علائم اوتیسم (درخودماندگی):اختلال در مهارتهای ارتباطی و اجتماعی

اختلال طیف اوتیسم یا درخودماندگی (ASD) یک اختلال رشد مادام العمر است که شامل تفاوت‌ها یا چالش‌هایی در مهارت‌های ارتباط اجتماعی، مهارت‌های حرکتی درشت و ظریف، گفتار و توانایی فکری می‌باشد. علائم و شدت آن‌ها بسیار متفاوت است. بیشتر موارد در دوران کودکی تشخیص داده می‌شوند و در تمام طول عمر ادامه دارند و در حالی که هیچ درمانی قطعی برای اوتیسم وجود ندارد، رفتار درمانی، آموزش درمانی و خانواده درمانی ممکن است به کاهش علائم و ایجاد مهارت در این افراد کمک کند.

اگرچه این اختلال چالش‌هایی را به همراه دارد، اما یک تشخیص اغلب نیز نقاط قوت منحصر به فرد کودک را برجسته می‌کند. شایان ذکر است که اوتیسم نه یک بیماری روانی است و نه یک بیماری که به مرور زمان وخیم‌تر می‌شود. در حقیقت، بیشتر مبتلایان به اوتیسم، قادر هستند که همراه با شرایطشان زندگی خود را مدیریت می‌کنند، به ویژه با روش‌ها و  درمان فشرده.

میزان شیوع طیف اختلال اوتیسم چقدر است؟

آمارهای بین المللی حاکی از آن است که از هر 100 کودک حدوداً 1 کودک مبتلا به اوتیسم  است. میزان شیوع این اختلال در پسران حدود 4 برابر بیشتر از دختران است.

به نظر می‌رسد اکنون تعداد بیشتری کودک مبتلا به اوتیسم نسبت به گذشته وجود دارد. این احتمالاً به دلیل شناخت بهتر اوتیسم نسبت به گذشته است. همچنین می‌تواند به دلیل تغییر در نحوه تشخیص اوتیسم باشد.

اوتیسم در کودکان و بزرگ‌سالان رخ می‌دهد. اوتیسم معمولاً در کودکی تشخیص داده می‌شود، اما بعضی اوقات تا سال‌های نوجوانی یا بزرگ‌سالی تشخیصی صورت نمی‌گیرد.

چه عواملی باعث اختلال اوتیسم می‌شود؟

دقیقاً مشخص نیست چه عواملی باعث ایجاد اوتیسم می‌شود اما احتمالاً ترکیبی از عوامل در بروز این عارضه نقش دارند. كودكان مبتلا به اوتیسم، بيشتر احتمال دارد که یک عضو از خانواده مبتلا به اوتیسم داشته باشند تا کودکانی که چنین عضوی در خانواده‌شان ندارند. این نشان می‌دهد که عوامل ژنتیکی در این بیماری نقش دارد. برخی از کودکان بیماری یا مشکلی نادر دارند که ممکن است با اوتیسم ارتباط داشته باشد.

نشانه‌های بیماری اوتیسم

یک کودک خردسال مبتلا به اوتیسم ممکن است برخی از مشکلات زیر را داشته باشد.

علائم اوتیسم در اطفال یک تا سه سال

علائم احتمالی بیماری اوتیسم در کودک خردسال (1 تا 3 سال):

تعامل اجتماعی یا بازی 

در تعامل یا بازی اجتماعی ، کودک خردسال ممکن است:

• ترجیح می‌دهد بازی کند یا تنها باشد
• هنگامی که کسی به او لبخند میزند، لبخند نمی‌زند
• در شروع یا تداوم تماس چشمی مشکل دارد
• خوشحالی یا پریشانی شخص دیگر را تشخیص نداده یا نسبت به آن واکنشی نشان نمی‌دهد.
• بغل کردن و نوازش کردن از طرف دیگران را دوست ندارند
• نسبت به افراد دیگر بسیار دلسرد و یا بسیار صمیمی به نظر می‌رسد
• به نظر می‌رسد در دنیای خود هستند
• از کارهای دیگران تقلید نمی‌کند (کف زدن، دست تکان دادن)
• به سلام و خداحافظی کردن اهمیت نمی‌دهند(مانند دست تکان دادن برای سلام دادن یا خداحافظی)
• وقتی بازی کودکانه‌ی دالی موشک یا سایر بازی‌ها را با او انجام می‌دهید، واکنشی نخواهد داشت
• زیاد غرق بازی نمی‌شود و یا آن را باور نمی‌کند (مثل تلفنی حرف زدن یا مراقبت کردن از یک عروسک)
• در کاری که انجام می‌دهد، افراد دیگر را درگیر نمی‌کند (مانند آوردن اسباب‌بازی یا اشیاء برای سهیم کردن در بازی)
• افراد دیگر را دعوت نمی‌کند که به آنچه انجام می‌دهد نگاه کنند

