دارو درمانی در کودکان بیش فعال (ریتالین و ریسپریدون)

اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD) نوعی اختلال سلامت روان است که طیف وسیعی از علائم را ایجاد می‌کند. داروها می‌توانند به کاهش علائم بیش فعالی در کودکان و بزرگسالان کمک کنند. در حقیقت، داروهای بسیاری برای درمان بیش فعالی در دسترس هستند. دو دسته اصلی داروهای بیش فعالی محرک و غیر محرک هستند.

در حالی که همه مبتلایان به بیش فعالی داروهای یکسانی را مصرف نمی‌کنند و رویکردهای درمانی بین کودکان و بزرگسالان ممکن است متفاوت باشد، لیستی از داروهای بیش فعالی که در ادامه به آن می‌پردازیم، می‌تواند به شما کمک کند تا در مورد گزینه‌های مناسب برای فرزندتان با پزشک خود صحبت کنید.

بیش فعالی چیست؟

بیش فعالی یک اختلال شایع عصبی تکاملی است. این بیماری اغلب در کودکی تشخیص داده می‌شود.

علائم شایع بیش فعالی شامل بیش فعالی، تکانشگری و عدم توانایی تمرکز یا توجه است. كودكان ممكن است علائم بیش فعالی را پشت سر بگذارند. با این حال، بسیاری از نوجوانان و بزرگسالان همچنان با علائم این اختلال دست و پنجه نرم می‌کنند. کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی در صورت معالجه می‌توانند زندگی شاد و مطلوبی داشته باشند. هدف از داروهای بیش فعالی کاهش علائم بیماری است. برخی از داروهای خاص می‌توانند به کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی کمک کنند. دارو به همراه رفتار درمانی و مشاوره می‌تواند علائم بیماری را کنترل کند.

علائم اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD)

اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD) یک اختلال عصبی است که معمولا در کودکان شروع می‌شود و ممکن است تا دوران بزرگسالی ادامه یابد. این اختلال شامل علائم متنوعی است که می‌تواند تأثیر زیادی بر عملکرد تحصیلی، اجتماعی و روزمرگی افراد داشته باشد. برخی از علائم اصلی اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی عبارتند از:

– کمبود توجه و تمرکز بر یک فعالیت خاص
– دشواری در حفظ توجه به وقت طولانی در کلاس درس یا در فعالیت‌های دیگر
– بیش‌فعالیت، بی‌قراری و اضطراب
– چرت‌وپرت و حرکت بیش‌اندازه
– دشواری در نظم و سازماندهی کارها و وظایف
– خودکنترل ناکافی و رفتار‌های خودخواهانه
– دشواری در اجرای وظایف درست از لحاظ ترتیب و تنظیم
– فراموشی مداوم و دشواری در حفظ چیزهای مختلف

مهم است بدانید که این علائم ممکن است در هر فرد به شکل‌های متفاوتی ظاهر شود و بسته به سن و شرایط فرد، درجه و شدت آن‌ها متفاوت باشد. در صورت شکوفایی این علائم در جهت دریافت تشخیص دقیق و بازدید از پزشک متخصص اختلالات رفتاری و عاطفی متخصص کودکان و نوجوانان بهتر خواهد بود. همچنین مشاوره‌های روان‌شناسی و روش‌های مختلف درمانی و آموزشی می‌توانند به تعدادی از علائم و مشکلات مرتبط با ADHD کمک کنند.

تشخیص اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD)

تشخیص اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD) باید توسط پزشک متخصص اختلالات رفتاری و عاطفی متخصص کودکان و نوجوانان انجام شود. برای تشخیص این اختلال، پزشک ممکن است از روش‌های مختلفی استفاده کند، از جمله:

1. مصاحبه با فرد و خانواده: پزشک ممکن است مصاحبه‌ای با فرد مبتلا به ADHD و همچنین با اعضاء خانواده برگزار کند تا علائم و نشانه‌های موجود مورد بررسی قرار گیرد.

2. استفاده از ابزارهای ارزیابی: پزشک ممکن است از ابزارهای ارزیابی نظیر پرسشنامه‌های استاندارد برای اندازه‌گیری علائم ADHD استفاده کند.

