نقش گروه درمانی در رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان: مزایا و مراحل

همه کودکان لحظه‌هایی رفتار پرخاشگرانه دارند. رفتار پرخاشگرانه در کودکان یک واکنش عاطفی نسبتاً طبیعی است. اما هیچ پدر و مادری نمی‌خواهد که فرزند آن‌ها نسبت به دیگران رفتار پرخاشگرانه داشته باشد. بنابراین چگونه می‌توانید فرزند خود را از هل دادن، ضربه زدن، یا گاز گرفتن دیگران هنگام بازی متوقف کنید؟ اولین کاری که باید انجام دهید این است که کودک خود را زیر نظر بگیرید تا بتوانید علت رفتار پرخاشگرانه او را مشخص کنید.

در طول گروه درمانی، یک یا چند درمانگر گروه کوچکی از بچه‌ها را به عنوان یک گروه با یکدیگر درمان می‌کنند. مفهوم وسیع‌تر گروه درمانی را می‌توان این طور در نظر گرفت که شامل هر فرآیند کمکی است که در یک گروه انجام می‌شود از جمله گروه‌های پشتیبانی، گروه‌های آموزش مهارت (مانند مدیریت عصبانیت، ذهن آگاهی، تمرین آرامش یا آموزش مهارت‌های اجتماعی) و گروه‌های آموزش روانشناختی.

علل رفتار پرخاشگرانه در کودکان

این موارد فقط یک سری دسته‌بندی‌های گسترده هستند که می‌تواند باعث بروز پرخاشگری در کودکان شود و همه واکنش‌های بسیار طبیعی هستند.

در کودکان نوپا

• در حال انجام آزمایشاتی که بدن آن‌ها می‌تواند انجام دهد
• استرس – خصوصاً استرس خانواده
• ناامیدی
• عدم آگاهی از چگونگی برقراری ارتباط با دیگران
• احساس دستپاچگی
• محافظت از خود در برابر فرزندان بزرگتر
• کپی کردن از رفتار آن‌ها مشاهده شده است
• لذت بردن از احساس، سر و صدا یا واکنش ناشی از عمل آن‌ها
• گرسنگی یا خستگی
• خلق و خوی تهاجمی

در کودکان بزرگتر / نوجوانان

• استرس خودشان یا خانواده
• ناامیدی
• عدم وجود روش‌های جایگزین برای تخلیه عصبانیت
• رژیم غذایی
• تقلید از دیگران – زندگی واقعی یا شخصیت‌های تلویزیون / رایانه
• جلب توجه
• عدم اطمینان از نحوه تعامل با دیگران
• انرژی بیش از حد
• خلق و خوی تهاجمی
• افزایش پرخاشگری غالباً نشانه‌ای از بیماری خاص مانند اوتیسم، ADHD یا افسردگی محسوب می‌شود.

چه موقع باید برای کنترل رفتار پرخاشگرانه به دنبال کمک باشیم؟

پرخاشگری در کودکان مکانیسم پاسخ عاطفی کاملاً طبیعی است. این احساسی است که به ما کمک می‌کند تا از خود در برابر دیگران محافظت کنیم. همانطور که رشد می‌کنیم باید رفتارهای پرخاشگرانه را به رفتار اظهارکننده که یک شکل مثبت از بروز احساسات است، تغییر دهیم.

اگر احساس می‌کنید که خشم فرزندتان از کنترل خارج شده است، یا نگران هستید که ممکن است به دیگران صدمه بزند، یا حتی ممکن است کودک شما صدمه دیده باشد، فوراً کمک بخواهید. همیشه به غرایز خود در این زمینه اعتماد کنید، زیرا افرادی وجود دارند که می‌توانند به شما کمک کنند. اگر:

• احساس می‌کنید نمی‌توانید با طغیان‌های تهاجمی فرزندتان کنار بیایید.
• شما نگران ایمنی آن‌ها، امنیت خود یا امنیت دیگران هستید.
• یک کودک بزرگتر در توضیح خشم خود بعد از عصبانی شدن مشکل دارد.
• رفتار پرخاشگرانه در زندگی روزانه شما تداخل ایجاد می‌کند.
• پرخاشگری فرزند شما به طور ناگهانی و غیر قابل توضیحی افزایش یافته است.
• به نظر می‌رسد کودک شما بیشتر اوقات عصبانی است.
• معلمان یا مراقبان نسبت به رفتار فرزندتان ابراز نگرانی کرده‌اند.
• اگر فشارهای دیگری در جریان باشد، ممکن است برای فرزند شما مفید باشد تا در مورد احساسات خود با شخصی صحبت کند، به عنوان مثال طلاق، مرگ، حرکت، بیماری
• فکر می‌کنید ممکن است زبان فرزندتان به تأخیر بیفتد.