ارتباطات 

در ارتباطات، كودك خردسال مبتلابه اوتیسم ممكن است:

• در برقراری ارتباط و گفتن آنچه می‌خواهند مشکل داشته باشد.
• مهارت‌های زبانی داشته باشد که کمتر از چیزی است که کودکان دیگر متناسب با سن خود دارند
• به نظر می‌رسد که آنچه افراد دیگر می‌خواهند یا می‌گویند را درک نمی‌کند
• روشی غیرمعمول حرف میزند (مانند تکرار کلمات یا آهنگ‌ها)
• نسبت به گفتن نامشان پاسخی نمی‌دهد
• به جای گفتن “من” بیشتر خود را به عنوان “تو” یا “او ” معرفی می‌کند
• وقتی دیگران به چیزهایی اشاره می‌کنند، به آن چیزها اشاره نمی‌کند یا علاقه‌ای به آن‌ها نشان ندهد.
• گاهی اوقات به نظر می‌رسد که چیزی نمی‌شنود
• آنچه را که می‌خواهد با دست‌هایش به دیگران نشان دهد
• در صورت نیاز به کمک، ممکن است از کسی کمک نخواهد.
• در پیروی از راهنمایی‌ها مشکل داشته باشد

اختلال در علایق ، کارها و سایر رفتارها 

یک کودک خردسال مبتلا به اوتیسم ممکن است:

• عادات یا روال‌های تنظیم شده و یا غیرمعمول داشته و از ایجاد تغییرات در این روال‌ها بسیار ناراحت شود
• با اسباب‌بازی‌ها به صورت تکراری بازی کند (ممکن است چیزها را در یک خط مرتب کند یا آن‌ها را در یک ترتیب خاص قرار دهد)
• به نظر می‌رسد که بارها و بارها یک کار را انجام می‌دهد
• الگوهای حرکتی غیرمعمول (مانند بالا و پایین تکان دادن دست یا راه رفتن روی انگشتان پا)
• با اسباب بازی‌ها به روش‌های غیر معمول بازی کند (مانند چرخاندن چرخ‌های روی یک ماشین)
• با بازی‌هایی که شامل انعطاف پذیری، مشارکتی، تخیلی هستند، مقابله کند.
• حرکات غیرمعمولی را در نزدیکی صورت خود انجام دهد
• الحاقات متصل به اشیاء غیرمعمول را نشان دهد (مانند حلقه کلید یا تکه نخ یا رشته)
• نسبت به صداهای بلند واکنش شدیدی نشان دهد (دستش را روی گوش‌هایش می‌گذارد) یا نسبت به بوها، مزه‌ها و بافت‌های خاص بسیار حساس باشد.

علائم بیماری اختلال طیف اوتیسم در کودک (4 تا 8 سال) چیست؟ 

کودک در این گروه سنی ممکن است برخی از مشکلات زیر را داشته باشد، همچنین ویژگی‌هایی که برای کودکان خردسال شرح داده شده است.

تعامل اجتماعی یا بازی 

در تعامل اجتماعی یا بازی ممکن است:

• ترجیح دهد در تنهایی خود باشد
• در بازی کردن با کودکان دیگر نمی‌پیوندد، یا سعی می‌کند که به آن ملحق شود، اما به صورتی نامتعارف
• اگر کسی شوخی می‌کند، در دانستن و فهمیدن آن مشکل داشته باشد
• درکی از قوانین اجتماعی معمول برای رفتار را نداشته باشد
• در شرکت در گفتگو دو طرفه مشکل داشته باشد
• واکنش‌های شدید نسبت به تهاجم به فضای شخصی خود نشان دهد
• به آسانی درگیر نقش بازی کردن یا شوخی کردن با اطرافیان نباشد
• قادر به توسعه و حفظ دوستی همانند سایر کودکان نیست
• بعضی اوقات چیزهایی را می‌گویند یا انجام می‌دهند که بی‌فایده و یا از نظر اجتماعی نامناسب هستند
• به راحتی در محرک‌های اجتماعی و تحریک‌های دیگر غرق شود

ارتباطات 

این کودکان در ارتباطات ممکن است:

