سکته مغزی زمانی اتفاق میافتد که در مسیر جریان خون به سمت ناحیهای از مغز وقفهای وجود داشته باشد که باعث آسیب مغزی شود. این آسیب مغزی میتواند منجر به کاهش عملکرد بدنی، اختلال در مهارتهای فکری یا هر دو شود و میزان وقوع آن بسته به نوع آسیبدیدگی مغز و میزان آسیب متفاوت است. تأثیرات سکته مغزی میتواند بسیار جدی باشند و همچنین ممکن است خیلی تاثیرگذار نباشد. سکته مغزی قابل درمان است، بنابراین مهم است که در هنگام بروز سکته مغزی بتوانید آن را تشخیص داده و درمان اضطراری مناسب را انجام دهید. در پی سکته مغزی، بیشتر بیماران برای کمک به بازیابی عملکرد و آموزش راهکارهای تطبیقی برای انجام فعالیتهای زندگی روزمره خود، تحت فیزیوتراپی، کاردرمانی و سایر اقدامات درمانی قرار میگیرند. توانبخشی سکته مغزی مبتنی بر تعدادی از رویکردها از جمله تکنیکهای جسمی و شناختی است که برای تحریک بهبودی پس از سکته مغزی طراحی شده است.
بهبودی پس از سکته مغزی بطور معمول پس از تثبیت شرایط در بیمارستان شروع میشود. بسته به شدت سكته مغزی، بیماران میتوانند از بیمارستان به یك مركز مراقبتی بروند، در یك مركز توانبخشی بستری شوند، در خانه روند بهبودی خود را طی کنند و یا به بیمارستان یا سایر مراکز توانبخشی به عنوان بیمار سرپایی مراجعه کنند. توانبخشی بهترین و قابل اطمینانترین روش بهبودی و بازیابی عملکرد بعد از سکته مغزی است. با پیشرفت درمان، نیازهای شما نیز ارزیابی میشوند. ممکن است در ابتدا میزان صدمات ناشی از سکته مغزی خود را ندانید زیرا ممکن است این صدمات تا زمان بازگشت به خانه و تلاش برای از سرگیری فعالیتهای روزانه خود آشکار نباشند. درمانگران ما در کلینیک روشا به شما کمک میکنند تا برای این چالشها آماده شوید و در راستای اهداف بهبودی خود تلاش کنید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در با شماره تلفنهای 02166099693 – 09106646195 تماس حاصل فرمایید.
علل و عوامل خطر سکته مغزی
سکته مغزی در اثر قطع جریان خون در بخشی از مغز ایجاد میشود. این اتفاق به دلیل نشت کردن یا ترکیدن رگ خونی در سکته مغزی هموراژیک یا گرفتگی شریان در سکته مغزی ایسکمیک رخ میدهد. کمبود خون در مغز، سلولهای مغزی را از اکسیژن و مواد مغذی محروم میکند و باعث میشود طی چند دقیقه از بین بروند. مواردی نیز وجود دارد که میتواند به طور مستقیم باعث سکته مغزی شود. همچنین باید این نکته را در نظر داشته باشیم که سکته مغزی ممکن است در اثر واکنش زنجیرهای حوادث ایجاد شود که با عوامل خطر مهمی مانند موارد زیر آغاز میشود.
- بیماری عروق کرونر: بیماری عروق کرونر (CAD) زمانی ایجاد میشود که رگهای خونی قلب آسیب میبینند. بیماران مبتلا به این بیماری در مقایسه با بیمارانی که دارای یک قلب طبیعی هستند، در معرض خطر بیشتری برای سکته مغزی قرار دارند.
- بیماری درون جمجمهای: در بیماری درون جمجمهای رگهای خونی که خون را به مغز منتقل میکنند معمولاً به دلیل فشار خون بالا، دیابت یا کلسترول بالا آسیبدیده و باریک یا نامنظم هستند.
- نارسایی قلبی: بعد از حمله قلبی یا در نتیجه فشار بیش از حد بر روی قلب، عضله قلب ضعیف شده و پمپاژ خون به راحتی انجام نمیشود. کاهش در خون رسانی به مغز میتواند منجر به سکته مغزی شود.
- بیماری عروق مغزی: بیماری عروق مغزی شرایطی است که در آن رگهای خونی که خون را به مغز منتقل میکنند آسیب دیده، باریک یا نامنظم میشوند. این بیماری در صورت عدم درمان، به طور بالقوه میتواند منجر به سکته مغزی شود.