3. بررسی تاریخچه سلامت: پزشک ممکن است تاریخچه سلامتی فرد و خانواده را بررسی و اطلاعاتی در مورد علائم و مشکلات قبلی ثبت کند.

4. بررسی علائم دیگر: پزشک ممکن است علائم و نشانه‌های دیگر مرتبط با اختلال‌های دیگر را نیز بررسی کند تا از تشخیص صحیح اطمینان حاصل شود.

بعد از انجام تمامی این مراحل، پزشک می‌تواند تشخیص نهایی ADHD را اعلام کند و برنامه درمانی مناسب را به شروع کند. درمان ADHD ممکن است شامل داروها، روش‌های روان‌شناختی، مشاوره تربیتی، راهنمایی برای ایجاد محیط موثر و تغییر سبک زندگی فرد باشد.

تفاوت بین محرک‌های مورد استفاده در درمان بیش فعالی چیست؟ 

دو نوع محرک اصلی وجود دارد: آمفتامین‌ها و متیل فنیدید که هر دوی آن‌ها دهه‌هاست که استفاده می‌شوند. آمفتامین‌ها شامل داروهایی مانند Adderall ،Dexedrine و Vyvanse هستند. داروهای متیل فنیدیت شامل ریتالین، کنسرتا، دیترانا، فوکالین، متادات و متیلین و سایر داروها است.

داروهای بیش فعالی مانند ریتالین در ابتدا طوری طراحی شده بودند که اثر آن‌ها تنها چند ساعت طول می‌کشید. در حال حاضر برخی از محرک‌ها مانند کنسرتا دوز صعودی دارند و محفظه‌هایی در داخل دارو وجود دارد که بعد از بلع در زمان‌های مختلف آزاد می‌شوند. اثر این داروها می‌تواند تا 12 ساعت نیز ادامه داشته باشد. بعضی اوقات ممکن است بلعیدن کپسول‌ها برای کودک دشوار باشد، بنابراین مارک‌های دیگر این داروها را به صورت قرص تولید کرده‌اند. والدین می‌توانند کپسول را باز کرده و آن را در مواد غذایی بریزند تا کودک بتواند آن را به راحتی بخورد. Daytrana تنها داروی بیش فعالی است که در یک پچ ترانس درمال قرار می‌گیرد که برای جذب سریع می‌تواند از طریق باسن استفاده شود.

چقدر احتمال دارد که فرزند من به داروهای محرک پاسخ دهد؟ 

80٪ این احتمال وجود دارد که فرزند شما به درمان محرک پاسخ دهد. اگر این اتفاق نیفتد، 50٪ احتمال آن وجود دارد که هم متیل فنیدیدها و هم آمفتامین‌ها موثر باشند و 25٪ احتمال دارد که کودک شما فقط به متیل فنیدیدها یا آمفتامین‌ها پاسخ دهد. اگر یک دارو اثربخش نباشد، در مورد تغییر دوز یا امتحان کردن محرک‌های دیگر با پزشک خود صحبت کنید. همچنین، پزشکان ممکن است رفتار درمانی را در کنار دارو یا مصرف داروی غیرمحرک توصیه کنند.

کدام داروهای غیر محرک برای درمان بیش فعالی در کودکان مورد تأیید قرار گرفته است؟ 

(Strattera (atomoxetine) ،Intuniv (guanfacine و Kapvay (کلونیدین) سه داروی غیر محرک هستند که برای درمان کودکان مبتلا به بیش فعالی تأیید شده‌اند. این داروها به طور معمول پس از عدم موفقیت داروهای محرک در درمان و کنترل علائم بیمار، تجویز می‌شوند و بعضی اوقات آن‌ها را به همراه داروهای محرک برای درمان علائم تجویز می‌کنند. اگرچه تاثیر داروهای غیرمحرک بر بیش فعالی توسط FDA تأیید نشده است اما بعضی اوقات داروهای ضد افسردگی توسط پزشکان برای برطرف کردن علائم بیش فعالی تجویز می‌شوند. اما هنوز اثربخشی این داروها در درمان بیش فعالی کودکان یا بزرگسالان مشخص نشده است و کودکان و نوجوانان هنگام مصرف داروهای ضد افسردگی در معرض خطر افکار خودکشی قرار دارند.

