آیا شما به راحتی تمرکزتان را از دست میدهید، ناامیدانه آشفته میشوید، یا بارها دچار فراموشی میشوید و نمیدانید که آیا این مشکلات به دلیل اختلال بیش فعالی و نقص توجه است یا خیر؟ آیا شما کودک غیر قابل کنترل و ناآرام تان را مورد بررسی قرار میدهید و فکر میکنید که این بی قراری ممکن است به دلیل اختلال بیش فعالی و نقص توجه باشد؟ قبل از اینکه عجولانه نتیجه گیری کنید، در نظر بگیرید که تشخیص اختلال بیش فعالی و نقص توجه به این سادگیها نیست.
برای تشخیص اختلال بیش فعالی و نقص توجه، که قبلاً به عنوان اختلال کم توجهی شناخته شده بود، تنها یک آزمایش پزشکی، جسمی یا آزمایش مجزای دیگری وجود ندارد. برای تشخیص اینکه آیا شما یا فرزندتان اختلال بیش فعالی و نقص توجه دارید، لازم است پزشک و دیگر متخصصان سلامت به بررسی مشکل بپردازند، و شما میتوانید از آنها انتظار داشته باشید که از ابزارهای متفاوتی برای انجام این کار استفاده کنند: چک لیستی از علائم، جواب بیمار به سوالاتی در مورد مشکلات گذشته و حال، یا معاینه پزشکی برای رد کردن دلایل دیگری که علائم یکسان را به وجود میآورند. در نظر داشته باشید که علائم اختلال بیش فعالی و نقص توجه، از قبیل مشکلات تمرکز و بیش فعالی ممکن است با اختلالات و مشکلات پزشکی دیگر اشتباه گرفته شود، اطلاعاتی از قبیل ناتوانی در یادگیری و مشکلات عاطفی که نیازمند درمانهای کاملا متفاوتی است. تنها به خاطر اینکه این اختلالات به اختلال بیش فعالی و نقص توجه شبیه است، به این معنا نیست که بیمار اختلال بیش فعالی و نقص توجه دارد، بنابراین رسیدن به یک ارزیابی و تشخیص کامل و دقیق بسیار مهم است.
تست کودک بیش فعال
جهت کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در کلینیک روشا با شماره تلفنهای02166099693 – 09106646195 تماس حاصل فرمایید.
پزشکان برای شناسایی مشکل بیش فعالی و نقص توجه در کودکان از روش ارزیابی مشاهده علائم در بیش از چند جلسه و برخی از تستهای تشخیصی استفاده میکنند که در این قسمت به طور کامل آورده شده است:
ارزیابی کودک بیش فعال
ارزیابی و تشخیص بالقوه اختلال بیش فعالی و نقص توجه به سادگی در یک مراجعه ۱۵ دقیقه ای به پزشک امکان پذیر نیست. روند تشخیص باید کامل باشد و این پروسه به بیش از یک جلسه مراجعه به پزشک نیاز دارد.
- یکی از مراحل، ارزیابی علائم و تعیین و گنجاندن آنها در نمودار نشانههای معمولی اختلال بیش فعالی و نقص توجه است، در حالی که به طور همزمان دیگر دلایل احتمالی برای ایجاد این علائم و نشانه ها را حذف میکنند.
- ارزیابی دقیق توسط پزشک باید شامل سوابق پزشکی و معاینه پزشکی کامل باشد.( معاینه پزشکی ممکن است قبل از ارزیابی اختلال توسط پزشک خانواده انجام شود).
- غربالگری برای حذف هرگونه اختلال جسمی ممکن از قبیل اختلال پرکاری یا کم کاری غده تیروئید، اختلالات کلیوی یا کبدی و بیماری صرع انجام شود. اگر به تازگی تست شنوایی و بینایی عمومی انجام نشده باشد، باید از بیمار این تستها گرفته شود برای اینکه اطمینان حاصل شود که شنوایی و بینایی دچار نقص نشده اند.
- به علاوه، ارزیابی باید شامل سوابق روانپزشکی کودک و خانواده اش، و همچنین مصاحبه مفصل با والدین درباره تواناییها و مشکلات کودک باشد.
- اگر کودک به اندازه کافی بزرگ باشد، باید به طور همزمان گفت و گو با او نیز انجام شود.
- به علاوه، مقیاس و درجه بندی علائم مختلف باید توسط والدین و معلم تکمیل شود (مخصوصاً اگر والدین جدا شده اند و کودک در بیش از یک خانه زندگی میکند). معمولاً از بیش از یک نوع مقیاس برای تایید نتایج استفاده میشود.
