تشخیص مشکل حافظه در فرزند شما یا یک نوجوان، میتواند بسیار از لحاظ عصبی مشکلساز باشد. ممکن است شما تصور کنید که نقصهای حافظهای در دوران رشد عادی هستند، یا اینکه قطعی لحظهای در حافظه، به مشکل جدیتری اشاره میکند.
به جای نگرانی درباره احتمالات، با درمانگرهای متخصص در ارتباط باشید. آنها در مشخص کردن دلایل مشکلات حافظه، تخصص دارند. آنها میتوانند با شما و فرزند شما برای غلبه بر چالشها و بازگردانی حافظهشان، کار کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره 02166062238 تماس حاصل فرمایید.
علت مشکلات حافظه در کودکان
برای کسب اطلاعات درباره متداولترین دلایل ایجاد مشکلات حافظه در کودکان، ادامه متن را مطالعه فرمایید.
ناتوانیهای رشدی و ذهنی
ناتوانیهای رشدی و ذهنی مانند بیشفعالی، اوتیسم، سندروم داون، سندروم رِت و اختلال در رشد زبانی، متداولترین دلایل به وجود آمدن مشکلات حافظهای هستند. برخی از این مشکلات ممکن است بر حافظه بلندمدت و دیداری تاثیر داشته باشند و اکثراً در حافظه در حال کار اختلال ایجاد کنند.
حافظه در حال کار، به کودکان (و بزرگسالان) قابلیت ثبت اطلاعات را تا زمان کامل کردن یک کار یا گرفتن یک تصمیم، میدهد. این نوع از حافظه فقط تا چند ثانیه دوام میآورد و ظرفیت محدودی دارد. بیشتر افراد میتوانند فقط تا چند تکه از اطلاعات را در حافظه در حال کار خود، در یک زمان، نگه دارند.
بدون داشتن یک حافظه قوی و در حال کار، فرزند شما به سختی اقدام به توجه خواهد کرد. آنها در زمینههای مدیریت زمان، برنامهریزی برای فعالیتها و ترتیب برداشتن قدم برای رسیدن به اهداف، مشکل دارند. شما ممکن است متوجه شوید که آنها نمیتوانند از دستورالعملها پیروی کنند و معمولاً تکالیف درسی یا کارهای خانه را کامل انجام نمیدهند.
ضربات و آسیبهای مغزی ناشی از سانحه
ضربه مغزی یا آسیب شدید مغزی در اثر سانحه، هنگامی اتفاق میافتد که در آن یک ضربه ناگهانی موجب جابهجا شدن مغز گردد. مغز به یک سمت حرکت میکند، و بعد از آن به طور ناگهانی به سمت مخالف عقبنشینی میکند.
فرزند شما یا یک نوجوان میتواند یک آسیب مغزی را از حد خفیف تا شدید، بعد از اصابت ضربه مستقیم به سر خود و در اثر سانحه، تجربه کند. ولی آنها همچنین میتوانند با یک ضربه مغزی، بعد از یک برخورد شدید به بدن، مواجه شوند.
از دست دادن حافظه یا فراموشی، یکی از متداولترین علائم ضربات مغزی در اثر سانحه میباشد. در بیشتر موارد، این ضربات مغزی بر حافظه کوتاهمدت تاثیر میگذارد. بنابراین، فرزند شما ممکن است اتفاقات قبل از آسیبدیدگی خود را به یاد نداشته باشد.
بیشتر بچهها ممکن است پس از یک ضربه مغزی ناشی از سانحه، سریعاً بهبود پیدا کنند. اما، حتی با وجود داشتن یک آسیب مغزی خفیف، فراموشی ناشی از آن میتواند تا هفتهها و ماهها بعد برای بچهها ادامه پیدا کند.
