن است او پس از دریافت سمعک یا کاشت حلزون شنوایی، به گفتاردرمانی نیاز داشته باشد تا به او کمک کند تا در تأخیر به وجود آمده در گفتارش کمک کند. کودکان مبتلابه اختلال پردازش شنوایی نیز می‌توانند برای تقویت گفتار به روشی که کودکان عادی درک می‌کنند و از زبان استفاده می‌کنند، تحت گفتار درمانی قرار بگیرند.

اختلال شنوایی چیست؟ 

اختلال شنوایی یا کم شنوایی هنگامی بروز می‌کند که یک یا چند قسمت از گوش دچار مشکل یا آسیب‌دیدگی شود. از هر 10000 نوزاد متولدشده، بین 9 تا 12 کودک با حداقل شنوایی متوسط ​​در هر دو گوش متولد می‌شوند. از هر 10000 کودک، 23 نفر دچار نقص شنوایی هستند که در سن 17 سالگی به سمعک احتیاج دارند. ممکن است کودک شما از بدو تولد (به‌صورت مادر زادی) دچار اختلال شنوایی باشد یا شاید هم بعد از تولد دچار این اختلال شود (اکتسابی). بعضی از کودکان دچار کم شنوایی جزئی هستند، به این معنی که گوش می‌تواند برخی از صداها را دریافت کند و متوجه شود، (ممکن است کودک شما دچار نوعی نقش شنوایی باشد که گویی چیزی گوششان را پوشانده است، یا ممکن است نتواند صداهایی را که از برخی جهات مختلف می‌آید نشوند و یا ممکن است در شنیدن برخی فرکانس یا صداها مشکل داشته باشد.)، برخی دیگر دچار ناشنوایی کامل هستند، به این معنی که گوش به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند بشنود (افرادی که نقص شنوایی کامل دارند ناشنوا هستند). در برخی از انواع کم شنوایی، فرد هنگام بروز نویز در پس‌زمینه، ممکن است مشکلات خیلی بیشتری داشته باشد. ممکن است یک یا هر دو گوش آسیب‌دیده و ممکن است این نقص در یک گوش بدتر از گوش دیگر باشد.

برخی از کودکانی که دچار اختلال شنوایی هستند ناتوانی دیگری نیز دارند. خدمات مداخله‌ای به‌موقع و زودهنگامی مخصوصاً برای نوزادان و کودکان سنین پیش‌دبستانی دارای اختلال شنوایی و سایر ناتوانی‌ها که اغلب شامل ناتوانی جسمی می‌باشد، وجود دارد.

انواع اختلالات شنوایی و کم شنوایی 

دو نوع اصلی اختلال شنوایی وجود دارد – کم شنوایی انتقالی، کم شنوایی حسی-عصبی.

• کم شنوایی انتقالی زمانی است که در دریافت صداهایی از بیرون گوش کودک شما یا عبور کردن و رسیدن به قسمت‌های مختلف داخلی گوش مشکلی وجود دارد. اختلال شنوایی انتقالی معمولاً موقتی است.
• در کم شنوایی حسی-عصبی، اعصابی که وظیفه دریافت صدا و مرتب‌سازی آنچه به آن معنا می‌دهد را دارند، به‌خوبی کار نمی‌کنند. اختلال شنوایی حسی-عصبی می‌تواند خفیف، متوسط ​​، شدید یا عمیق باشد. اختلال شنوایی حسی-عصبی معمولاً در تمام طول عمر فرد ادامه دارد و می‌تواند با گذشت زمان بدتر ‌شود.

بعضی از کودکان فقط اختلال شنوایی انتقالی دارند؛ و البته برخی دیگر دارای اختلال شنوایی حسی – عصبی نیز هستند. به این وضعیت، کم شنوایی آمیخته گفته می‌شود.

کم شنوایی و رشد و تکامل

تحقیقات نشان می‌دهد که شنوایی برای رشد و تکامل گفتار و زبان، ارتباط و یادگیری ضروری است. کودکانی که دچار کم شنوایی هستند، بیشتر در معرض خطر تأخیر در رشد در زمینه‌های مهارت‌های ارتباط بیانی و قرار دارند و اغلب دچار مشکلات یادگیری، کاهش پیشرفت تحصیلی و مشکلاتی در برقراری ارتباط و معاشرت با خانواده و همسالان خود می‌شوند.

مداخله فوری موردنیاز است 

اختلال شنوایی یا کم شنوایی باید بلافاصله پس از مشکوک شدن و یا تشخیص دادن آن، تحت درمان قرار بگیرد. قرار گرفتن مستمر در معرض گفتار، زبان و سایر محرک‌ها در محیطی که بیمار قرار دارد، بسیار مهم است. تحقیقات نشان می‌دهد که شناسایی و مداخله زودهنگام برای کودکان مبتلابه کم شنوایی به رشد و توسعه‌ی زبان (زبان گفتاری و / یا زبان اشاره) و همچنین ارتباط با همسالان عادی آن‌ها کمک می‌کند و در نهایت تأثیر کمتری در نقاط عطف رشد کودک خواهد داشت.