فرزند من برای دریافت داروهای بیش فعالی باید چند سال داشته باشد؟ 

پزشکان توصیه می‌کنند که ابتدا رفتاردرمانی را برای کودکان پیش دبستانی و مهدکودک انجام دهند و سپس فقط در صورت لزوم به دارو درمانی بپردازند. FDA مصرف اکثر داروها را فقط از 6 سالگی به بعد تایید کرده است اما بعضی اوقات پزشکان برای کودکان کوچکتر از 6 سال نیز مقدار بسیار کمی داروی متیل فنیدات تجویز می‌کنند.

چه مدت طول می‌کشد تا داروهای بیش فعالی تاثیر خود را بگذارند؟ 

داروهای محرک به گونه‌ای ساخته شده‌اند که بلافاصله و اغلب در عرض نیم ساعت اثر خود را شروع کنند. با این وجود غیر محرک‌ها ممکن است چندین هفته طول بکشد تا به اثر کامل خود برسند. مهم است که قبل از قطع مصرف با پزشک کودک خود صحبت کنید زیرا ممکن است کودک شما علائم ترک دارو را تجربه کند.

آیا مصرف دارو باعث تغییر شخصیت فرزند من خواهد شد؟ 

اگر متوجه تغییراتی در شخصیت فرزندتان شدید، ممکن است دوز دارو بیش از حد زیاد باشد. در صورت تجویز و مصرف صحیح، داروهای بیش فعالی باید كمك كنند تا فرزند شما تمركز بیشتری داشته باشد و بیش فعالی او کاهش یابد اما باعث تغییر در شخصیت او نمی‌شود. كودكان خردسال ممكن است متوجه تغییری در رفتار خود نشوند، اما نوجوانان ممكن است تصور کنند كه دیگران آن‌ها را كم انرژی یا کم تحرک می‌بینند.

آیا ممکن است کودک من به یک داروی محرک اعتیاد پیدا کند؟

اگرچه محرک‌ها به عنوان داروهای اعتیادآور طبقه بندی می‌شوند اما برخی تحقیقات حاکی از آن است که مصرف یک محرک برای درمان بیش فعالی می‌تواند خطر سوء مصرف مواد در بزرگسالی را کاهش دهد. با این حال، کودکان و نوجوانان همچنان در معرض سوء مصرف یا فروش داروهای خود قرار دارند. كودكان و نوجوانانی كه از این دارو سوء استفاده می‌كنند، معمولاً آن را در دوزهای بالاتر مصرف می‌کنند، استنشاق می‌کنند، یا تزریق می‌کنند تا با سرعت بیشتر به درجه بالای تاثیر آن دست یابند. برای جلوگیری از این خطرات، داروها را در مکان ایمن نگه دارید، بر تجویز دارو نظارت کنید و به پرسنل مدرسه توصیه کنید که همین کار را انجام دهند.

عوارض جانبی داروهای بیش فعالی چیست؟ 

چندین عارضه جانبی متداول برای داروهای محرک وجود دارد که می‌تواند شامل کاهش اشتها، کاهش وزن، سردرد، مشکل در خواب و درد معده باشد. قد به طور معمول تحت تأثیر مواد محرک قرار نمی‌گیرد اما دارو می‌تواند در دو سال اول درمان سرعت رشد را کاهش داده یا آن را به تأخیر اندازد. اگر فرزند شما برای درمان علائم بیماری خود داروی ضد افسردگی استفاده می‌کند، مهم است که کودک یا نوجوان خود را برای افکار خودکشی که یک عارضه جانبی احتمالی دارو است، کنترل کنید.

آیا کودک می‌تواند در صورت بروز مشکلات بهداشتی پزشکی یا روانی دیگری، داروی بیش فعالی مصرف کند؟ 

ضروری است که در مورد تداخل دارویی و سایر داروهای مصرف شده با پزشک کودک خود صحبت کنید. کودکان مبتلا به سندرم ورت ممکن است بتوانند از داروهای غیر محرک استفاده کنند. از آنجا که گاهی اوقات محرک‌ها می‌توانند اضطراب یا استرس را افزایش دهند، مهم است که با پزشک خود در مورد اینکه آیا محرک‌ها برای کودکی که دارای مشکلات اضطراب است، نقطه شروع مناسبی هستند یا نه صحبت کنید. از آنجا که محرک‌ها عادت ایجاد می‌کنند، مهم است که درمورد هرگونه مشکلی در مورد مصرف این مواد توسط کودک یا نوجوان خود با پزشک صحبت کنید.

