در حالی که گفته می‌شود گفتاردرمانی برای کودکانی که مشکلات گفتاری و زبانی دارند، فوق العاده مفید است، بسیاری از مردم از فواید گفتار درمانی برای بزرگسالان آگاه نیستند. گفتاردرمانی برای بزرگسالان اغلب بخشی از برنامه‌های بهبودی برای بیماری‌ها یا جراحات است و همچنین می‌تواند به مدیریت سایر شرایط پزشکی که بر گفتار، زبان و حتی غذا خوردن فرد تأثیر می‌گذارند، کمک کند. متخصصین گفتار درمانی در طی مراحل تشخیص، تست های مختلف ذهنی و جسمی را انجام می‌دهند. هنگامی که علت اصلی ناتوانی مشخص شود، درمان شروع می‌شود. درمانگر یک برنامه را متناسب با نیازهای بیمار و اختلال خاص آن‌ها تنظیم می‌کند.
فواید گفتاردرمانی برای بزرگسالان
موارد مختلف پزشکی و بیماری‌های مختلف می‌توانند بر صحبت کردن و مهارت زبانی فرد تأثیر بگذارد و توانایی حرف زدن او را مختل کند. در حالی که گفتاردرمانی در بزرگسالان برای درمان همه ناتوانی‌های گفتاری، یک روش تضمینی نمی‌باشد، بسیاری از بیماران شاهد پیشرفت‌های محسوس و خوبی در مهارت‌های زبانی و افزایش اعتماد به نفس و کیفیت زندگی خود هستند. گفتاردرمانی می‌تواند شرایطی را که در کودکی اصلاح نشده‌اند، درمان کند. در اینجا شایع‌ترین اختلالات گفتاری در بزرگسالان و نحوه درمان آن‌ها ذکر شده است:
لکنت زبان
لکنت زبان اغلب از کودکی شروع می‌شود و می‌تواند در طول زندگی افراد تداوم داشته باشد. مداخله زود هنگام برای اصلاح مشکل بسیار حیاتی است. در حالی که محققان علت دقیقی برای لکنت زبان مشخص نکرده‌اند، آن‌ها معتقدند که ممکن است یک عامل ژنتیکی در این بیماری وجود داشته باشد افرادی که لکنت زبان دارند، حتماً در اعضای خانواده خود نیز فردی را دارند که دارای لکنت زبان باشد. بیماری لکنت زبان نیز می‌تواند توسط عوامل بیرونی پیچیده شود. کناره گیری از دیگران و شرمساری باعث اضطراب می‌شود و این به نوبه خود باعث انقباض بیشتر و اختلال در عضلات گفتاری می‌شود.
درمان شامل کار با یک آسیب شناس گفتاری است. این متخصصان با بزرگسالان و کودکان برای درمان اختلالات گفتاری، زبانی و بلعی کار می‌کنند. کسانی که لکنت زبان دارند، برای کنترل میزان گفتار و نظارت بر نحوه تنفس خود با این متخصصان کار می‌کنند. با تمرین این تکنیک‌ها، گفتار فرد با گذشت زمان بهبود می‌یابد.
آپراکسی
اگر مبتلا به آپراکسی هستید، زبان و لب‌های شما قادر به حرکت صحیح برای تولید صداها نیستند. در موارد شدید، آپراکسی باعث می‌شود فرد به هیچ وجه قادر به صحبت کردن نباشد. آپراکسی به طور معمول در اثر سکته مغزی، زوال عقل، تومورهای مغزی یا صدمات مغزی ایجاد می‌شود.
درست همان طور که یک ورزشکار باید عضلات خاصی را آموزش دهد تا آن‌ها به درستی پاسخ دهند، یک آسیب شناس گفتاری نیز با شما همکاری خواهد کرد تا عضلات درگیر در گفتار شما را بازیابی کنید. این به معنی تمرین مکرر حرکات دهان است.