• در برقراری ارتباط و گفتن آنچه می‌خواهند مشکل داشته باشند.
• از یک لحن، لهجه یا گامی غیرمعمول استفاده کنند (یک لهجه یکنواخت یا غیرمعمول)
• از کلمات غیرمعمول استفاده کنند (ممکن است به زبان خیلی بزرگ سالانه صحبت کنند)
• برای تعامل اجتماعی خیلی از مهارت زبانی استفاده نکنند- در عوض ، آزادانه در مورد موضوعات مورد علاقه‌ی خود صحبت کنند بدون اینکه از علاقه‌ی شنونده آگاهی داشته باشند
• به راحت و آزادانه صحبت کردن فقط در مورد موضوعات خاص تمایل نشان دهند
• به نظر می‌رسد که آنچه را افراد دیگر می‌خواهند یا می‌گویند، درک نمی‌کنند
• به جای گفتن “من” بیشتر خود را به عنوان “تو” یا “او ” معرفی می‌کند
• از ارتباطات غیر کلامی مانند ارتباط چشمی، حالات صورت، زبان بدن یا حرکات آگاهی ندارند
• اطلاعات یا دستورالعمل ها را باید به صورت “دقیق و کلمه به کلمه” به آن‌ها گفت
• با دستورالعمل‌ها یا تنظیمات جدید، مشکل داشته باشند.

اختلال در علایق ، فعالیت‌ها و سایر رفتارها 

کودک در این گروه سنی ممکن است:

• عادات یا روال‌های تنظیم شده و یا غیرمعمول داشته و از ایجاد تغییرات در این روال‌ها بسیار ناراحت شود
• با بازی‌هایی که شامل انعطاف‌پذیری، مشارکتی، تخیلی هستند، مقابله کند.
• علاقه خاصی داشته باشید که دوست دارد درباره آن صحبت کند و زمان زیادی را صرف آن کند – این علایق ثابت می‌توانند بسیار شدید باشند
• برای مقابله با تغییر شرایط یا شرایط بدون ساختار (مانند سفرهای مدرسه‌ای، رهایی از دست معلمان) تلاش کند
• بدون توجه به شنونده ، حقایقی را در مورد علاقه خاص خود بیان کند
• هماهنگی بدنی ضعیفی داشته باشد

علائم اوتیسم در کودک یا نوجوانان بزرگ‌تر (9 تا 18 سال) چیست؟ 

علائم اوتیسم معمولاً در این گروه سنی ظریف و نامحسوس‌تر است. کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان مبتلا به اوتیسم در تفکر به صورتی انتزاعی مشکل دارند و معمولاً با پیچیده‌تر شدن روابط همسالان، روز به روز بیشتر درباره مشکلات اجتماعی خود آگاه می‌شوند.  بدون حمایت و درک مناسب، آن‌ها ممکن است قربانی زورگویی شوند یا دچار اضطراب یا افسردگی شوند، به خصوص در مواقع استرس (اجتماعی یا دانشگاهی) یا تغییرات (به عنوان مثال ترک مدرسه).

علائم مشخصی مبنی بر اینکه فرزند شما نیاز به ارزیابی اوتیسم دارد 

• تا سن 12 ماهگی هیچ حرفی نزند یا حرکت یا اشاره‌ای نداشته باشد.
• تا سن 16 ماهگی، هیچ تک واژه‌ای نگوید
• تا 24 ماهگی، هیچ عبارات 2 کلمه‌ای نگوید
• هر گونه کمبودی از هر زبانی و مهارت‌های اجتماعی در هر سنی

درمان اوتیسم

هیچ دارویی که بتواند اوتیسم را درمان کند یا علائم اصلی آن را درمان کند وجود ندارد. اگرچه، داروهایی وجود دارد که می‌تواند به عملکرد بهتر برخی از افراد مبتلا به اوتیسم کمک کند. به عنوان مثال، داروهای خاصی ممکن است به مدیریت و کنترل سطح بالای انرژی، عدم توانایی در تمرکز، افسردگی یا تشنج کمک کنند.

این داروها ممکن است به طور یکسان بر همه کودکان تأثیر نگذارد. کار با یک پزشک متخصص که در زمینه درمان کودکان مبتلا به اوتیسم تجربه دارد، بسیار مهم است. والدین و پزشکان باید در حالی که کودک دارویی مصرف می‌کند، از نزدیک پیشرفت و واکنش‌های او را نظارت کنند تا اطمینان داشته باشند که عوارض جانبی منفی بیشتر از مزایای درمانی داروها فراتر نرود.