گفتاردرمانی برای کودکان کم‌شنوا و کودکان دارای کاشت حلزون شنوایی

متخصص گفتاردرمانی را همچنین تحت عنوان آسیب‌شناس گفتاری-زبانی (SLP) و یا شنوایی-کلامی (AVT) می‌شناسند و می‌تواند با کودک شما همکاری کند تا به او در مهارت‌های گوش دادن و صحبت کردن کمک کند و پیشرفت آن‌ها را در طول زمان کنترل کند.

گفتاردرمانی بر زبان دریافتی یا توانایی درک کلماتی که به شما گفته می‌شود و زبان بیانی یا توانایی استفاده از کلمات برای بیان نظر خود متمرکز است. گفتاردرمانی همچنین به مکانیک‌های تولید کلمات مانند نحوه‌ی بیان، گام، روانی کلام و میزان صدا می‌پردازد.

هنگامی‌که کودکان به گفتاردرمانی احتیاج دارند، این درمان اغلب به دنبال دستیابی به نقاط عطف رشدی است که به تأخیر افتاده‌اند. برخی از کودکان فقط در زبان نیاز به کمک دارند، درحالی‌که برخی دیگر بیشترین مشکلات را با مکانیک گفتار دارند. برخی از بچه‌ها با چندین جنبه گفتار، زبان و بلع به کمک نیاز دارند.

این فرایند ممکن است همیشه آسان نباشد. پیشرفت ممکن است کند و گاه ناامیدکننده باشد، اما نتایج می‌تواند ارزش آن را داشته باشد.

توسعه و تکامل گفتار و ارتباط بیانی 

روند توسعه و تکامل گفتار دارای چندین عنصر است:

• آگاهی واجی و دانش آوا نامه
• بیان آواهای گفتار
• نوای گفتار و زیر و بمی صداها (زبان اشاره چنین چیزی ندارد، اما از حالات صورت بری تأکید بر معنا استفاده می‌شود)
• کیفیت صدا جنبه دیگری از گفتار است که گاهی اوقات برای کودکان کم‌شنوا مشکل ایجاد می‌شود. كودكان دارای اختلال شنوایی غالباً قادر به کنترل دقیق صدای خود نیستند و ممكن است خیلی آرام یا خیلی بلند صحبت كنند. همچنین ممکن است هنگام صحبت کردن از کنترل نفس خودآگاهی نداشته باشند.

کودکانی که از کاشته حلزون شنوایی استفاده می‌کنند، از مزایای داشتن وسیله‌ای برخوردار هستند که به آن‌ها این امکان را می‌دهد که آواهای گفتاری را راحت‌تر “درک” کنند و بر گفتار خود نظارت و کنترل داشته باشند. اگرچه، کودک نیاز دارد که قبل از اینکه بتواند آواهای گفتاری را توسعه دهد، تعدادی از مهارت‌های کلیدی در گوش دادن را از طریق آموزش شنوایی یاد بگیرد.

نکاتی که باید در هنگام برقراری ارتباط با فردی که ایمپلنت حلزونی شنوایی دارد، به خاطر داشته باشید:

• همیشه هنگام صحبت با آن‌ها در سمت ایمپلنت دار فرد قرار بگیرید
• به مؤلفه‌های محیط پیرامون توجه داشتن باشید – مانند روشنایی، لباس، صدای پس‌زمینه و غیره
• از حالات چهره و ژست برای افزودن معنای کلامتان استفاده کنید
• در حین انجام فعالیت‌های گوش دادنی سعی کنید به کودک اجازه ندهید تا حرف شما را لب‌خوانی کند و از علائم اشاره یا حرکات خودداری کند
• اگر کودک متوجه حرفتان نشد، حرف خود را تکرار و مجدداً بیان کنید
• از فرد کم‌شنوا درخواست کنید که حرفتان را تأیید کند.
• در مورد آنچه کودک انجام می‌دهد یا نگاه می‌کند اظهار نظر کنید، یعنی یک تمرکز مشترک داشته باشید
• کلمات را بیش از حد آرام و شمرده بیان نکنید همچنین زیر لب صحبت نکنید
• حواستان به بلندی صدا و سرعت حرف زدنتان باشد
• مطلبی را تنظیم کنید تا به فرد کم‌شنوا کمک کند بهتر موضوع را درک کنند
• همیشه به او پاسخ دهید و لبخندی را پاداش دهید
• توجه کودک خود را به صداهایی که می‌توانید بشنوید معطوف کنید

مزایای گفتاردرمانی

وقتی بسیاری از افراد به گفتاردرمانی فکر می‌کنند، در واقع در مورد خود عمل اصلی و تحت‌اللفظی گفتار فکر می‌کنند. اگرچه این بخشی از گفتاردرمانی است، اما شامل اختلالات زبانی و مهارت‌های اجتماعی نیز می‌باشد. کودکانی که قادر به تکلم نیستند می‌توانند از مزایای گفتاردرمانی بهره‌مند شوند، زیرا هنوز لازم است که بتوانند ارتباط مؤثری با دیگران برقرار کنند، حتی اگر این ارتباط با کلمات شنیدنی نباشد. اگر فرزندتان در تلفظ برخی حروف مشکل داشته باشد، هنگامی‌که صحبت می‌کند درک حرف‌های او دشوار است، در درک آنچه دیگران می‌گویند مشکل دارد یا مشکلات دیگری در برقراری ارتباط دارد، ممکن است او را برای درمان به گفتاردرمانی ارجاع دهند. گفتار درمانگرها همچنین می‌توانند با کودکانی که اختلالی در غذا خوردن یا بلع دارند، همکاری کنند.