- آنوریسم مغز: آنوریسم مغز یک رگ خونی غیر طبیعی دارای شاخههای جانبی است که معمولاً از بدو تولد وجود دارد. این رگ خونی ممکن است در اثر نوسان شدید فشار خون یا بیماری شدید دچار پارگی شود.
- ضربان قلب نامنظم: ضربان قلب نامنظم یا آریتمی میتواند در تشکیل لختههای خون نقش داشته باشد. این لختههای خون ممکن است به سمت مغز حرکت کرده و در رگهای خونی کوچک گیر بیفتند و در نتیجه سکته مغزی ایسکمیک ایجاد شود.
- نقایص مادرزادی قلب: نقایص قلبی که در بدو تولد وجود دارند، میتوانند باعث بروز مشکلات گستردهای از جمله سکته مغزی شوند. نقایص قلبی میتوانند شامل قرارگیری نادرست رگهای خونی، نشت خون از ناحیهای از قلب به منطقه دیگر و سایر مشکلات آناتومیک باشد. بیشتر نقایص قلبی در سنین بسیار جوانی قابل تشخیص و درمان است.
- بیماری دریچه قلب: بیماری دریچه قلب میتواند مادرزادی باشد (در بدو تولد وجود دارد) یا ممکن است بعداً در طول زندگی ایجاد شود. همچنین ممکن است باعث ایجاد تغییر در جریان خون بدن شود، خطر تشکیل لخته خون را افزایش میدهد و به طور بالقوه منجر به سکته مغزی ایسکمیک میشود.
- ناهنجاری شریانی: ناهنجاری شریانی (AVM) یک ناهنجاری عروق خونی است که در هنگام پارگی باعث سکته مغزی هموراژیک میشود. بعضی اوقات، AVM ها با “سرقت” جریان خون از بافت مغز اطراف میتوانند باعث نقص عصبی شوند.
- عفونت یا التهاب قلب: التهاب و عفونت قلب بسیار نادر است اما میتواند باعث نارسایی قلبی، ریتم غیرطبیعی خون و همچنین لخته شدن خون شود که ممکن است بر مغز تأثیر بگذارد.
- کم خونی سلول داسی شکل: کم خونی سلول داسی شکل یک اختلال ژنتیکی گلبولهای قرمز است. در افراد مبتلا به این بیماری، سلولهای گلبول قرمز به طور غیر طبیعی سفت و سخت هستند و میتوانند به دیواره رگهای خونی مغزی بچسبند و باعث سکته مغزی شوند.
- بارداری: برای برخی از خانمها، بارداری میتواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد. خطر خفیف سکته در دوران بارداری وجود دارد. این بیماری معمولاً با یک اختلال لخته شدن خون یا یک بیماری التهابی همراه است.
- بیماری خود ایمنی: برخی از اختلالات خود ایمنی میتوانند خطر ابتلا به سکته مغزی را با افزایش احتمال ابتلا به بیماری عروق خونی یا ایجاد لختههای خونی افزایش دهند. اگر شما به یک بیماری خودایمنی مانند لوپوس مبتلا شده باشید، احتمال سکته مغزی خفیف و سایر مشکلات مربوط به لخته شدن خون در شما وجود دارد.
- سرطان: سرطان میتواند احتمال سکته مغزی را افزایش داده و همچنین میتواند خطر عفونت، التهاب و مشکلات لخته شدن خون (همه عواملی که میتوانند منجر به سکته مغزی شوند) را افزایش دهد.
- سابقه سكته مغزی شما: شخصی كه قبلاً دچار سكته مغزی شده است، احتمال ابتلا به سكته مغزی دیگری نیز در او استوجود دارد اگر قبلا سکته مغزی داشتید، با پزشک خود در مورد راهکارهای پیشگیری صحبت کنید. اقدامات پیشگیری ممکن است شامل داروهای ضد پلاکت به همراه رژیم و تغییرات ورزشی باشد.
درمان سکته مغزی
سکته مغزی در چند ساعت اول پس از شروع علائم سکته مغزی قابل درمان است. درمان اورژانسی سکته مغزی به یک تیم پزشکی باتجربه نیاز دارد که بتواند سریع عمل کند و روشهای درمانی قوی و موثری را اجرا کند تا بتواند قبل از اینکه سکته باعث آسیب دائمی مغز شود، انسداد جریان خون را کاهش دهد یا آن را معکوس کند. درمان اورژانسی مانند فعال كننده پلاسمينوژن بافتي (TPA) و ترومبوليز داخل شرياني با پيشرفت تكنولوژي در مراكز پزشكي بيشتر در دسترس است. حتی واحدهای سکته مغزی سیار نیز مراقبت اورژانسی از سکته مغزی را سریعتر و در دسترستر میکنند.
