مقایسه کودکان دو ساله با یکدیگر از لحاظ توانایی گفتاری ضرورتی ندارد چرا که تکامل گفتاری در کودکان در سنین متفاوتی رخ می‌دهد و عوامل مختلفی بر توانایی گفتار کودک مؤثر هستند. برای مثال در صورتی که والدین با زبان‌های متفاوتی صحبت کنند، تکامل زبانی در کودک به زمان بیشتری نیاز دارد (البته امکان دارد این کودکان در بلندمدت نسبت به هم‌سالان خود مهارت زبانی بیشتری کسب کنند). در خانواده‌های پر جمعیت نیز امکان دارد کودکان دو ساله دیرتر از حالت عادی شروع به صحبت کردن کنند. همچنین بر طبق تحقیقات انجام شده، دختران زودتر از پسران شروع به صحبت کردن می‌کنند.
در برخی از مواقع، دیر حرف زدن کودکان و یا گفتار نامشخص می‌تواند نشانه‌ای از تأخیر در روند رشد و یا مشکلات جسمانی باشد. در چنین مواردی استفاده از گفتار درمانی برای کودک بسیار مفید است. تعیین و تشخیص اختلال گفتاری کودک از اهمیت به سزایی برخوردار است.
امکان دارد تشخیص مشکلات و اختلالات گفتاری و دلایل ایجاد تأخیر در گفتار در کودک برای والدین دشوار باشد. متخصص گفتار درمانی قادر است اختلالات گفتاری و تأخیر در گفتار کودک را تشخیص می‌دهد. درمان به موقع می‌تواند در بهبود اختلال بسیار مؤثر باشد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در با شماره تلفن‌های 02166099693 – 09106646195 تماس حاصل فرمایید.
مراحل مختلف تکامل زبانی در کودکان
در حدود سن یک سالگی، صداهایی که کودک جهت برقراری ارتباط ایجاد می‌کند شروع به تغییر می‌کنند. زمانی که کودک تلاش می‌کند تا صداهایی را که می‌شنود تقلید کند، گفتار او بیشتر به گفتار طبیعی بزرگسالان شبیه می‌شود. در چندین ماه بعدی، کودک می‌تواند جملات ساده‌ای را تولید کند و پس از سن دو سالگی کودک قادر است تعداد بیشتری لغت را در ساختن جمله‌ها استفاده کند. در صورتی که نگران وجود اختلالات زبان و گفتار در کودک خود هستید با متخصص گفتار درمانی در ارتباط با دلایل تأخیر در گفتار و روش بهبود این اختلال مشورت کنید.
مراحل مختلف رشد و تکامل زبانی در کودکان به شرح زیر می‌باشد:
12 تا 18 ماهگی
در حدود سن یک سالگی، کودک صداهای گفتاری متنوعی را تولید می‌کند. در این دوره زمانی والدین می‌توانند کلماتی مانند بابا یا ماما را در گفتار کودک تشخیص دهند. اولین لغاتی که کودک می‌آموزد شامل لغاتی هستند که در زندگی روزمره کاربرد بسیاری دارند.
به غیر از این کلمات، بقیه لغاتی که کودک در گفتار استفاده می‌کند بیشتر شامل صداهای نامفهوم می‌شود. در شش ماه بعدی کودک قادر است در گفتار و ارتباطات خود موارد زیر را به کار بگیرد:
- الگوبرداری از لغات مورد استفاده والدین
- تقلید مکالمات روزمره مورد استفاده افراد خانواده
- بیان درخواست‌های روزمره به صورت سوالی
- استفاده ناخودآگاه از کلمات به جای پاسخ مستقیم به صحبت‌های افراد خانواده
- استفاده از حرکات دست و صورت به همراه صداهای مختلف گفتاری جهت برقراری ارتباط با دیگران
والدین به غیر از توجه به گفتار کودک، بایستی توانایی کودک در انجام دستورات ساده یک مرحله‌ای را نیز بررسی کنند (برای مثال دستور دادن به کودک جهت بلند کردن لیوان)
18 تا 24 ماهگی
در این دوره علاوه بر تغییر در روند تکامل گفتاری، خصوصیات شخصی و شرایط زندگی کودک نقش بسیار مهمی در تعداد لغات مورد استفاده توسط کودک دارد. به طور متوسط در حدود سن دو سالگی، کودک قادر به انجام مهارت‌های ارتباطی زیر می‌باشد:
- افزودن لغات بیشتری به دایره واژگان
- استفاده از جملات دو کلمه‌ای – البته امکان دارد این جمله‌ها از لحاظ دستور زبان صحیح نباشند.
- استفاده از کلمات برای تشخیص و توصیف تصاویر در کتاب یا محیط اطراف
- استفاده از اسامی اعضای بدن و نام حیوانات
در این مرحله والدین بایستی نحوه درک و دریافت مطالب بوسیله کودک، چگونگی پاسخ‌دهی کودک به سؤالات و توانایی کودک در انجام دستورات دو مرحله‌ای در سن دو سالگی را بررسی کنند.