همچنین یادآوری این نکته حائز اهمیت است كه كودكان مبتلا به اوتیسم درست مانند كودكان بدون اوتیسم نیز می‌توانند بیمار شوند یا آسیب ببینند. معاینات منظم پزشکی و دندانپزشکی باید جزئی از برنامه درمانی کودک باشد. غالباً دشوار است كه بگوییم آیا رفتار كودک ارتباطی با اوتیسم دارد یا ناشی از یك وضعیت و بیماری جداگانه است. به عنوان مثال، کوبیدن سر می‌تواند نشانه‌ای از اوتیسم باشد یا شاید می‌تواند نشانه‌ای از بروز سردرد در کودک باشد. در این موارد، یک معاینه کامل فیزیکی لازم است. نظارت بر رشد سالم و نرمال نه تنها به معنای توجه به علائم مربوط به اوتیسم است، بلکه به معنای توجه به سلامت جسمی و روحی کودک نیز می‌باشد.

روش‌های درمانی مختلفی برای کنترل علائم این بیماری وجود دارد. به‌عنوان مثال، تمرینات شنوایی، تمرین آموزش کوشش گسسته (discrete trial training)، ویتامین درمانی، ضد قارچ درمانی، میسر کردن برقراری ارتباط، موسیقی درمانی، کاردرمانی، فیزیوتراپی و  sensory integration (ادغام کردن حواس).

انواع مختلفی از درمان‌ها به طور کلی می‌توانند در دسته‌های زیر تقسیم شوند:

شیوه‌های رفتاری و ارتباطی 

بر اساس گزارش‌های پژوهشی به دست آمده، رویکردهای رفتاری و ارتباطی که به کودکان دارای اوتیسم کمک می‌کند، شیوه‌هایی هستند که علاوه بر مشارکت خانواده، ساختار، جهت و سازمان‌دهی را برای کودک فراهم می‌کنند.

روش تحليل رفتار کاربردي (Applied behavioral analysis یا ABA)

یک روش درمانی قابل توجه برای افراد مبتلا به اوتیسم ، تحلیل رفتار کاربردی (ABA) نامیده می‌شود..ABAدر بین پزشکان بسیار مورد قبول بوده و در بسیاری از مدارس و کلینیک‌های درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ABA، رفتارهای مثبت را ترغیب کرده و از رفتارهای منفی را در فرد خنثی می‌کند تا انواع مهارت‌ها را در فرد بهبود دهد. پیشرفت کودک ردیابی و اندازه‌گیری می‌شود.

انواع مختلفی از ABA وجود دارد. در زیر چند مثال آورده شده است:

• آموزش آزمایشی گسسته : (DTT) یک سبک تدریس است که از یک سری آزمایش‌ها برای آموزش هر مرحله از یک رفتار یا پاسخ مورد هدف استفاده می‌کند. دروس به ساده‌ترین قسمت‌های خود تقسیم می‌شوند و از تقویت مثبت برای پاداش دادن به پاسخ‌ها و رفتار صحیح استفاده می‌شود. پاسخ‌های نادرست نادیده گرفته می‌شوند.
• مداخلات رفتاری ویژه اولیه: (EIBI) این نوعی ABA برای كودكان بسیار كوچك مبتلا به اوتیسم است كه معمولاً كمتر از پنج سال، و اغلب كمتر از سه سال سن دارند.
• آموزش پاسخ و رفتارهای محوری(PRT): در روش PRT قصد بر این است که انگیزه كودك برای یادگیری، نظارت بر رفتارهای خود و برقراری ارتباط با دیگران افزایش یابد. تغییرات مثبت در این رفتارها باید تأثیرات گسترده‌ای بر سایر رفتارها به همراه داشته باشد.
• مداخلات رفتار کلامی (VBI): نوعی ABA است که بر آموزش مهارت‌های کلامی تمرکز دارد.

سایر روش‌های درمانی که می‌توانند بخشی از یک برنامه درمانی کامل برای کودک مبتلا به اوتیسم باشند عبارت‌اند از:

• روش مبتنی بر رشد و نمو، تفاوت‌های فردی، و مبتنی بر روابط (DIR)؛ که “Floortime” نیز خوانده می‌شود: این روش بر رشد عاطفی و رابطه‌ای (احساسات، روابط با اطرافیان) متمرکز است. همچنین به نحوه برخورد کودک با مناظر، صداها و بوها توجه دارد.
• روش تیچ (TEACCH) (مخفف عبارت درمان و آموزش کودکان دچار ناتوانی ارتباطی و اوتیسمی)

در روش تیچ (TEAACH)، از نشانه‌های بصری برای آموزش مهارت‌ها استفاده می‌شود. به عنوان مثال، کارت‌های تصویری می‌توانند به کودک کمک کنند که چگونه با اطلاعات کوچک کوچک شده، در مراحل کوچک ، لباس بپوشد.