- در طول یک پروسه تشخیصی کامل، غربالگری برای دیگر وضعیتهای سلامت روانی که اغلب با اختلال بیش فعالی و نقص توجه همراه هستند باید کامل شود.
- از هر ۵ نفر تنها یک نفر اختلال بیش فعالی و نقص توجه معمولی را دارد، یا مشکل بیش فعالی و نقص توجه بدون دیگر اختلالات در او وجود دارد. بعضی از اختلالات همزمان دیگر که پزشکان معمولاً به همراه اختلال بیش فعالی و نقص توجه مشاهده میکنند عبارتند از: اختلال یادگیری، اضطراب، افسردگی، و اختلال نافرمانی مقابله ای.
- از طرف دیگر، اختلال بیش فعالی و نقص توجه میتواند همزمان با بسیاری از اختلالات دیگر مانند اختلال تیک بینایی، اختلال دو قطبی، اختلال سلوک، و ناتوانیهای ذهنی، اختلالات خلقی، و اختلالات طیف اوتیسمی وجود داشته باشد. به همین دلیل خیلی مهم است که برای بررسی نشانهها و علامتهای هشدار از همه اختلالات بالقوه ارزیابی دقیقی داشته باشیم.
- متاسفانه، بعضی از اختلالات همزمان تا زمانی که کودک بزرگتر میشود، به طور کامل ظاهر نمیشوند، و این مساله تشخیص اختلال را در سنین کم دشوار میکند. ضمناً هر چقدر اختلال بیش فعالی و نقص توجه دیرتر تشخیص داده شود و دیر درمان شود و هر چقدر که در دوره جوانی درمان آن با تاخیر همراه باشد این اختلال بیشتر طول میکشد، و احتمال اینکه اختلالات دیگری نیز مانند اضطراب، افسردگی و مصرف مواد مخدر به طور همزمان اتفاق بیافتد بیشتر میشود.
- در صورتی که اختلال بیش فعالی و نقص توجه توسط نمایه علائم فرد تایید شود، ارزیابیهای تخصصی بینایی و شنوایی را میتوان انجام داد. اگر کودک علائم مشکل در خواندن را دارد آزمون بینایی که نه تنها عملکرد بینایی بلکه مشکلات ادراکی را نیز بررسی میکند، را میتوان انجام داد.
- اگر علائم معمولی اختلال پردازش مرکزی شنوایی در کودکان مشاهده شود، پردازش مرکزی شنوایی باید مورد ارزیابی قرار گیرد تا مشخص شود که آیا کودک یا نوجوان میتواند چیزی را که میشنود را پردازش کند و یا بفهمد، اختلال پردازش مرکزی شنوایی ممکن است به عنوان اختلال بیش فعالی و نقص توجه به صورت اشتباه تشخیص داده شود، اما این اختلال میتواند با اختلال بیش فعالی و نقص توجه به طور همزمان اتفاق بیافتد. آزمایش برای اختلال پردازش مرکزی شنوایی به وسیله متخصص شنوایی با تجربه انجام میشود. آزمایشات بینایی و شنوایی باید همیشه تستهای آموزشی روانشناختی را نیز به دنبال داشته باشد.
تست آموزشی روانشناختی
تست آموزشی روانشناختی را برای کودکانی که از نظر تحصیلی در کشمکش هستند، انجام میگردد تا تشخیص داده شود که آیا همراه با اختلال بیش فعالی و نقص توجه، اختلال ناتوانی در یادگیری نیز دارند یا خیر؟. دانش آموزانی که مشکل ناتوانی در یادگیری را دارند و این مشکل آنها شناسایی نشده است، تا زمانی که مشکل ناتوانی در یادگیری آنها تشخیص داده نشود با آنها همانند کسانی که دچار اختلال بیش فعالی و نقص توجه هستند رفتار میشود و در مدرسه با مشکلات و سختیها دست و پنجه نرم میکنند. بهتر است که این نکته را به یاد داشته باشیم که مشکلات رفتاری، یا بی میلی در انجام تکالیف مدرسه، میتواند در واقع علامت هشداری برای ناتوانی در یادگیری یا اختلال بیش فعالی و نقص توجه باشد. بنابراین یک ارزیابی کامل از تواناییهای یادگیری کودک و نیازهایش مخصوصاً برای کودکی که در مدرسه روز به روز ضعیف تر میشود ضروری است.