2 تا 3 سالگی
بین 2 تا 3 سالگی، والدین معمولاً متوجه تغییرات اساسی در گفتار و مهارت زبانی کودک می‌شوند. در این دوره زمانی دایره لغات مورد استفاده کودک تا 200 لغت یا بیشتر نیز افزایش پیدا می‌کند. برخی از تغییرات گفتاری کودک در سن 2 تا 3 سالگی شامل موارد زیر می‌باشد:
- استفاده از لغات جدیدی که کودک به طور مداوم در اطراف خود می‌شنود
- استفاده از ترکیب سه یا چند کلمه در جمله (امکان دارد این ترکیب همچنان از لحاظ دستور زبان صحیح نباشد)
- تشخیص رنگ‌ها، شکل‌ها و مفاهیمی مانند بیشتر یا کمتر و همچنین مفهوم بزرگ در مقابل کوچک
- توانایی خواندن اشعار کودکانه و تکرار کردن داستان‌هایی که والدین برای کودک می‌خوانند
- کسب توانایی اظهار احساسات با استفاده از کلمات (برای مثال جملاتی مانند: من گرسنه هستم)
افزایش مداوم تعداد لغاتی که کودک هر هفته استفاده می‌کند از مجموع تعداد لغاتی که کودک در سن 2 تا 3 سالگی می‌آموزد اهمیت بیشتری دارد.
در این دوره زمانی، امکان دارد افراد خارج از محیط خانواده همچنان نتوانند کلمات و گفتار کودک را به اندازه والدین به طور کامل متوجه شوند. در سال‌های بعدی گفتار کودک واضح‌تر و مشخص‌تر می‌شود.
در صورتی که نگران نحوه گفتار کودک خود هستید، در ارتباط با تأخیر در گفتار و مشکلات گفتاری کودک و نحوه رفع این مشکلات با متخصص گفتار درمانی مشورت کنید.
علت ایجاد مشکلات گفتاری در کودکان دو ساله
مشکلات گفتاری در کودکان دو ساله در اثر موارد زیر ایجاد می‌شود:
- یکی از دلایل شایع جهت بروز مشکلات گفتاری در کودکان، وجود اختلالات گفتاری و زبانی می‌باشد. این اختلال‌ها در اثر تغییر در عملکرد مغز ایجاد می‌شوند. در اثر بروز این اختلال‌ها امکان دارد کودک در مواردی مانند ایجاد صدای واژه‌ها، استفاده از زبان گفتاری جهت برقراری ارتباط و یا درک صحبت‌های دیگران دچار مشکل شود. مشکلات گفتاری در کودکان دو ساله معمولاً جزو اولین نشانه‌های اختلال‌های یادگیری محسوب می‌شوند.
- کاهش قدرت شنوایی معمولاً از جانب والدین نادیده گرفته می‌شود و البته تشخیص این عارضه ساده می‌باشد. چنانچه در گفتار کودک دو ساله تأخیر وجود داشته باشد، قدرت شنوایی او بایستی مورد بررسی و آزمایش قرار گیرد.
- محرومیت‌های شدید محیطی می‌توانند باعث ایجاد اختلالات گفتاری شوند. در صورتی که کودک مورد غفلت یا سوء استفاده قرار بگیرد و یا نتواند صحبت‌های دیگران را بشنود در یادگیری زبان و صحبت کردن دچار مشکل می‌شود.
- نارس بودن نوزاد می‌تواند باعث ایجاد انواع اختلال‌های گفتاری و زبانی شود.
- اختلال پردازش شنوایی باعث ایجاد مشکل در پردازش و درک اطلاعات صوتی می‌شود. این اختلال در کودکان دو ساله به کمک گفتار درمانی بهبود پیدا می‌کند.
- مشکلات عصبی مانند فلج مغزی ، دیستروفی عضلانی و آسیب‌دیدگی مغزی می‌توانند بر عضلات مورد نیاز جهت صحبت کردن تأثیر منفی بگذارند.
- اوتیسم بر قدرت ارتباطی کودک تأثیر می‌گذارد. مشکلات گفتاری/ زبانی/ ارتباطی معمولاً از علائم اولیه اوتیسم محسوب می‌شوند.
- آپراکسی گفتاری نوعی اختلال گفتاری است که باعث ایجاد مشکل در توالی و ترتیب گفتار می‌شود.
- در اثر بروز اختلال سکوت یا لالی انتخابی، کودک در برخی از موقعیت‌ها (معمولاً در مدرسه) به هیچ عنوان صحبت نمی‌کند.
گفتاردرمانی چگونه به تأخیر گفتاری کودک 2ساله کمک می‌کند؟
به گفته متخصصین گفتاردرمانی می‌توان با ترفندهایی به اختلال دیر حرف زدن کودک 2 ساله کمک کرد:
درک گفتار و کلمات
بر طبق تحقیقات انجام شده بوسیله متخصصین گفتار درمانی، تکامل زبانی از طریق درک و شناخت لغات انجام می‌شود. اطمینان حاصل کنید که امور مختلف روزمره را برای کودک خود به گونه‌ای توضیح دهید که او برای تولید جملات و گفتار تشویق شود. در مورد آنچه که کودک انجام می‌دهد اظهار نظر کنید. همچنین کودک خود را مجبور به صحبت کردن نکنید؛ امکان دارد کودک هنوز آمادگی حرف زدن را نداشته باشد. کودکان حتی زمانی که توانایی صحبت کردن را نداشته باشند، زبان و معنی لغات را می‌آموزند. والدین در ارتباط با روند تکامل زبان و گفتار کودکان 2 ساله خود به صبر فراوان نیاز دارند.