تاثیر گروه درمانی در رفتارهای پرخاشگرانه کودکان

درمان فردی روش فوق العاده‌ای برای کودکانی است که برای مدیریت علائم اضطراب و اختلالات خلقی، پردازش احساسات، کنار آمدن با انواع موارد استرس‌زا (غم و اندوه، مسائل اجتماعی، عزت نفس پایین و غیره) و بهبود روحبه خود نیاز به یادگیری دارند. درمان فردی امکانی را برای کودکان فراهم می‌کند تا کشمکش‌های درونی خود را کلامی کنند و به دنبال کمک باشند. در بسیاری از موارد، کار کردن یک به یک با یک درمانگر برای کمک به بچه‌ها بر غلبه بر تنازعات درونی خود و یادگیری خود تنظیمی کافی است.

اما برای برخی از بچه‌ها نیز گروه درمانی تاثیر بیشتری دارد. در حالی که درمان فردی به کودکان کمک می کند تا احساسات، پاسخ به استرس و قدم‌هایی را که برای بهبود بهزیستی عاطفی خود برمی‌دارند، کشف کنند اما این روش درمانی مشکلات خاص کودکان را که در کلاس، زمین بازی یا گروه‌های کوچک با آن‌ها روبرو هستند، برطرف نمی‌کند.

گروه درمانی به پزشکان امکان می‌دهد تا ببینند که بچه‌ها چگونه با یکدیگر در یک گروه ارتباط برقرار می‌کنند. برای کودکانی که با اضطراب اجتماعی، مهارت‌های ضعیف اجتماعی و یا بی‌احتیاطی دست و پنجه نرم می‌کنند، گروه درمانی فرصتی را برای درمانگر فراهم می‌کند به کودکان کمک کند تا در هنگام بروز مشکلات خود با سایر کودکان بتوانند آن را مدیریت کنند. گروه درمانی همچنین می‌تواند منبع حمایت از کودکانی باشد که با ناراحتی، زورگویی، اضطراب و افسردگی و سایر مشکلات سلامت روان سروکار دارند.

گروه درمانی موثر است. یک فراتحلیل از ۵۶ مطالعه نشان داد که کودکان و نوجوانان تحت درمان با گروه درمانی در پایان درمان نسبت به ۷۳٪ از کسانی که با گروه تحت درمان نبودند، عملکرد بهتری داشتند.

هنگامی که کودک با مهارت‌های تعامل اجتماعی مقابله می‌کند، والدین اغلب برای بهبود توانایی کودک در برقراری ارتباط و ارتباط با دیگران به دنبال کمک هستند. در درمان فردی، کودک برای پرداختن به این مهارت‌ها روی اهداف خاصی کار خواهد کرد. یک مثال ممکن است شروع یک مکالمه و استفاده از مهارت‌های گوش دادن فعال به یک دوست جدید باشد. این کار به کودک کمک می‌کند تا یک مجموعه مهارت خاص را تمرین کند. اما در یک گروه، کودک این فرصت را دارد که با سایر بچه‌های اتاق کار روی این مهارت‌ها کار کند. اگر کودک به دلیل اضطراب با مهارت‌های تعامل اجتماعی مقابله می‌کند، می تواند در محیط امن گروه با کودک دیگری شروع به گفتگو کند.

چه نوع گروه‌هایی برای کودکان وجود دارد؟

گروه‌های مختلفی برای رسیدگی به مسائل مختلف در دسترس هستند. به طور کلی، گروه کوچکی از بچه‌ها که برای مدیریت موارد استرس‌زای مشابه تلاش می‌کنند، در کنار هم قرار می‌گیرند. گروه‌ها به طور معمول از نظر اندازه کوچک هستند و بسته به ماهیت گروه حدود ۸ تا ۱۰ شرکت کننده در آن‌ها وجود دارد. در بعضی موارد، گروه‌ها براساس جنسیت سازماندهی می‌شوند اما بسیاری از گروه‌ها روی کار بر روی یک موضوع خاص تمرکز می‌کنند (به عنوان مثال: مهارت‌های اجتماعی، اضطراب و غیره). نمونه‌هایی از گروه درمانی عبارتند از:

• رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT): این امر بر ترکیبی از کلاس‌های آموزش روان درمانی فردی و مهارت‌های گروهی تأکید دارد تا کودکان به یادگیری و استفاده از راهکارهای جدید برای بهبود عملکرد عاطفی خود کمک کنند. مهارت‌های آموخته شده شامل ذهن آگاهی، تنظیم احساسات، تحمل پریشانی و اثربخشی بین فردی است. رفتار درمانی دیالکتیکی برگرفته از رایج‌ترین درمان‌های شناختی رفتاری (CBT) است. DBT در ابتدا برای کمک به افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی (BPD) ساخته شد.
• گروه‌های فرآیند: این گروه‌ها به بچه ها کمک می‌کنند تا رویعوامل استرس‌زای روانی در یک محیط امن و حمایتی کار کنند. گروه‌های غم و اندوه، گروه‌های اجتماعی برای کار بر روی قلدری، گروه‌های اختلالات خوردن، گروه‌های درمانی و گروه‌های توانمندسازی نمونه‌هایی از گروه های فرآیند هستند. فرآیند درمانی گروهی ابزاری قدرتمند برای کمک به بچه‌ها است که یاد بگیرند چگونه به دیگران اعتماد کنند، چگونه تجربیاتی را به اشتراک بگذارند که در غیر این صورت ممکن است در معرض سرکوب قرار بگیرند، و همچنین نحوه ارائه و پذیرش بازخورد حمایتی از طرف همسالان خود را نیز یاد می‌گیرند.
• گروه‌های مهارت‌های اجتماعی: این گروه‌ها شامل تمرین‌های مهارت‌سازی و تمرین با همسن و سالان کودک هستند. گروه‌های مهارت‌های اجتماعی به طور معمول با هدف توسعه مهارت‌های اجتماعی در کودکان خردسال، تقریباً از دو تا هشت سالگی انجام می‌شود. جلسات گروه درمانی مهارت‌های اجتماعی می‌تواند شامل شیوه‌های نقش آفرینی برای کمک به بچه‌ها در درک بهتر نحوه شروع مکالمات و همچنین زبان مناسب بدن باشد.
• گروه‌های درمانی رفتاری شناختی (CBT): این گروه‌ها به بچه‌ها کمک می‌کنند تفکر نادرست را که باعث تقویت رفتارهای منفی می‌شود تشخیص دهند و عموماً روی یک موضوع خاص متمرکز می‌شوند. گروه‌های CBT به ویژه برای درمان اختلالات اضطرابی مؤثر هستند.

به خاطر داشته باشید ایجاد برنامه‌ای که شما و فرزندانتان بتوانید در جلسات گروه درمانی به آن بپردازید مهم است.

چگونه فرزند من از گروه درمانی سود خواهد برد؟

گروه درمانی می‌تواند باعث ایجاد اعتماد به نفس و قاطعیت شود و کودکان را قادر سازد که از فشار همسالان دوری کنند. همچنین می‌تواند بچه‌ها را با ابزار مورد نیاز برای پردازش و مدیریت احساسات منفی و کار بر روی استرس و اضطراب مجهز کند. مزایای گروه درمانی برای کودکان به شرح زیر است:

به اعتماد به نفس سلام بگویید

کار بر روی مسائل پیچیده عاطفی با یک گروه کودک هم سن و سال کمک می‌کند تا روش‌های جدید ارتباط با دیگران را بیاموزند. بچه‌ها از طریق کار گروهی یاد می‌گیرند که صحبت کنند، و مهارت‌های جدیدی را در یک محیط امن با بازخورد یک درمانگر تجربه می‌کنند.

با استرس عاطفی غیرقابل کنترل خداحافظی کنید

کودکان اغلب واکنش‌های عاطفی خود نسبت به موارد استرس‌زا را سرکوب می‌کنند. گروه‌ها مکانی برای بچه‌ها فراهم می‌کنند تا احساسات خود را بروز دهند، با بچه‌های دیگر ارتباط برقرار کنند و با یکدیگر همدلی کنند. این کار باعث کاهش سطح استرس آن‌ها می‌شود.

آن‌ها احساس شنیده و پشتیبانی خواهند کرد

هنگامی که بچه‌ها با اضطراب، افسردگی و سایر مشکلات بهداشت روحی روبرو می‌شوند، اغلب احساس انزوا یا تنهایی می‌کنند. احساس می‌کنند دیگران آن‌ها را نمی‌فهمند. گروه‌ها به بچه‌ها کمک می‌کنند احساس شنیده شدن و درک شدن داشته باشند. آن‌ها همچنین به بچه‌ها کمک می‌کنند تا یاد بگیرند که در مورد مشکلات و تنازعات درونی خود صریح صحبت کنند و از مدل سازی همسالان خود بیاموزند.