تست آموزشی روانشناختی توسط یک روانشناس انجام میشود. قبل از انتخاب روانشناس برای انجام این ارزیابی سوالات زیر را در نظر بگیرید: آیا روانشناس دارای مجوز رسمی و معتبر برای تشخیص است؟ آیا آنها در زمینه ی اختلال بیش فعالی و نقص توجه به اندازه ناتوانی در یادگیری تخصص دارند؟ آیا آنها برای فراهم کردن گزارش کاملی با جزئیات در مورد همه مشکلات و تواناییهای کودک، بدون اینکه همه یافتههها را در تشخیص مشکل بیش فعالی و نقص توجه دسته بندی کنند، مستعد هستند؟ آیا آنها همچنین برای ضعف و ناتوانی در عملکرد اجرایی، پردازش، بیان زبان، مخصوصاً بازده نوشتاری؛ سازماندهی؛ قابلیت نوشتاری حافظه کاری فعال، همچنین حافظه بلند مدت و حافظه کوتاه مدت مورد بررسی قرار میگیرند؟ اینها زمینههایی هستند که کودکانی که اختلال بیش فعالی و نقص توجه را دارند ممکن است در آنها دچار مشکل شود و اگر چنین باشد، باید این مشکلات به طور مجزا از اختلال بیش فعالی و نقص توجه در نظر گرفته شود. اگر دانش آموزی به خاطر اختلال بیش فعالی و نقص توجه یا ناتوانی در یادگیری، علائم اختلال در یادگیری را نشان دهد و در تحصیل دچار مشکل شود باید از حق منابع تحصیلی خاص و مساعدت برخوردار شود.
سایر روشهای تشخیص کودک بیش فعال
برای تشخیص بیش فعالی در کودک باید علائم بیماری در بیش از یک محل مشاهده شود، مانند مدرسه و خانه. زیرا ممکن است این علائم به خاطر شرایط محیطی خاص به وجود بیایند و بروز آن علائم به خاطر شرایط پزشکی کودک نباشد. برای اینکه تشخیص واجد شرایط باشد، لازم است که علائم قبل از ۱۲ سالگی وجود داشته باشند و اینکه این علائم به گونه ای باشند که عملکرد روزانه کودک را دچار اختلال کنند.
در برخی موارد که علائم فرد خفیف است یا در حالت عادی نمود پیدا نکنند ممکن است در تشخیص بیش فعالی و نقص توجه این علائم نادیده گرفته شود. اگر بیش فعالی کودک بطور واضح قابل تشخیص نیست و یا علائمی که والدین و معلم را آزار میدهد مشاهده نگردد، علائم بی توجهی کودک اغلب نادیده گرفته میشود. این مسئله در دختران، هم چنین در پسرانی با بیتوجهی اولیه حاصل از بیش فعالی و نقص توجه کاملاً متداول است. به علاوه اگر علائم شدت کمتری داشته باشند و والدین به طور ناآگاهانه درگیر استراتژیهای مقابله ای گسترده باشند، در این صورت اختلال بیش فعالی و نقص توجه تا مراحل بعدی از زندگی کودک تشخیص داده نمیشود.
کودکانی که مشکل بیش فعالی و نقص توجه دارند خیلی باهوش هستند، و اغلب با استفاده از هوش کامل و مطلقی که دارند از عهده امور مدرسه بر میآید، اگرچه، نه تنها اختلال بیش فعالی و نقص توجه آنها تشخیص داده نمیشود، معمولا استعداد شان نیز کشف نمیشود. این کودکان میتوانند به احساس ناامیدی و بی حوصلگی شدید شان پایان دهند و به ندرت پتانسیل آموزشی شان را بروز دهند. آنها ممکن است بتوانند این کار را در طول دوره ابتدایی و احتمالاً حتی در دبیرستان بدون دردسر زیادی انجام دهند، اما وقتی که مهارتهای عملکرد اجرایی، از قبیل حافظه کاری، مدیریت زمان و سازماندهی در مراحل آموزش عالی مورد نیاز باشد، کشمکشها و شکستهای زیادی بدون پشتیبانی و کمک مناسب برای آنها به وجود میآید.
نکات طلایی زیر را به خاطر بسپارید
اگر کودک شما هر گونه علائم اختلال بیش فعالی و نقص توجه را دارد، بهتر است که شما به سلامت او بیشتر توجه کنید. کودکی که مشکل بیش فعالی و نقص توجه دارد ممکن است همیشه از خطرات آگاه نباشد و بسیار آسیب پذیر است. مراقب این کودکان باشید مخصوصاً در جاهایی که:
- ترافیک است
- اسلحه گرم در دسترس است
- استخرهای شنا قرار دارند
- ابزارهایی از قبیل ماشین چمن زنی وجود دارد
مواد سمی، مواد شوینده، یا داروها در دسترس است