ریکاوری بعد از سکته مغزی به حفظ سلامتی بیمار مربوط میشود که به مغز اجازه میدهد خود به خود بهبود یابد و سپس “نظارت و انتظار” را به عنوان ریکاوری و بهبودی بیمار انجام دهید.
توانبخشی پس از درمان: کاردرمانی برای بیماران سکته مغزی
کاردرمانی یک گام اساسی در مسیر بهبودی بعد از سکته مغزی است. بیمارانی که توانایی انجام کارهای روزانه مانند توانایی حفظ تعادل، تمرکز، حفظ اطلاعات و حتی رسیدن به یک شی را از دست دادهاند، برای بازیابی این حرکات اساسی به تخصص یک متخصص کاردرمانی احتیاج دارند. هدف درمانگر کمک به بیماران در بهبود تواناییهای حسی و حرکتی آسیبدیده است. این کار از طریق برنامهریزی مجدد قسمتهای مختلف مغز بیماران و کمک به آنها برای کنترل مجدد عضلات انجام میشود.
بسیاری از بازماندگان از سكته مغزی برای زندگی عادی تلاش میكنند زیرا مهارتها و حرکاتی كه در گذشته برای آنها ساده بودهاند، امروزه چالش برانگیز شدهاند. درمانگران به بیماران کمک میکنند تا وظایف روزانه مانند لباس پوشیدن، حمام کردن، نوشتن، رانندگی و پخت و پز را انجام دهند. پس از بازیابی بیشتر کارکردها، آنها میتوانند به محل کار خود برگردند. به لطف کاردرمانی، بسیاری از بیماران میتوانند سرگرمی مورد علاقه خود مانند نقاشی کشیدن یا نواختن یک ساز موسیقی را ادامه دهند. با گذشت زمان و فداکاری و پشتیبانی تیم درمان و اعضای خانواده، بیماران میتوانند بهبود یابند، مستقلتر شوند و زندگی خود را از نو شروع کنند.
مزایای کاردرمانی
از تاثیرات کاردرمانی در روند بهبود سکته مغزی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
بهبود کیفیت زندگی
مزیت اصلی کاردرمانی بهبود کیفیت زندگی است. متخصصین کاردرمانی به بیماران در بهبود تواناییهای حسی و حرکتی خود در دوره بهبودی پس از سکته کمک میکنند تا بتوانند مهارتهای ارزشمندی از جمله نظافت شخصی، استفاده از رایانه و پخت و پز را دوباره بدست آورند. با بازآموزی این مهارتها، بازماندگان سکته مغزی میتوانند به زندگی عادی بازگردند.
یادگیری استراتژیهایی برای غلبه بر چالشها
متخصصین کاردرمانی به بازماندگان سکته مغزی آموزش میدهند که چگونه با روش جدید حرکت و دامنه حرکت خود سازگار شوند. آنها استراتژیهای عملی مانند نحوه تقسیم فعالیتهای پیچیده را به قسمتهای کوچکتر و سادهتر آموزش میدهند، سپس هر قسمت را جداگانه تمرین میکنند تا بیمار بتواند تمام فعالیت را انجام دهد. به علاوه، بیماران یاد میگیرند که چگونه تواناییهای جدید خود را جبران کنند و برای غلبه بر چالشها راهکارهایی را ابداع کنند. به عنوان مثال، برخی از بیمارانی که تنها میتوانند از یک دست خود استفاده کنند، میتوانند بست های قلاب و حلقهای ولکرو را با دکمههای لباس تعویض کنند تا لباس پوشیدن برایشان سادهتر شود.
تطبیق فضای زندگی با توجه به نیازها
بخشی از درمان شامل کمک به بیماران و خانوادههای آنها در ایجاد تغییر در خانههایشان میباشد. بنابراین فضای زندگی آنها امنتر و زندگی در آن آسانتر خواهد بود. در نتیجه، درمانگران و بیماران برای شناسایی تغییرات عملکردی مانند نصب میلههایی در حمام که بیمار برای جلوگیری از افتادن آنها را بگیرد، با یکدیگر همکاری میکنند.