دیسارتریا
دیسارتریا با آپراکسی تفاوت دارد، به این دلیل که عضلات گفتاری به دلیل آسیب مغزی ضعیف هستند. این بیماری می‌تواند به گفتار ناقص یا نادرست منجر شود. بیماری‌های زیر نقش مهمی در ایجاد دیسارتریا دارند:
- تومورهای مغزی
- ALS (بیماری لو جریگ)
- بیماری پارکینسون
- مولتیپل اسکلروزیس
- دیستروفی عضلانی
- فلج مغزی
یافتن یک روش درمانی صحیح به علت اصلی بیماری دیسارتریا و شدت آن بستگی دارد. آسیب شناسان زبان گفتاری ممکن است با شما همکاری کنند تا به کند شدن گفتار کمک کنند و از نفس شما برای واضح تر شدن صحبت‌های شما استفاده کنند. علاوه بر این، آن‌ها بر روی تقویت عضلات در دهان، لب‌ها و زبان شما تمرکز خواهند کرد تا آن‌ها را قوی‌تر کنید.
اختلالات صوتی مربوط به حنجره (جعبه صوتی)
چندین نوع مختلف از اختلالات صوتی وجود دارد که به دلیل وجود مشکل در جعبه صدا یا حنجره ایجاد می‌شود. برخی از این اختلالات صوتی شامل موارد زیر است:
درشتی صدا
كسانی كه از صدای خود به عنوان بخشی از مشاغل روزانه خود استفاده می‌کنند (مانند معلمان و خوانندگان) بیشتر از دیگران مستعد درشتی و بم شدن صدای خود هستند و این معمولاً یك شرایط موقتی است. با این حال، درشتی مزمن صدا ممکن است نشانه‌ای از مشکلات دیگر باشد.
پولیپ‌ها یا ندول‌های موجود روی تارهای صوتی
این عوامل باعث می‌شود لرزش تارهای صوتی برای ایجاد گفتار دچار مشکل شود. پولیپ‌ها یا ندول‌های موجود روی تارهای صوتی ناشی از طیف گسترده ای از شرایط اعم از آلرژی تا سیگار کشیدن هستند. موارد بزرگ تر به وسیله جراحی برداشته می‌شوند، در حالی که موارد کوچک‌تر را می‌توان با درمان بیماری زمینه‌ای با موفقیت مدیریت کرد.
دیسفونیای اسپاسمودیک (Spasmodic dysphonia)
این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که حنجره شما هنگام صحبت کردن دچار اسپاسم یا سفت شدن عضلات می‌شود. بعضی اوقات ممکن است اصلاً نتوانید صحبت کنید. این حالت به طور معمول ناشی از مشکل سیستم عصبی یا اختلال مغزی است. در حالی که درمانی برای این بیماری وجود ندارد، ممکن است پزشک متخصص گوش، حلق و بینی، حنجره شما را به وسیله بوتاکس در قسمت هایی که تولید صوت می‌کنند، شل کند. علاوه بر این، آسیب شناس زبان گفتاری شما می‌تواند صدا درمانی را برای کمک به شما در برقراری ارتباط فراهم کند.
فلج لایه محلی (Vocal fold paralysis)
هنگامی که چین های صوتی شما قادر به حرکت نیستند، نه تنها باعث مشکل در گفتار می‌شود بلکه می‌تواند منجر به مشکلات جدی در تنفس و بلع شود. گاهی اوقات، یک عمل تراکئوتومی (tracheotomy) (ایجاد یک سوراخ در گردن) برای تنفس لازم است. گفتار درمانی برای کمک به جلوگیری از ورود مواد غذایی به “مجاری هوایی” ممکن است لازم باشد.
آفازی (Aphasia )
آفازی یک اختلال زبانی است که در اثر آسیب به قسمت چپ مغز (قسمت “کلامی” مغز شما) ایجاد می‌شود و بیشتر پس از سکته مغزی مشاهده می‌شود. این آسیب، سخن گفتن، خواندن و یا درک آنچه گفته می‌شود را دشوار می‌کند. برخی از علائم این بیماری عبارت‌اند از:
- وجود چندین مورد از گفتن کلمه اشتباه در یک زمان. به عنوان مثال، گفتن کلمه “ماشین” وقتی می‌خواهید کلمه “خانه” را بگویید.
- تعویض صداها، مانند گفتن “رانندگی راه” به جای “رانندگی”.
- استفاده از کلمات ساختگی به تنهایی یا در یک جمله با کلمات واقعی.