مشاهده تصاویر
نگاه کردن به عکس‌ها و تصاویر همیشه برای کودک 2 ساله جذاب و سرگرم‌کننده می‌باشد؛ خصوصاً اگر که تصاویر مربوط به افراد و مکان‌هایی باشند که کودک با آن‌ها آشنا باشد. طبق توصیه‌های متخصص گفتار درمانی، یکی از راه‌های تشویق کودک به صحبت کردن، نگاه کردن به عکس افراد خانواده و پرسش از کودک در ارتباط تصاویر و عکس افراد می‌باشد. در صورتی که کودک به سؤال پاسخ ندهد، می‌توانید با صدای بلند فرد را به کودک معرفی کرده و سپس به سراغ عکس بعدی بروید. همچنین می‌توانید از کارت تصاویر اجسام و وسایل مختلف نیز برای این منظور نیز استفاده کنید.
ایجاد اعتماد در کودک
متخصصین گفتار درمانی توصیه می‌کنند که جهت ایجاد و افزایش اعتماد در کودکان دارای تأخیر در گفتار، نباید به طور مستقیم در مورد اشتباهات گفتاری آن‌ها تذکر داده شود؛ بلکه بایستی به صورت مثبت به آن‌ها پاسخ داده شود. برای مثال اگر کودک به یک اسب اشاره کند و بگوید این یک سگ است، بایستی به صورت واضح به او گفته شود : بله، این یک اسب است. همین روش باید در مورد صداهای کلمات در گفتار نیز به کار گرفته شود.
تأخیر در گفتار در کودکان شایع است و کودک 2 ساله به احتمال زیاد می‌تواند بر این مساله غلبه کند. البته متخصص گفتار درمانی می‌تواند عوامل مختلف مؤثر در بروز تأخیر گفتار در کودک 2 ساله را تعیین کند. حتی در صورت بروز تأخیر گفتار به میزان مختصر نیز بایستی حتماً به پزشک یا متخصص گفتار درمانی مراجعه شود.
نکاتی در ارتباط با حمایت از کودک جهت بهبود تأخیر در گفتار
- در زمان به دنیا آمدن نوزاد با او صحبت کنید. گفتگو کردن با نوزادان تأثیر مثبتی در گفتار آن‌ها در آینده دارد.
- به صداهایی که کودک جهت برقراری ارتباط با دیگران ایجاد می‌کند پاسخ دهید.
- همراه با کودک خود بازی‌های ساده انجام دهید.
- با کودک خود زیاد صحبت کنید. هنگام انجام حرکات مختلف، به صورت شفاهی نیز حرکت را توضیح دهید.
- برای کودک با صدای بلند کتاب بخوانید. برای این کار از کتاب‌هایی که متناسب با سن کودک هستند استفاده کنید. چنانچه کودک علاقه خود را نسبت به کتاب از دست داد، می‌توانید در مورد تصاویر کتاب با او صحبت کنید.
- برای کودک آواز بخوانید. خواندن آوازهای جدید به کودک در یادگیری لغات جدید، به کارگیری حافظه و تقویت مهارت‌های شنیداری و همچنین بیان مطالب به کمک لغات کمک می‌کند.
- همراه با بیان کلمات و واژه‌ها از حرکت سر و دست‌ها نیز استفاده کنید.
- در صورتی که کودک کلمه‌ای را به زبان می‌آورد، آن کلمه را در جمله‌ای برای کودک بیان کنید. (برای مثال اگر کودک می‌گوید : سیب، می‌توانید به کودک بگویید : تو می‌خواهی سیب بخوری)
- با دقت به حرف‌های کودک گوش دهید. زمانی که کودک با شما صحبت می‌کند به او نگاه کنید. به مقدار کافی برای پاسخ دادن به کودک فرصت دهید.
- برای کودک قصه بخوانید و در مورد قصه با او صحبت کنید.
- با کودک بازی کنید و در مورد بازی و اسباب‌بازی‌ها از او سؤال بپرسید.
- با کودک به گردش و تفریح بروید و در مورد تجربیات قبل و بعد از گردش با کودک صحبت کنید.
- از کودک خود به مقدار زیادی سؤال بپرسید.
- در ارتباط با مشکلات دستور زبان در جملات از کودک انتقاد نکنید. در عوض جمله مورد نظر را به صورت صحیح تکرار کنید.
- هم‌زمان با صحبت کردن با کودک، فعالیت‌های مورد علاقه او را انجام دهید.
- از کودک خود بخواهید که در بازی با کودکانی که از لحاظ زبانی از او مهارت بیشتری دارند شرکت کند.