کاردرمانی 

کاردرمانی مهارت‌هایی را آموزش می‌دهد که به شخص کمک می‌کند تا حد ممکن مستقل زندگی کند. مهارت‌ها شامل لباس پوشیدن، غذا خوردن، حمام کردن و ارتباط با افراد است.

درمان ادغام حواس (Sensory Integration)

یکپارچه سازی و ادغام حواس به فرد کمک می‌کند تا با اطلاعات حسی مانند مناظر، صداها و بوها مواجه شود و با آن‌ها ارتباط برقرار کند. Sensory Integration می‌تواند به کودکی که از صداهای خاصی ناراحت و اذیت می‌شود یا دوست ندارد کسی به او دست بزند، کمک کند.

گفتاردرمانی 

گفتاردرمانی به بهبود مهارت‌های ارتباطی فرد کمک می‌کند. برخی از افراد قادر به یادگیری مهارت‌های ارتباط کلامی هستند. برای برخی دیگر، استفاده از حرکات یا تابلوهای تصویری واقع‌بینانه‌تر است.

سیستم ارتباطی تبادل تصویری (PECS)

در روش PECS از نمادهای تصویری برای آموزش مهارت‌های ارتباطی استفاده می‌شود. در این شیوه، به فرد آموزش داده می‌شود تا از نمادهای تصویری برای پرسیدن و پاسخ دادن به سؤالات و گفتگو استفاده کند.

شیو‌ه‌ی رژیم غذایی 

برخی از رژیم‌های غذایی توسط درمانگران قابل اعتماد مطرح شده‌اند. اما بسیاری از این درمان‌ها پشتیبانی علمی لازم برای توصیه به عموم را ندارند. یک درمان ثابت نشده ممکن است به یک کودک کمک کند، اما ممکن است برای کودکی دیگر کمک کننده نباشد.

بسیاری از مداخلات زیست پزشکی مستلزم ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی هستند. این تغییرات شامل حذف برخی از مواد خوراکی از رژیم غذایی کودک و استفاده از مکمل‌های ویتامین یا مواد معدنی می‌باشند. درمان‌های رژیمی بر این عقیده استوار است که آلرژی غذایی یا کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی باعث تشدید و یا بروز علائم بیماری  اوتیسم می‌شود. برخی والدین احساس می‌کنند که تغییرات رژیم غذایی، تفاوت‌هایی را در نحوه عملکرد یا احساس فرزندشان به همراه دارد.

اگر به فکر تغییر رژیم غذایی کودک خود هستید، ابتدا با پزشک خود یا با یک متخصص تغذیه صحبت کنید تا مطمئن شوید فرزند شما ویتامین‌ها و مواد معدنی مهم را دریافت می‌کند یا خیر.

درمان‌های مکمل و جایگزین

برای کاهش علائم بیماری اوتیسم ، برخی والدین و متخصصان مربوطه، از روش‌هایی استفاده می‌کنند که خارج از آنچه معمولاً توسط پزشک متخصص اطفال توصیه می‌شود می‌باشند. این نوع درمان‌ها به عنوان درمان‌های مکمل و جایگزین (CAM) شناخته می‌شوند. این درمان‌ها ممکن است شامل رژیم‌های غذایی خاص، چلیشن تراپی (chelation therapy) برای از بین بردن سموم فلزات سنگین مانند سرب از بدن، درمان‌های بیولوژیکی (به عنوان مثال ، سکرتین) یا سیستم‌های مبتنی بر بدن (مانند فشار عمیق) باشند.

این نوع درمان‌ها بسیار بحث برانگیز هستند. تحقیقات فعلی نشان می‌دهد که حتی یک سوم والدین کودکان دارای بیماری اوتیسم ممکن است درمان‌های دارویی مکمل یا جایگزین را امتحان کرده باشند و حتی تا 10٪ ممکن است از یک روش درمانی خطرناک استفاده کنند. قبل از شروع چنین درمانی، آن را با دقت بررسی کرده و با پزشک فرزند خود صحبت کنند.