چندین روش مختلف برای درمان این اختلال وجود دارد. برای یافتن مؤثرترین کار، باید با متخصص گفتار درمانی به صورت مستمر همکاری کنید. در بعضی مواقع، این کار ممکن است به معنای یادگیری روش‌های جدید برقراری ارتباط با استفاده از حرکات، رایانه‌ها یا تصاویر باشد.
مشکلات بلعیدن
در هنگام ایجاد تغییرات در حرکت یا هماهنگی عضلات صورت، دهان یا گلو ممکن است مشکلات بلع رخ دهد. متخصصین گفتار و زبان درمانی با افرادی که این مشکلات را تجربه می‌کنند کار می‌کنند. اصطلاح پزشکی برای مشکل بلع ، دیسفاژی است. برخی از افراد به دلیل وجود مشکلاتی در مری (لوله غذا) یا معده، مشکل بلع دارند. این مشکلات توسط پزشکان درمان می‌شود و نه متخصصین گفتار درمانی.
مشکلات بلع ممکن است منجر شود که غذا و نوشیدنی “از راه اشتباه” وارد گلو شوند و به مجاری هوایی و یا ریه‌ها وارد شوند. این امر به عنوان “آسپیراسیون” شناخته می‌شود. اگر این اتفاق بیفتد، افراد ممکن است سرفه کنند، دچار تنگی نفس شوند، صدای خر خر داشته باشند یا تنفس آن‌ها دچار مشکل شود. بعضی اوقات ممکن است احساس کنند که غذا و نوشیدنی در هنگام بلع اشیایی در دهان یا گلو وجود دارد. اگر غذا یا نوشیدنی وارد ریه ها شود، این امر می‌تواند به عفونت مکرر قفسه سینه و یا پنومونی منجر شود. عدم توانایی در خوردن و آشامیدن کافی، ممکن است منجر به سوء تغذیه و کمبود آب بدن شود. مشکلات بلع همچنین ممکن است منجر به خفگی شود. اگر مشکلات بلع به درستی مدیریت نشود، عواقب آن می‌تواند بسیار جدی باشد.
برای افرادی که مشکل بلع دارند، گفتار درمانی ممکن است با هدف:
- بهبود ایمنی در بلع غذا از طریق کاهش احتمال ‘پایین آمدن از راه اشتباه.’ غذا و نوشیدنی باشد. متخصصین گفتار درمانی ممکن است طیف وسیعی از راهکارها را پیشنهاد دهند که شامل اصلاح قوام غذا یا نوشیدنی باشد.
- تقویت عضلات درگیر در بلع از طریق تمرینات مستقیم. تمرینات مستقیم برای همه شرایط پزشکی مناسب نیستند.متخصصین گفتار درمانی با در نظر گرفتن ماهیت و علت مشکلات بلع، توصیه هایی را ارائه می دهند که برای هر فردی منحصر و اختصاصی می‌باشد.
اصلاحات غذایی
برای کاهش خطر ابتلا به آسپیراسیون و یا خفگی، متخصص گفتاردرمانی ممکن است تغییر بافت غذاهای خورده را توصیه کند. بافت‌های مختلف غذایی بسته به ماهیت و شدت مشکل توصیه می‌شوند. بعضی اوقات ممکن است توصیه شود تغییراتی در یک رژیم غذایی عادی، مانند اجتناب از سازگاری با غذاهای پرخطر انجام دهید.
تغییر مایعات
برای بلع ایمن و راحت نوشابه‌های معمولی، ماهیچه‌های گلو باید در حالت نرمال قرار بگیرند. بلع یک فرایند بسیار پیچیده است، که شامل یک سری از ماهیچه‌ها به سرعت در کنار هم کار می‌کند تا از بسته شدن مجاری هوایی شما اطمینان حاصل شود. اگر ماهیچه‌ها ضعیف باشند، مایع ممکن است “به اشتباه” به مجرای دیگر و مجاری هوایی برود که می‌تواند به عفونت قفسه سینه یا پنومونی و آسپیراسیون منجر شود.