اختلالات پزشکی و سلامت روان
موارد زیادی از وضعیتهای پزشکی و اختلالات سلامت روان ممکن است بر حافظه کوتاهمدت و بلندمدت تاثیرگذار باشد. مثالهای زیر فقط بخشی از این موارد هستند:
- اختلال اضطراب پس از سانحه
- اختلال وسواس فکری
- اختلال دوقطبی
- صرع
- کمبود خواب
- بیماریهای متابولیک
- بیماری میتوکندری
- تومورهای مغزی
- عفونتهای مغزی
- سوءمصرف مواد مخدر
- لوپوس اریتماتوی سیستماتیک با آغاز دوران کودکی
- پانداس (PANDAS) و پانس (PANS)
اختلالات عصبی خودایمنی کودکان که مرتبط با عفونتهای استرپتوکوک میباشد (PANDAS)، به همراه سندروم عصبی حاد با آغاز دوران کودکی (PANS)، باعث ایجاد علائم سریع و شدید وسواس فکری خواهند شد. آنها همچنین، به صورت واضح، با از دست دادن حافظه غیرکلامی همراه خواهند بود.
ضربات روحی دوران کودکی
هر گونه ضربه روحی میتواند باعث به وجود آمدن فراموشی گردد. این امر میتواند به صورت تهدیدی برای امنیت کودک، برخوردهای ادامهدار با یک فرد قلدر، یا سوءاستفاده فیزیکی یا احساسی، نشان داده شود. اما، این نوع از مشکل حافظهای ممکن است فراموشی کامل یک فرد را نشان ندهد.
در انواع دیگری از فراموشی، مغز حافظه را ذخیره و حفظ نمیکند. هنگامی که کودکان وقایع دردناک را به خاطر نمیآورند، احتمال اینکه آن خاطره در مغزشان وجود داشته، ولی قابل دستیابی نباشد، وجود دارد. به این مورد، اختلال تفکیکی گفته میشود.
تمامی افراد، گاه و بیگاه، با مشکل تفکیک مواجه میشوند. برای مثال، رویاپردازی یا غرق شدن در یک کتاب یا فیلم خوب، باعث ایجاد حس تفکیک یا قطع ارتباط خفیف از محیط اطراف شما میگردد. یک ضربه روحی میتواند باعث ایجاد حس تفکیک عمیقتری گردد و هدفی را در این راستا دنبال میکند: از کودکان و نوجوانان با تکیه بر قابلیت فراموش کردن حوادث یا احساسات غافلگیرکننده، ترسناک، دلهرهآور و دردناک، محافظت میکند.
چرا باید در صورت دیدن مشکلات درحافظه در حال کار فرزندم، به متخصص مراجعه کنم؟
به زبان ساده، مشکلات حافظه در حال کار، ممکن است باعث از دست رفتن فرصتهای آموزشی گردد. در گذر زمان، از دست دادن این فرصتهای مکرر آموزشی منجر به کند شدن پیشرفت تحصیلی و دستآوردهای ضعیف علمی خواهد شد.
این مشکل همچنین میتواند خود را در چالشهای روزانهای مانند لباس پوشیدن، آماده کردن کیف مدرسه و استقلال در روالهای منظم مانند آمادگی قبل از خواب، نشان دهد.
در صورت عدم درمان، چه مسائلی ممکن است در اثر مشکلات حافظه در حال کار به وجود آید؟
هنگامی که کودکان با حافظه در حال کار خود مشکل داشته باشند، با موارد زیر نیز مشکل خواهند داشت:
- پیشرفت مهارتهای سوادآموزی مانند خواندن و نوشتن
- ریاضیات
- کامل کردن تکالیف تحصیلی در سطوح بالا
- پیشرفت در سطحی برابر با همسالان خود که ممکن است باعث ایجاد انزوای اجتماعی و کمبود اعتمادبهنفس شود.