علاوه بر این، کودکان مبتلا به بیش فعالی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به افسردگی هستند. بنابراین صحبت با فرزندتان در مورد خلق و خو و سلامت روان او بسیار مهم است. ایجاد عادت‌های مقابله‌ای سالم در مدرسه و خانه می‌تواند به کاهش خطر در حال حاضر و آینده برای چالش‌های سلامت روان او کمک کند.

آیا داروی بیش فعالی از رشد فرزند من جلوگیری می‌کند؟ 

محققان همچنان بر سر این موضوع که آیا محرک‌ها تأثیر طولانی مدت بر قد و وزن کودک دارند یا خیر بحث می‌کنند. به نظر می رسد که این داروها در یک یا دو سال اول اثر ملایمی داشته باشند. همچنین، کودکان ممکن است تقریباً یک یا سه پوند لاغرتر و یک چهارم تا یک و نیم اینچ کوتاه‌تر از میزان مورد انتظار در صورت عدم استفاده از دارو باشند. با این حال، مطالعات طولانی مدت نشان می‌دهد که حتی اگر قد و وزن کودکان در ابتدا وزن و وزن کاهش یابد، تقریباً در حدود سه سال بعد به الگوی رشد طبیعی خود برمی‌گردند. توجه داشته باشید که هر بار که کودک برای معاینه و تجویز جدید به پزشک مراجعه می‌کند، پزشک باید قد و وزن او را بررسی کند.

چه گزینه‌هایی برای کودکانی که در بلعیدن قرص مشکل دارند وجود دارد؟ 

متیل فنیدید به شکل مایع و جویدنی و همچنین به شکل قرص موجود است. همچنین می‌توان از محرک‌ها در کپسول استفاده کرد. این کپسول‌ها را می‌توانید باز کنید و محتویات آن را روی مواد غذایی کودک خود بریزید. گزینه دیگر پچ پوستی متیل فنیدیت است.

پزشک چگونه میزان مناسب داروهای بیش فعالی را برای کودکان تعیین می‌کند؟ 

دوز صحیح یک ماده محرک نه از نظر وزن و سن کودک بلکه با توجه به میزان کارآیی بدن وی در متابولیسم دارو تعیین می‌شود. بنابراین، ممکن است دوز مورد نیاز یک کودک هفت ساله که تقریبا 50 پوند است، بالاتر از دوز مورد نیاز یک بزرگسال 200 پوندی باشد.

اکثر پزشکان درمان را با دوز بسیار کم از یک محرک خاص شروع می‌کنند و سپس هر یک یا دو هفته آن را بالا می‌برند تا زمانی که میزان سود دارو کمتر از ضرر آن باشد یا عوارض جانبی دارو به مشکل تبدیل شود (بازخورد والدین و معلمان بسیار مهم است). سپس دوز قبلی معمولاً بهترین دوز برای بیمار تلقی می‌شود.

برخی از پزشکان به طور متناوب متیل فنیدات و آمفتامین را تجویز می‌کنند تا ببینند کدام یک ترجیح داده می‌شود.

آیا کودک من همیشه باید برای بیش فعالی خود دارو مصرف کند؟ 

تحقیقات نشان داده است که بعضی از بچه‌ها می‌توانند با رفتار درمانی  دوز داروهای خود را کاهش دهند. ضرورت درمان و نوع مداخلات درمانی ممکن است با رشد و تکامل فرزند شما تغییر کند. برخی از کودکان ممکن است بتوانند دارو درمانی را در سال‌های نوجوانی یا بزرگسالی با موفقیت قطع کنند، در حالی که ممکن است بعضی دیگر نیاز به ادامه درمان پزشکی داشته باشند.

آیا دارو می‌تواند بیش فعالی را درمان کند؟

داروها فقط به درمان و کمک به کنترل علائم کمک می‌کنند. با این حال، ترکیب صحیح دارو و تراپی می‌تواند به فرزند شما کمک کند که زندگی مثمر ثمری داشته باشد. ممکن است برای یافتن دوز مناسب و بهترین دارو به زمان نیاز داشته باشید. نظارت منظم و تعامل با پزشک فرزندتان در واقع به فرزند شما کمک می‌کند تا بهترین درمان را انجام دهد.