برای کاهش خطر ورود نوشیدنی به ریه‌ها، متخصص گفتاردرمانی ممکن است نوع نوشیدنی‌های شما را با استفاده از دستگاه ضخیم کننده مایعات مدیریت کند. برای غلیظ شدن مایعات، یک پودر غلیظ کننده به مایعات اضافه می‌شود. در صورت لزوم این غلیظ کننده توسط پزشک در بیمارستان تجویز می‌شود. غلیظ کننده هیچ ماده دارویی و غذایی ندارد. این کار می‌تواند خطر ورود اشتباه مایعات به مجاری هوایی را کاهش دهد زیرا وقتی مایعات غلیظ تر هستند، آهسته‌تر حرکت می‌کنند که به عضلات زمان بیشتری برای کار می‌دهد و بنابراین بلع را آسان تر می‌کند.
یک متخصص گفتاردرمانی به شما اطمینان می‌دهد که مایعات شما به چه میزان قوام داشته باشند تا بتوانید با اطمینان و به راحتی آن‌ها را بلعیده و بنوشید. پیروی از این راهنمایی‌ها شامل دستورالعمل‌هایی برای اندازه گیری و غلیظ سازی مایعات می‌باشد و رعایت همه آن‌ها الزامی و ضروری هست. انواع مختلفی از غلیظ کننده ها وجود دارد.
تشخیص گفتاردرمانی بزرگسالان
اگر در گفتار و برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل هستید، متخصص گفتاردرمانی شما را ویزیت کرده و بررسی می‌کند نحوه و میزان تولید صداهای خاص در شما چگونه است، و چگونگی برقراری ارتباط و نحوه درک گفتار افراد دیگر را بررسی می‌کند.
اگر علائمی از مشکلات صوتی، مانند درشتی و زمختی صدا دارید، ممکن است شما را به یک متخصص گوش، حلق و بینی (ENT) ارجاع دهد. این امر برای اطمینان از این موضوع می باشد که شما بیماری خاص دیگری که نیاز به درمان های تخصصی تر دارند، نداشته باشید. در بعضی موارد، مشکلات شناختی می‌توانند دلیل اصلی مشکلات ارتباطی باشند. در صورت بروز این موارد، لازم است که متخصص گفتار درمانی آگاهی یابد تا بتوانند به طور مؤثر با شما ارتباط برقرار کرده و برنامه درمانی را تطبیق دهند.
روند جلسات درمانی گفتار درمانی بزرگسالان
روش درمانی که متخصص گفتار درمانی در بزرگسالان استفاده می‌کند، بسته به ماهیت مشکل متفاوت خواهد بود. با این حال ، به طور کلی، این تمرینات برای کمک به کنترل تنفس، بیان و یا کاهش سرعت گفتار است. همچنین ممکن است به کسانی که دارای اختلال شنوایی هستند، علائم و حرکاتی آموزش داده شود تا به آن‌ها در ارتباط موثرتر کمک کند. هدف این است که به نقطه‌ای برسید که بین مکانیک صحبت کردن و به دست آوردن درک بهتر از سخنان دیگران، تناسب و ارتباط برقرار نمایید. انجام این کار شامل یادگیری تکنیک‌های جدید و تمرین در جلسات گفتار درمانی هم در مطب و هم در خانه خواهد بود.
در طول دوره درمان شما، متخصص گفتاردرمانی شما ممکن است ارزیابی‌های بیشتری را انجام دهد. این کار به شما کمک می‌کند پیشرفت خود را کنترل کرده و هرگونه تغییرات مورد نیاز در برنامه درمانی یا مناطق مشکل دار را شناسایی کنید. ملاقات‌های ثانویه و جلسات پیگیری عموماً چند ماه پس از شروع درمان انجام می‌شود تا ارزیابی کنید که چند جلسه برای درمان موثر نیاز دارید.
تعداد جلسات گفتار درمانی شما به نوع و شدت مشکل گفتاری یا بلع شما بستگی دارد. سرعت پیشرفت شما نیز در نظر گرفته می‌شود. هنگامی که درمان شما کامل شد و شما مرخص شدید، متخصص گفتاردرمانی می‌تواند در مورد نحوه ادامه درمان در منزل توصیه‌هایی را به شما ارائه دهد. این امر باعث بهبود درازمدت و در عین حال بهبود کیفیت زندگی شما می‌شود.