- رسیدن به پتانسیل کامل علمی در مدرسه
فعالیتهای درمانی تخصصی برای بهبود حافظه
درمان تخصصی میتواند در راستای جبران حافظه از دست رفته و کسب استقلال بیشتر، به بیماران کمک بسیاری کند. بیماریهای آلزایمر، زوال عقلی و اختلال شناختی خفیف، میتوانند در قابلیت یک شخص برای حفظ اطلاعات موردنیاز و تکمیل وظایف روزانه، تاثیر بگذارند. درمان تخصصی میتواند با پشتیبانی از بهبود حافظه در حال کار و به حداکثر رساندن قدرت بیمار، کمک کند. بعضی از قدمها که توسط یک درمانگر متخصص برداشته میشود، در زیر نوشته شده است:
- کاهش اضطراب، استرس و فشار
- به وجود آوردن روالها و فرآیندهایی واضح
- یادآوریهای دیداری (مانند درست کردن یک چکلیست و قرار دادن آن در حمام برای یادآوری به بیمار درباره ترتیب آماده شدن و لباس پوشیدن در صبح).
- انجام فعالیتها برای قویسازی حافظه در حال کار
یک درمانگر تخصصی حرفهای، طیف گستردهای از فعالیتها را که باب طبع هر بیماری است و به آنها در قویسازی حافظه و استقلال کمک میکند، را در اختیار خواهد داشت. مثالهایی از فعالیتهای حافظه در حال کار در درمان تخصصی عبارتند از:
تطبیق تصویر
تطبیق تصاویر با مهارتهای حافظه دیداری، ارتباطی مستقیم دارد. این فعالیت میتواند در شرایط مختلف، کم و بیش دشوار باشد و درمانگر متخصص به تعیین میزان دشواری آن برای هر بیمار، کمک میکند.
تطبیق حرف
این فعالیت با مهارتهای حافظه کلامی ارتباطی مستقیم دارد و مانند تطبیق تصاویر میتواند برای مراحل مختلفی از سختی تنظیم شود.
دستهبندی اشیاء
فعالیت درمانی تخصصی که در آن از بیمار درخواست میگردد تا اشیاء در دستهبندی قرار داده شود (مانند “اشیایی که متعلق به آشپزخانه هستند”)، به قویسازی حافظه در حال کار کمک میکند. این فعالیتها میتوانند به وسیله عکس، حرف یا اشیاء خانه انجام شوند.
سکانسبندی وظایف
دنبال کردن دستورالعملهای پخت غذا، شستن لباسها و چیدن میز، همه مثالهایی از وظایف چندمرحلهای هستند. یک درمانگر متخصص ممکن است از وظایفی مشابه برای قویسازی حافظه در حال کار بیمار استفاده کند.
ورزشهای ایروبیک یا تمرینهای مقاومتی
این مورد ممکن است باعث غافلگیری شما شود، ولی تحقیقات نشان دادهاند که تمرینهای مقاومتی و ورزشهای ایروبیک واقعاً میتوانند باعث قویتر شدن مغز شما شوند! بعضی درمانگرهای متخصص از این عمل به عنوان یک امتیاز برای تشویق بیماران خود به فعالیتهای فیزیکی برای سلامت بدن و مغز، استفاده میکنند.
والدین چگونه میتوانند کمک کنند؟
شما میتوانید با ساختن استراتژیهای ساده در زندگی روزمره، کارکرد حافظه فرزند خود را بهبود دهید.
کار کردن بر روی مهارتهای تجسمی
بچهها را تشویق کنید تا یک عکس از چیزی که الان خوانده یا شنیدهاند را در ذهنشان به وجود آورند. برای مثال، فرض کنید که از فرزند خود درخواست کردهاید تا میزی برای پنج نفر بچیند. از فرزند خود درخواست کنید تا شکل چینش میز را تصور و آن را نقاشی کند. هرچه قدرت تجسم در بچهها بهتر شود، به جای کشیدن عکس، میتوانند آن را برای شما توصیف کنند.