مقابله با چالشها و بازگشت به فعالیتهای روزمره
متخصصین کاردرمانی به چالشهای ناشی از سکته مغزی نیز میپردازند. این چالشها ممکن است شامل چالشهای جسمی، شناختی و عاطفی باشد. درمانگران به بیماران کمک میکنند تا فعالیتهایی را که نیاز دارند یا میخواهند انجام دهند، شناسایی کنند و سپس راهکارهایی ارائه میدهند که به بیماران کمک میکند به بیشتر فعالیتهای مورد علاقه خود بازگردند.
در صورت نیاز به کاردرمانی چه چیزی را میتوان انتظار داشت؟
بیشتر بیماران سکته مغزی برای اینکه بتوانند به فعالیتهای روزانه خود بازگردند به کاردرمانی احتیاج دارند. این روش درمانی برای فرآیند توانبخشی و بهبودی بسیار مهم است زیرا درمانگر شما در تركیب مهارتهای لازم در زندگی به شما کمک میكند. او تمرینات و فعالیتهایی را به شما آموزش میدهد که تواناییهای جسمی و شناختی خود را بازیابی کنید. در این مدت، به احتمال زیاد کاردرمانگر شما متخصصی است که بیشتر از همه ملاقات خواهید کرد.
در ویزیتهای اولیه، درمانگر شما چالشها و مشکلات فعلی شما، از جمله محیط فیزیکی و محدودیتهای جدید را ارزیابی خواهد کرد. او شدت سكته مغزي شما را در نظر ميگيرد زيرا تاثير زیادی بر نياز درماني شما خواهد داشت. با پیشرفت درمان، درمانگر شما برای پشتیبانی و مشاوره شما و خانواده و همچنین کمک به شما در تدوین راهبردها در کنار شما حضور خواهد داشت. این استراتژیها به شما امکان میدهد تا استقلال و کیفیت زندگی خود را تا حد ممکن بازیابی کنید.
تکنیکهایی را برای انجام فعالیتهای روزانه و فعالیتهای تفریحی مورد علاقه خود یاد خواهید گرفت. برخی از این راهکارها و تکنیکها ممکن است به تجهیزات تخصصی نیاز داشته باشند که درمانگر شما نحوه استفاده از آن را به شما یاد میدهد. اگر قصد بازگشت به محل کار خود را دارید، درمانگر به شما کمک میکند تا یک جدول زمانی واقعی را برای ترسیم مهارتهای اساسی حرکتی و شناختی خود تنظیم کنید. درمانگران شما تلاش میکنند تا به شما کمک کنند به بالاترین سطح عملکرد ممکن برگردید و برای تحقق آن در کنار شما حضور خواهند داشت.
آمادگی کاردرمانی برای شروع فعالیتهای روزمره در خانه
درمانگران چگونه خانه شما را برای ایمنی بیشتر و کیفیت بهتر زندگی آماده میکنند:
- ایمنی خانه شما را ارزیابی کرده و پیشنهادهایی را ارائه میدهند.
- تجهیزاتی را توصیه میکنند که زندگی کردن در خانه را برای شما راحتتر کند.
- روشهایی را برای تنظیم خانه شما در نظر میگیرند تا بتوانید کارهای روزانه خود را بهتر انجام دهید.
- برای انجام کارهایی مانند لباس پوشیدن، باز کردن دکمه، تهیه غذا و استفاده از رایانه، تکنیکهای یک دست را به شما آموزش میدهند.
- به خانواده یا مراقبان شما آموزش میدهند که چگونه به شما کمک کنند تا استقلال خود را بازیابی کنید و در فعالیتهایی که از آن لذت میبرید، شرکت کنید.
کاردرمانگر شما یکی از بازیکنان تیم است
پزشک شما را به یک متخصص کاردرمانی ارجاع میدهد و همچنین یکسری دستورالعملهای کلی برای توانبخشی در بیمارستان برای شما وجود دارد. معمولاً حداقل 45 دقیقه در روز، پنج روز در هفته کاردرمانی را دریافت خواهید کرد.
کاردرمانی عضو جدایی ناپذیر تیم توانبخشی سکته مغزی شما است. این تیم از چند پزشک متخصص، پرستار، فیزیوتراپیست، گفتاردرمانگر، مددکار اجتماعی و سایر متخصصان تشکیل شده است. درمانگر شما برای اطمینان از بهترین مراقبت شما همکاری نزدیکی با سایر اعضای تیم دارد. آنها در تشخیص طیف وسیعی از مشکلات و چالشهای ناشی از سکته مغزی شما تجربه دارند.