دوستی‌ها تقویت می‌شوند

این که کودک شما در یک گروه مهارت‌های اجتماعی ثبت نام کند تا مهارت‌های دوستی را یاد بگیرد یا یک گروه پشتیبانی برای بچه‌هایی که مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند، در هر دو صورت در نتیجه گروه درمانی دوستی‌ها بهبود می‌یابد. بچه‌ها در حال حاضر لحظه‌ای فرصت برای گرفتن بازخورد معنی‌دار در مورد مهارت‌های اجتماعی خود ندارند. کودکان از طریق کار گروهی یاد می‌گیرند که با همسالان خود همدلی، پشتیبانی و مراقبت کنند. این مسئله به مهارت‌های دوستی مثبت در محیط‌های اجتماعی آن‌ها ترجمه می‌شود.

آن‌ها مهارت‌های ارتباطی را یاد می‌گیرند که در تمام طول عمر با آن‌ها خواهد بود

پیدا کردن کلمات صحیح وقتی که دچار احساسات منفی شدید هستید دشوار است. کودکانی که هنوز ابزارهای ارتباطی را یاد نگرفته‌اند ممکن است با عصبانیت، ناامیدی یا ناراحتی ارتباط برقرار کنند، یا اصلاً ارتباط برقرار نکنند. گروه درمانی فرصتی را برای بچه‌ها فراهم می‌کند تا کلامی سازی و کاوش در مورد احساسات خود را با همسالان خود انجام دهند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا در هنگام اضطراب، ابزارهای ارتباطی مؤثری بسازند تا از آن‌ها استفاده کنند.

آیا شرایطی وجود دارد که گروه درمانی گزینه پیشنهادی برای کودکان نباشد؟ کودکانی که دچار بحران هستند یا ایده خودکشی را تجربه می‌کنند، کاندیداهای خوبی برای گروه درمانی نیستند. علاوه بر این، برای کسب بیشترین بهره از گروه درمانی، بچه‌ها باید هر هفته در جلسات شرکت کنند. فاصله و برنامه‌ریزی می‌تواند این مسئله را برای برخی دشوار کند. سرانجام، کودکانی که اضطراب اجتماعی قابل توجهی دارند ممکن است در مرحله اولیه درمان برای یک گروه آماده نباشند، زیرا صحبت کردن در یک گروه می‌تواند برای آن‌ها مشکل باشد.

در غیر از این شرایط، گروه درمانی می‌تواند گزینه‌ای عالی برای بسیاری از کودکانی باشد که با مشکلات مختلف بهداشت روانی روبرو هستند.

تصورات غلط رایج درباره گروه درمانی

من باید تمام عمیق‌ترین و تاریک‌ترین رازهای خود را بیان کنم

هیچ کس فرزند شما را مجبور نخواهد کرد که هر چیزی را که او را ناراحت می‌کند به اشتراک بگذارد. فرزند شما به تنهایی تصمیم می‌گیرد چه چیزی بگوید و چه زمانی آن را بگوید. با این حال، برای اینکه گروه بتواند به کودک شما کمک کند، مهم است بدانید چیزی که کودک شما به گروه می‌آورد، تعیین می‌کند که چه چیزی را از گروه خارج کند. همانطور که او می‌گوید: “مشکلی که مشترک است، یک مشکل نصف شده است …”

 گروه درمانی طولانی‌تر از درمان فردی خواهد بود

در واقع، گروه درمانی به دو دلیل از درمان فردی مؤثرتر است. اول، کودک شما می‌تواند با گوش دادن به دیگران، حتی اگر او چیز زیادی نگوید، سود ببرد. او درمی‌یابد که نقاط اشتراک زیادی با دیگران دارد. همانطور که آن‌ها در زمینه مسائل، نگرانی‌ها و ترس‌های خود صحبت می‌کنند، کودک شما می‌تواند در مورد خود اطلاعات بیشتری کسب کند. دوم، اعضای گروه غالباً موضوعاتی را مطرح می‌کنند که باعث می‌شود دیگران با آن‌ها احساس همدردی کنند، اما شاید فرزند شما از آن احساسات آگاه نبوده یا آن را پرورش نداده است.

گروه درمانی به اندازه درمان فردی مناسب نیست

تحقیقات نشان داده است که شرکت کنندگان در گروه معمولاً نتایج رضایت‌بخشی را تجربه می‌کنند. در حقیقت، برخی حتی آن را بهتر از درمان فردی می‌دانند. گروه درمانی هنگامی توصیه می‌شود که درمانگر فرزند شما آن را بهترین راه برای رفع نیازهای فرزند شما بداند، نه به دلیل اینکه در درمان فردی جایی ندارند، یا به دلیل اینکه می‌خواهند در وقت شما صرفه جویی کنند. درمانگران وقتی گروه درمانی را موثرترین روش برای کمک به فرزند شما بدانند، آن را توصیه می‌کنند.