فرزند خود را وادار کنید به شما درس بدهد
قابلیت توصیف چگونگی انجام شدن یک کار، شامل معنیدار شدن اطلاعات و تکمیل آن به صورت ذهنی میباشد. شاید فرزند شما در حال یادگیری یک مهارت، مانند دریبل زدن در ورزش بسکتبال باشد. از فرزند خود درخواست کنید تا این مهارت را به شما آموزش دهد. معلمان عملی مشابه را در کلاس خود با دستهبندی دانشآموزان انجام میدهند. این به دانشآموزان اجازه میدهد به جای انتظار برای پاسخگویی، بلافاصله با اطلاعات دریافت شده، کار کنند.
بازیهایی را امتحان کنید که حافظه دیداری دارند
بازیهای تطابقی زیادی وجود دارد که به پرورش حافظه دیداری بچهها کمک میکند. شما همچنین میتوانید مجلهای به بچهها بدهید و از آنها درخواست کنید تا دور کلمه and یا حرف a خط بکشند و آنها را با دایره معلوم کنند. پلاکها نیز میتوانند موضوع جالبی برای بازی باشند. به نوبت حروف و شمارههای حک شده بر روی پلاکها بخوانید و آنها را به صورت برعکس نیز بازگو کنید.
تشویق به خواندن فعالانه
ماژیکهای هایلایت و یادداشتهای چسبان، به دلیلی محبوب هستند. نوشتن یادداشتهای کوچک، خطکشی و هایلایت کردن نوشتهها میتواند به بچهها در حفظ کردن اطلاعات تا زمان جواب دادن به سوالات مربوطه، کمک کند. بلند صحبت کردن و پرسیدن سوال درباره موارد خواندنی نیز میتواند به حافظه در حال کار کمک کند. این استراتژیهای فعال در خواندن نیز، میتواند باعث شکلگیری حافظه بلندمدت شود.
اطلاعات را به دستههای کوچکتری تبدیل کنید
آیا دلیل وجود خط تیره در شمارههای تلفن و تامین اجتماعی را میدانید؟ دلیل آن، آسانی حفظ کردن گروههای کوچک اعداد نسبت به خطوط طولانی میباشد. این نکته را در ذهن داشته باشید که شما باید به فرزند خود جهتدهیهای چندمرحلهای را آموزش دهید. آنها را یادداشت یا به صورت دانهدانه برای فرزند خود مشخص کنید. شما همچنین میتوانید از برنامهسازهای گرافیکی برای تبدیل تکالیف نوشتنی خود به قسمتهای کوچکتر، استفاده کنید.
شرایط چند حسی به وجود آورید
استفاده از حسهای گوناگون برای پردازش اطلاعات میتواند به حافظه در حال کار و حافظه بلندمدت کمک کند. وظایف رو یادداشت کنید تا فرزند شما بتواند آنها را ببیند. آنها را بلند بازگو کنید تا فرزند شما بتواند آنها را بشنود. در هنگام توضیح دادن وظایف خانه که فرزندتان موظف به انجام آن میباشد، در داخل خانه راه بروید. استفاده از استراتژیهای چند حسی، میتواند به بچهها کمک کند تا اطلاعات را در ذهن خود تا زمان استفاده، نگه دارند.
به ارتباطگیری فرزندتان کمک کنید
به فرزند خود در شکلگیری پیوستگیها که جزئیات مختلف را به همدیگر مرتبط میکند و باعث میشود آنها جزئیات را بیش از پیش به خاطر بسپارند، کمک کنید. یک روش این است که توجه فرزند خود را با یادگاریهای سرگرمکننده جلب کنید. پیدا کردن روشهای مختلف برای ارتباط دادن اطلاعات، به شکلگیری و بازیابی حافظه بلندمدت کمک میکند. این امر همچنین به حافظه در حال کار، که مرجعی برای نگه داشتن و مقایسه خاطرات قدیم و جدید میباشد، کمک میکند.