گفتار درمانگر برای تقویت ماهیچه‌های گفتاری و یادگیری درست شکل گرفتن صداها با فرزند شما کار خواهد کرد. این می‌تواند به بیان و تسلط و همچنین کیفیت و حجم گفتار آن‌ها کمک کند. با تمرین دادن عضلات دهانی، آن‌ها می‌تواند بلعیدن و جویدن را که بر تغذیه تأثیر می‌گذارد، بهبود بخشند. گفتار درمانگر همچنین ممکن است روی تحریک دهان و حساسیت به مزه‌ها یا بافت‌های مختلف کار کند. این کار واقعاً می‌تواند برای افراد بدغذا خوب و مفید باشد.

از جنبه‌ی زبان‌شناختی، گفتاردرمانی بر روی بیان و همچنین صحبت کردن و عمل کردن به روش‌های مناسب اجتماعی کار خواهد کرد. این می‌تواند یک چالش برای کودکان مبتلابه اوتیسم باشد که ممکن است در ایجاد نشانه‌های اجتماعی یا پیوند دادن کلمات با احساسات مشکل داشته باشند. در مورد انواع مختلف اختلالات، درمانگر دستورات زبانی و واژگان صحیح را برای گسترش دایره لغات فرزند شما مدل‌سازی کرده و از کتاب‌ها، اسباب‌بازی‌ها، بازی‌ها و سایر فعالیت‌ها برای تقویت و پیشرفت زبان استفاده می‌کند. اغلب اوقات ممکن است کودک شما حتی متوجه نشود که دارد کار و تمرین می‌کند زیرا او از انجام کارهای مختلف لذت می‌برد.

سایر مزایای گفتاردرمانی 

به‌طورکلی، گفتاردرمانی می‌تواند طیف گسترده‌ای از مزایایی را داشته باشد که حتی ممکن است متوجه آن‌ها نشده باشید. این مزایا عبارت‌اند از:

• توسعه مهارت‌های مکالمه برای بهبود تعامل با دیگران
• بیان افکار، ایده‌ها و نیازها به روشی قابل درک تر
• خودکنترلی و رعایت قوانینی برای مکالمه
• اقتضاء و تناسب اجتماعی در شرایط و موقعیت‌های مختلف
• بهبود نحوه‌ی بیان به‌طوری‌که دیگران بتوانند آنچه را که فرد می‌گوید درک کنند
• مهارت‌های ارتباط غیرکلامی مانند حالات صورت یا زبان بدن
• کنار هم چیدن کلمات در یک جمله که معنی دارد
• درک معنای کلمات بیشتر و نحوه استفاده از آن‌ها
• استفاده از وسایل ارتباطی جایگزین مانند سیستم های ارتباطی تبادل تصویر یا برنامه‌های تبدیل گفتار به متن

شروع گفتاردرمانی زودهنگام می‌تواند به رفع مشکلات، قبل از جدی‌تر شدن، کمک کند. این درمان می‌تواند به فرزند شما کمک کند که در مدرسه موفق‌تر باشد، عزت‌نفس خود را تقویت کند و ارتباط مستقل‌تری را با دیگران داشته باشد. گفتار درمانگرها می‌توانند فرزند شما را برای طیف گسترده‌ای از اختلالات گفتاری و زبانی ارزیابی کنند و یک برنامه درمانی اختصاصی برای رفع نیازهای او تهیه کنند.

کمک به کودک خود در رسیدن به موفقیت 

راه‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید به فرزندتان در رسیدن به موفقیت کمک کنید، از جمله موارد زیر:

• حضوری فعال داشته باشید و فرزند خود را ترغیب به برقراری ارتباط کنید. برنامه‌ی روزانه‌ای را برای صحبت کردن و خواندن کتاب‌ها در نظر بگیرید. به‌طور واضح با او صحبت کنید و در هنگام صحبت کردن، فاصله‌تان بیش از 2 متر نباشد.
• کودک خود را تشویق کنید که سمعک‌های خود را استفاده کند. ممکن است آن‌ها مایل به قرار دادن سمعک در گوش خود نباشند. موفقیت‌های کوچک را جشن بگیرید تا اینکه تشویق شود که سمعک‌ها را تمام‌وقت بپوشد.
• برای مسائل غیر منتظره آماده باشید. همیشه باتری اضافی برای سمعک داشته باشید، از یک گیره‌ی کمکی سمعک استفاده کنید که سمعک را به لباس کودک وصل می‌کند و شماره تماس متخصص شنوایی را داشته باشید.
• هر زمان که ممکن است، نویز پس‌زمینه را کاهش دهید. این کار شنیدن فرزندتان را آسان‌تر می‌کند.