آیا می‌توان بیش فعالی را بدون دارو درمان کرد؟ 

اگر آماده نیستید که به فرزند خود دارو بدهید، درمورد رفتار درمانی یا روان درمانی با پزشک کودک خود صحبت کنید. هر دوی این روش‌ها می‌توانند درمان موفقیت‌آمیزی برای بیش فعالی باشند.

پزشک می‌تواند شما را به یک درمانگر یا روانپزشک ارجاع دهد. آن‌ها می‌توانند به فرزند شما کمک کنند تا با علائم بیماری خود کنار بیایند.

برخی از کودکان ممکن است از جلسات گروه درمانی نیز استفاده کنند. پزشک یا دفتر یادگیری سلامتی بیمارستان می‌تواند به شما کمک کند که یک جلسه درمانی برای فرزند خود و احتمالاً خود شما، پیدا کنید.

پذیرش مسئولیت برای درمان بیش فعالی 

تمام داروها، از جمله داروهای مورد استفاده در درمان علائم بیش فعالی، در صورت استفاده صحیح بی‌خطر خواهند بود. به همین دلیل مهم است که شما بیاموزید و به کودک خود نیز آموزش بدهید که تنها به روش توصیه شده توسط پزشک عمل کند. عمل نکردن به توصیه‌های پزشک می‌تواند عوارض جانبی جدی ایجاد کند.

تا زمانی که فرزند شما به اندازه کافی بزرگ نباشد که بتواند داروهای خود را عاقلانه مصرف کند، شما وظیفه دارید که هر روز داروی فرزندتان را به او بدهید. با اولیای مدرسه فرزندتان صحبت کنید تا در صورت نیاز به مصرف دارو در مدرسه، برنامه امنی برای مصرف دارو تنظیم کنید.

درمان بیش فعالی یک برنامه مشخص و از پیش تعییین شده نیست. هر کودک بر اساس علائم فردی خود ممکن است به درمان‌های مختلفی نیاز داشته باشد. برخی از کودکان به خوبی به دارو پاسخ می‌دهند. برخی دیگر ممکن است برای یادگیری کنترل برخی از علائم خود به رفتار درمانی نیاز داشته باشند.

با همکاری با پزشک فرزند خود، تیمی از متخصصان مراقبت‌های بهداشتی، و حتی کارکنان مدرسه می‌توانید راه‌هایی برای درمان عاقلانه بیش فعالی فرزندتان با یا بدون دارو پیدا کنید.

درمان بیش فعالی با دارو

درمان بیش‌فعالی به کمک دارو در مواردی که پزشک تشخیص اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD) را قرار دهد، می‌تواند مفید باشد. داروهای شائعی برای درمان ADHD شامل دو دسته دارو هستند:

1. محرک‌های سیستم عصبی مرکزی (Central Nervous System Stimulants):
– مثال: متیل‌فنیدات (Methylphenidate), لیس‌دکس‌آمفتامین (Lisdexamfetamine), دکس‌آمفتامین (Dexamphetamine).
– این داروها برای افزایش توجه و کاهش بیش‌فعالی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

2. داروهای غیرمحرک (Non-stimulant medications):
– مثال: آتوموکستین (Atomoxetine), بوپریون (Bupropion), گوانفاسین (Guanfacine).
– این داروها برای کسانی که به محرک‌ها حساسیت نشان داده‌اند یا از محرک‌ها بهره‌ای نبرده‌اند مورد استفاده قرار می‌گیرند.

قبل از شروع مصرف هر یک از این داروها، توصیه می‌شود که با پزشک متخصص اختلالات رفتاری و عاطفی متخصص کودکان و نوجوانان مشورت کنید. پزشک شما نحوه استفاده، دز مورد نیاز و عوارض جانبی احتمالی دارو را به شما توضیح می‌دهد. همچنین، درمان به‌صورت یکجا با مشاوره‌های روان‌شناختی و تربیتی می‌تواند کمک کننده باشد تا علائم ADHD مدیریت و کنترل شوند.